MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

Thema 1 – Ingrijpen of niet
M o r e l e w e g w i j z e r s
Hierbij gaat het om situaties waarin de professional hulp wil verlenen of zich in het leven
van een jonge moeder wil mengen, zonder dat de betreffende moeder daarom heeft
gevraagd, en waarbij zij dit ingrijpen als een inbreuk op haar autonomie of als een moreel
oordeel op kan vatten. Deze vraag kan betrekking hebben op weinig verstrekkende
vormen van ingrijpen, zoals het geven van ongevraagd advies en raad, zoals in onderstaand
citaat, maar kan ook verstrekkende vormen van ingrijpen betreffen, zoals het
uit de ouderlijke macht zetten van een jonge moeder.
Ook wat betreft roken tijdens de zwangerschap. Vorige week zei een moeder:
‘Iedereen zei van oh, wat heb jij een mooi klein buikje.’ En toen zei ze: ‘Ja, van
het roken, dan krijg je mooie kleine baby’s.’ En ik zeg, maar weet jij wel wat de
gevolgen zijn, dan krijgen de kindjes kleine hersentjes. En op zo’n moment
kunnen ze dat gewoon niet zien en dat vind ik wel lastig, dan zit ik wel met een
moreel dilemma. In hoeverre ga ik proberen moeder te overtuigen dat ze moet
stoppen met roken of... blijkbaar weet zij de gevolgen al en blijft ze doorroken.
Dus dat soort morele dilemma’s komen wel voor. (Respondent A)
Van belang is om op te merken dat ook minder verstrekkend ingrijpen zoals in bovenstaand
citaat, wel degelijk grote consequenties kan hebben voor het hulpverleningscontact
en de relatie tussen cliënt en hulpverlener. Bovendien speelt bij veel van dergelijke
vragen op de achtergrond ook de ‘belangenvraag’ mee: wiens belang telt in deze situatie
zwaarder, dat van de moeder of haar kind? Het volgende thema belicht deze vraag.
Thema 2 – Belangentegenstellingen
Er kunnen belangenstellingen zijn tussen de diverse partijen die betrokken zijn in de
hulpverlening. Het belang van een moeder, en haar wens om voor haar kind te zorgen,
kan soms lijnrecht geplaatst zijn tegenover het belang van het kind, dat een fysiek en
emotioneel veilige omgeving nodig heeft. Ook de belangen van de biologische vaders
van de kinderen kunnen soms morele kwesties oproepen. Enerzijds hebben zij het
recht om hun kind te zien, maar anderzijds kan dit het slagen van de hulpverlening en
de veiligheid van moeder en kind eveneens in sommige gevallen in gevaar brengen.
Het blijft een dilemma: wat doe je met de vaders. Vaders hebben wel recht op
hun kindje, maar sommigen blijven een tijdje rustig erbuiten. Maar als ze het
ineens in hun hoofd halen van ‘ik wil nu mijn kind zien’ dan heb je echt een
probleem ook. Het is meer een dilemma als vaders echt willen, want ze hebben
het recht, maar dan moeten er dingen zijn onder toezicht of zo en met een vorm
van begeleiding erbij. Maar dat zijn dilemma's, dat zijn hele lastige dingen.
(Respondent E)
Thema 3 – Regels en richtlijnen
Hulpverleners opereren binnen bepaalde vastgestelde kaders, welke ondersteunend,
maar ook beklemmend kunnen werken. Het volgen van regels en richtlijnen kan, met
andere woorden, voor morele vragen zorgen.
Ik heb nu een geval, hier heb je het tienermoederprotocol waar je mee moet
werken. Iedereen die in het netwerk zit moet daar aan voldoen. Iedere tienermoeder
die zich meldt bij de huisarts of bij het ziekenhuis of wat dan ook, moet
een gesprek voeren met de maatschappelijk werker. En die worden dan ook geregistreerd,
vanuit de gemeente is dat ook geregeld, maar ze komen ook bij ons.
De morele dimensie 35