MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

Moreel handelen
58
M o r e l e w e g w i j z e r s
maar daarbij leggen wij ook een expliciete link naar elementen van de morele dimensie
zoals deze in voorgaande hoofdstukken zijn geschetst. In dit laatste geval gaat het dus
om een eigen interpretatie van de uitspraken van de respondenten.
Ten tweede moet opgemerkt worden de competenties niet uitgebreid besproken zijn,
en dat sommige competenties dus slechts eenmaal genoemd worden in de data. Ze
worden hier toch opgesomd, omdat er in een aantal gevallen een duidelijk verband gelegd
kan worden met het omgaan met de morele dimensie, zoals hiervoor ook al is benadrukt.
Communicatieve vaardigheden
Professionals stellen dat het als hulpverlener heel belangrijk is om goed te kunnen
communiceren. Dat betekent dat er helder taalgebruik wordt gebezigd, zodat een cliënt
jou begrijpt en vice versa. “Je moet”, om in de woorden van een respondent te bespreken,
“af van de hulpverleningstaal”. Dit is niet alleen nodig om de expliciete boodschap
van de communicatie helder voor het voetlicht te brengen, maar ook om de impliciete
boodschap die hiermee gepaard kan gaan de gewenste invulling te geven. In de communicatie
willen hulpverleners geen oordeel laten blijken over de cliënt, en ook daarom
is een goede gespreksvaardigheid van belang.
Je moet niet te enthousiast laten merken dat je een hulpverlener bent. Als je inderdaad
heel belerend gaat praten ‘ja, maar zoals je je kind opvoedt, dat kan je
beter anders doen’. Als je echt de belerende hulpverlener gaat zijn bij haar, dan
lukt het niet. Bij andere moeders kan dat wel werken, maar bij haar niet. (Respondent
C)
Deze gespreksvaardigheid lijkt daarmee ook expliciet van belang voor de morele dimensie
van de hulpverlening, en wel op meerdere manieren.
In het vorig hoofdstuk is aan bod gekomen dat hulpverleners overleg met de cliënt als
belangrijk hulpmiddel zien bij morele kwesties. Ook is het ‘schipperen’ aan bod gekomen,
waarvan het zoeken naar consensus met de cliënt een belangrijk element is. Bij
deze activiteiten spelen communicatieve en gespreksvaardigheden, een grote rol.
Interessant is ook dat de hulpverleners wijzen op de impliciete boodschap die er met
communicatie gepaard kan gaan: de manier waarop je iets zegt of waarop je handelt,
heeft invloed op de interpretatie van de cliënt van de boodschap. Zij kunnen deze als
een moreel oordeel of als ‘belerend’ ervaren. Gespreksvaardigheid is dus ook relevant
voor het realiseren van waarden als ‘respect’ en ‘erkenning’. Overigens vermoeden wij
dat hier niet zozeer gespreksvaardigheid relevant is, maar dat dit respect er in de basis
al moet zijn bij de hulpverlener. De hulpverleners benadrukken namelijk ook het belang
van authenticiteit in de hulpverlening en vertellen dat zij “iets hebben met de
doelgroep” (zie ook hoofdstuk 6). Het hanteren van een goede gespreksvaardigheid is
dus geen ‘trucje’, maar veeleer lijkt er sprake van een specifieke bejegening en opvatting
over tienermoederschap.
Intuïtie en morele sensitiviteit
In paragraaf 5.2.1 is al gerefereerd aan het feit dat ‘gevoel’ een belangrijke rol speelt in
het opmerken van morele kwesties. Dit ‘gevoel’ wordt door de respondenten ook een
belangrijke competentie gevonden in het werk met jonge moeder. Het beoordelen van
situaties gebeurt vaak op gevoel.