MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

M o r e l e w e g w i j z e r s
o De discussie over de vraag welke ondersteuning een organisatie kan,
moet en wil bieden aan professionals teneinde reflectie op hun moreel
handelen en de omgang met morele vragen te stimuleren.
o De discussie over de vraag naar verantwoordelijkheden. Zoals eerder
(zie §4.2.5) al aan de orde is geweest, is ‘verantwoording en verantwoordelijkheid’
een belangrijk onderliggend thema bij veel morele vragen.
Hulpverleners voelen zich verantwoordelijk, vragen zich af waarvoor
zijzelf en de organisatie nu precies verantwoordelijk zijn. Deze ervaren
verantwoordelijkheid maakt het werk soms ook zwaar en speelt
een belangrijke rol bij de vraag of ze ‘goed’ handelen.
• In de interviews en focusgroepbijeenkomsten met hulpverleners en leidinggevenden/stafmedewerkers
wezen zij er op dat richtlijnen en protocollen, behulpzaam
kunnen zijn en als een leidraad kunnen fungeren bij morele vragen (zie bijvoorbeeld
§5.2.2; §7.7). Leidinggevenden/ stafmedewerkers noemden het formuleren
van standaarden en het werken volgens erkende (zo mogelijk evidencebased)
methodieken zelfs als een manier waarop de morele kant van het werk
aandacht kan krijgen.
Het werken met evidence-based methodieken is echter niet onomstreden. Potting,
Sniekers, Lamers en Reverda (2010) noemen 3 redenen waarom het gebruik
van evidence-based interventies (EBP) in de sociale sector bemoeilijkt wordt 56:
1. Voor de vaststelling van de effectiviteit van interventies, worden bij voorkeur
experimentele onderzoeksdesigns gebruikt, die nauwelijks uitvoerbaar
zijn in de sociale sector. En zelfs als interventies volgens een dergelijk
design effectief zijn bevonden, is die effectiviteit relatief. Om een voorbeeld
te geven: een interventie die ‘bewezen effectief’ is in de Verenigde Staten,
hoeft in Nederland niet vergelijkbare resultaten op te leveren.
2. Om effectiviteit te meten, moet ook het hulpverleningsproces in meetbare
doelen, methoden en resultaten worden beschreven. Niet alleen is dit niet
haalbaar, aangezien het resultaat van hulpverlening niet altijd in meetbare
effecten is vast te leggen, ook is het moeilijk om te ‘bewijzen’ dat resultaten
het gevolg zijn van een interventie. Juist in de sociale sector, is kwaliteit van
de hulpverlening immers sterk afhankelijk van professioneel handelen en
de hulpverleningsrelatie, en niet slechts van de interventie an sich (zie §6.1,
zie ook het onderzoek van Baart, 2001; Goossensen, Kuis & Knoope, in
druk).
3. Voor de experimentele designs die de voorkeur genieten in de evidencebased
traditie, is het nodig een nulmeting te maken om het effect van een
interventie te meten. Ook dit is veelal niet mogelijk in de sociale sector.
Hulpverleners en leidinggevenden/stafmedewerkers noemen zelf ook nadelen
van het werken met vastgelegde protocollen en richtlijnen. Deze kunnen immers
ook dilemma’s veroorzaken (zie §7.7; §4.2.4) en een te grote nadruk op objectiviteit
en ‘meetbaarheid’ van de hulpverlening lijkt het risico in zich te dragen dat
ruimte voor reflectie ingeperkt wordt (zie §5.2.6). Richtlijnen bieden bovendien
niet in elke situatie een antwoord en dragen bovendien het risico in zich dat de
56 Overigens wordt de toepassing van evidence-based practice ook in de medische sector en de
zorgsector, waar zij haar oorsprong vindt, bekritiseerd door bijvoorbeeld Grypdonck (2005).
Aanbevelingen en discussiepunten
133