MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

Moreel handelen
64
M o r e l e w e g w i j z e r s
tele kant van het werk, zoals in het laatste citaat gebeurt, wordt de ruimte om ook vanuit
een morele visie naar het werk te kijken ingeperkt. Bovendien legt het een druk op
hulpverleners als zij de emoties en gevoelens die bij hun werk komen kijken niet kwijt
kunnen, zoals hierboven (zie punt 4) ook beschreven is. De ruimte voor reflectie lijkt
door een te grote nadruk op de technisch-instrumentele kant van het werk, ingeperkt
te worden en daarmee een ‘demoraliserend’ effect te hebben.
5.2.6 RUIMTE V OOR RE FLE CTIE
In bovenstaande is aan de orde gekomen dat intern overleg een belangrijk hulpmiddel
is voor hulpverleners wanneer zij geconfronteerd worden met een morele kwestie of
dilemma (zie §5.2.2) en dat het helpt ook om als persoon te kunnen ontladen bij collega’s
of leidinggevenden (zie §5.2.5). De wijze waarop overleg gevoerd wordt, de onderwerpen
die daar besproken worden en de focus en de agenda van het overleg bepalen
echter ook op wat voor manier er over de morele dimensie gesproken wordt. Eerder
hebben we al verwoord dat veel overleg gericht is op probleemoplossing. In de interviews
is echter ook ter sprake gekomen hoe hulpverleners kunnen reflecteren op de
eigen moraal. Het merendeel (zes) van de geïnterviewde hulpverleners vindt het belangrijk
om te reflecteren op de eigen normen en waarden en handelingswijze als hulpverlener,
omdat zij zich realiseren dat deze ook erg persoonlijk kunnen zijn. Opmerkelijk
is dat van alle overlegvormen, de intervisie wordt genoemd als geschikte plaats om
het over de hulpverlener zelf te hebben.
[...] het feit dat je over grenzen gaat, heeft altijd te maken met eigen blinde vlekken
en dingen waar ik zelf tegenaan loop. En daar vind ik intervisie ook goed in,
want het is geen casusbespreking, het gaat over, wat heb jij nodig om dit weer
aan te kunnen. En dan zit je ook op dat vlak. Doordat ik naar mezelf kon kijken:
dat heb ik gedaan om die reden. Toen kon ik ook weer verder met haar. En kon
ik weer communiceren met haar. Het gaat niet alleen over regeltjes of over
grenzen of situaties, maar ook over, hoe ben je zelf in staat om daarmee om te
gaan en heb je je blinde vlekken helder. Want die heb je altijd, dat hoort ook bij
het werk. (Respondent E)
Hoewel er vaak al sprake is van (goede) intervisie bij de organisaties waar de hulpverleners
werkzaam zijn, zijn vier respondenten van mening dat er nog wel meer ruimte
en aandacht voor mag komen. In de tijdsdruk en hectiek die het werk met zich meebrengt,
gaat de aandacht vaak toch uit naar casussen en voorliggende problemen, en
dreigt de tijd voor reflectie erbij in te schieten.
Maar ik vind dat het soms wel wat extra aandacht nodig kan hebben, wij hebben
soms zulke ingewikkelde casussen waarvan je soms niet weet waar een
ander er in zit, omdat er te weinig ruimte is om het te kunnen delen, vind ik wel
dat het meer aandacht mag krijgen soms. Maar het is altijd door een gebrek aan
tijd dat dat er niet van komt. [...] Ik zou bijvoorbeeld zelf wel heel graag een
soort intervisiemodel willen toepassen, vanuit oplossingsgericht werken, maar
dat zit in mijn hoofd en dat gaat ook zeker gebeuren, maar er moet tijd voor
gemaakt worden. (Respondent D)