MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

De morele dimensie
40
M o r e l e w e g w i j z e r s
De morele dimensie kan een druk en zwaarte toevoegen aan het werk van de hulpverlener,
juist vanwege deze ervaren verantwoordelijkheid. Dit blijkt uit de bewoordingen
die de respondenten gebruiken om deze verantwoordelijkheid te beschrijven. Het kan
op je “drukken”, erover praten “geeft rust” en geeft het gevoel dat het niet alleen hoeft
te “dragen”. 4 respondenten refereren ook expliciet aan de zwaarte van het werk, en
stellen dat onder andere humor hen kan helpen om die zwaarte behapbaar te houden.
Daar denk ik ook dat de zwaarte zit in het werk dat je dat allemaal niet goed
voor elkaar hebt. Jong in dit werk stappen is daarom denk ik ook funest. In ieder
geval wel in mijn functie, je hebt nogal een verantwoordelijkheid die je
moet, zal ik zeggen, nemen. (Respondent G)
Respondent F: Nee, inderdaad en grapjes maken ook, en ik vind het ook heerlijk
om af en toe grapjes te maken over die vrouwen dat je denkt oh, dat kan eigenlijk
echt niet weet je wel. Vind ik echt leuk, ik zou dat bij de vrouwen nooit
doen, ja, op een andere manier, dat moet toch kunnen?
Respondent A: Anders is het allemaal veel te zwaar.
Respondent F: Ja hoor, vind ik ook. Je moet het wel een beetje lollig maken met
zijn allen ook. (3 e bijeenkomst)
De zwaarte wordt deels ook beïnvloed door druk van buitenaf, in die zin dat hulpverleners
ook door de maatschappij meer en meer verantwoordelijk worden gehouden voor
cases waarin het mis gaat met ouders.
Stel er is hier een meisje geweest, eergerelateerd. Zij ging naar familie en werd
daar vermoord, ja. Dan wordt er natuurlijk naar ons gewezen. Wat hebben wij,
dan moet je ook, je moet dan ook denken wat heb ik fout gedaan. Maar dat is
natuurlijk wel heel zuur. [...] Dat is bij Bureau Jeugdzorg ook, vaak wordt er dan,
terwijl ik denk jullie weten echt niet hoe zwaar die functie daar is, daar hebben
de mensen echt geen zicht op. Dat is echt loeizwaar, veel zwaarder vind ik dan
hier. Dus dan denk ik, ik vind altijd de media, andere mensen maken het ook
zwaar voor jou. Leggen die druk ook enorm op hulpverleners, dan moet je ook
goed doen, dat helpt ook allemaal niet, dat soort oordelen en waarden want dat
krijg ik ook heel vaak naar mijn hoofd hoor: wat helpt dat nou, wat jij doet.
(Respondent G)
Een andere factor die de zwaarte van het werk, en het voorkomen van morele vraagstukken
versterkt, is de constatering van uitvoerende en leidinggevende professionals
dat zij met een steeds complexere problematiek wordt geconfronteerd, omdat de doelgroep
verandert. Het komt steeds vaker voor dat moeders met een licht verstandelijke
beperking, psychiatrische problematiek of gedragsproblemen aankloppen voor hulp.
In het verlengde van gevoelens van verantwoordelijkheid ligt ook het thema verantwoording:
drie hulpverleners benadrukken dat het voor moreel zuiver handelen van
belang is dat je de keuzes die je gemaakt hebt in de hulpverlening kunt onderbouwen
en inzichtelijk maken. Dat je daar met andere woorden verantwoording over af kunt
leggen. Vragen als: Wie moet verantwoording afleggen? Waar ligt verantwoordelijkheid?
Wie hoort deze te nemen? duiken een aantal keren op in de data. De discussie
over verantwoordelijkheid is volgens ons dan ook zeer relevant in en tussen organisaties
die hulp verlenen (zie ook hoofdstuk 11, “Aanbevelingen en discussiepunten”).