MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

M o r e l e w e g w i j z e r s
bezien of dit meer informatie los zou kunnen krijgen van respondenten. Het duidelijkste
voorbeeld hiervan is de vraag in hoeverre de term ‘moreel’ terugkomt in de vraagstelling.
Elk interview werd gestart met een kleine toelichting op de term ‘moraliteit’
om aan deze onduidelijkheid tegemoet te komen. Desondanks kan het gebruik van een
term die geen duidelijke associaties oproept, voor verwarring zorgen bij de respondent.
Een mogelijke optie zou zijn om niet de term te gebruiken, maar alleen de beschrijving
van het begrip te noemen (bijvoorbeeld: momenten waarop normen en waarden in het
geding zijn). De ervaring leerde echter dat uiteindelijk in diverse interviews de hulpverleners
soms vroegen om verduidelijking op de vragen, of zochten naar de intentie
van de interviewer met de vragen. Blijkbaar is de morele dimensie een lastig te bespreken
onderwerp. In de interviews is voor een pragmatische benadering gekozen waarbij
vraagstellingen afwisselend gesteld werden (met of zonder gebruik van de toevoeging
‘moreel’) en eventueel toegelicht werden met omschrijvingen of voorbeelden (waarbij
in de diverse interviews dezelfde omschrijvingen en voorbeelden werden gebruikt).
Naast directe verwijzingen in de vraagstelling naar ‘morele dilemma’s, morele aspecten,
morele vragen, morele kwesties’, is ook veelvuldig gebruik gemaakt van formuleringen
waarbij geïnformeerd werd naar ‘normen en waarden’ en de vraag wanneer deze
een rol spelen, hoe ze dat doen, of ze voor vragen en dilemma’s zorgen.
Focusgroepbijeenkomsten
Naast de interviews, hebben eveneens drie focusgroepbijeenkomsten plaatsgevonden.
Deze duurden 2 uur, en vonden plaats in Utrecht. De focusgroepbijeenkomsten hadden
niet zozeer een beschrijvend doel, maar beoogden om gezamenlijk tot reflectie te komen
over de morele aspecten van het werk als hulpverlener. Twee elementen stonden
daarbij voorop:
Op basis van de interviews werden vignetten samengesteld en in de focusgroep
besproken. Hiermee werd beoogd reflectie op de ervaringen van de hulpverleners
te stimuleren, zodanig dat morele aspecten van de hulpverlening steeds duidelijker
voor het voetlicht konden komen én gereflecteerd kon worden op de morele
aspecten van de hulpverleningspraktijk en het handelen van de professional
daarin.
Voor het onderzoek is het zeer interessant om te zien welke morele aspecten van
de hulpverlening in eerste instantie onopgemerkt blijven, wat de redenen hiervan
zijn, en wat professionals eigenlijk als ‘morele aspecten’ aanmerken en wat
niet. Het onderzoeksproces, en de reflectie die tijdens het onderzoek op gang
bracht, was daarmee dus zelf ook onderwerp van reflectie.
Tijdens iedere focusgroepbijeenkomst stond steeds één van de deelvragen centraal:
onderzoeksvraag 1 was onderwerp van discussie in bijeenkomst 1, onderzoeksvraag 2
was onderwerp van discussie in bijeenkomst 2, onderzoeksvraag 3 was onderwerp van
discussie in bijeenkomst 3. Voor een overzicht van de agenda- en discussiepunten van
iedere focusgroep, verwijzen wij naar bijlage C.
Interviews en focusgroepbijeenkomsten hebben tijdens het onderzoek afwisselend
plaatsgevonden. In onderstaand figuur 3-A is dit schematisch weergegeven:
Projectbeschrijving 17