MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

Moreel handelen
60
M o r e l e w e g w i j z e r s
en handelingen mogelijk zouden kunnen zijn in een situatie. Het vraagt van hen dat zij
in staat zijn om van een afstand kritisch naar het eigen denken en handelen te kijken en
de subjectiviteit ervan in te zien.
Jeetje ja, op de eerste plaats bij de hulpverleners denk ik dat er een bewustzijn
moet zijn. Volgens mij gaat het er bij ethiek zo om dat je zelf je bewust bent...[...]
En dan kom ik zo mijn dilemma tegen, maar wat me helpt is dat ik me ervan
bewust ben dat het mijn eigen stukje is, en ik denk dat dat helpt in het werken
met dilemma's. Dat je weet van jezelf, oké, dit is van mij. Hierin kom ik mijn
grens tegen. Daar zal je niet 1 antwoord op hebben, maar dat je je bewust bent
van wat voor dingen van jouw zijn en wat van de cliënt is, en daarin heb ik ook
mijn norm, het moet veilig voor de baby zijn, nou, daar ben ik me van bewust en
dat vind ik belangrijk om uit te dragen. Dat geeft koers aan mijn begeleiding.
Dus bewust zijn zelf en reflectie op wat voor jou grenzen zijn, dat je niet gaat,
als je dingen tegenkomt dat je boos op de cliënt gaat worden. Als je van jezelf
bewust bent wat je eigen normen zijn, dan kan dat helpen. (Respondent E)
Het belang van reflectievermogen voor moreel handelen is duidelijk: hulpverleners
hebben persoonlijke normen en waarden die een invloed uitoefenen op de hulpverlening,
en het bewustzijn van de subjectiviteit van die normen en waarden kan helderheid
geven bij bepaalde morele vragen.
Deze vaardigheid is vooral ook relevant gezien het feit dat hulpverleners gebruik maken
van hun intuïtie: intuïtie is immers ontastbaar, refereert aan een gevoel en is daarmee
moeilijk expliciteerbaar. Reflectievermogen kan behulpzaam zijn om hulpverleners
bewust te maken van deze intuïtie en deze te expliciteren.
Standvastigheid
Ook gerelateerd aan reflectievermogen is de competentie ‘standvastigheid’. Met standvastigheid
bedoelen de hulpverleners dat ze de normen en waarden die zij belangrijk
vinden in de hulpverlening, niet al te gemakkelijk opzij zetten. Ook hier is de relatie met
de morele dimensie evident. Een belangrijk thema bij de morele spanningen, kwesties
en dilemma’s van hulpverleners, betrof de begrenzing van de hulpverlening en de begrenzing
van hun functie als hulpverlener. Standvastigheid is een competentie die met
name daarbij behulpzaam is.
Empathie
Ook ik heb daarin mijn grenzen en als die bereikt zijn, ja. Dan kun je het er wel
over hebben en misschien ga ik dan over de grens heen, want dat kan, maar wel
bewust en niet zo maar. Daar moet je wel over waken, anders word je gek in dit
werk. Dan ga je naar huis met zorg en dan kom je met zorgen, dat is eigenlijk
niet de bedoeling. (Respondent G)
De hulpverleners die participeerden in dit onderzoek achten het van belang dat je je in
kunt leven in de belevingswereld van de cliënt
Vakkennis en coördinatievermogen
De laatste twee competenties betreffen vakkennis en coördinatievermogen. Vakkennis
refereert aan de kennis bij de hulpverleners over de doelgroep en hoe je hiermee om
moet gaan. Coördinatievermogen refereert aan het vermogen om de verschillende par-