MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

Aanbevelingen en discussiepunten
132
M o r e l e w e g w i j z e r s
vooral de personen in het project betrokken die toch al reflecteren op morele
vragen, hier extra gevoelig voor zijn, of er een bovengemiddelde interesse voor
hebben? Deze vraag kunnen we hier niet beantwoorden, maar uitgaand van de
veronderstelling dat het hier moreel sensitieve personen betreft, is de noodzaak
om ook andere collega’s in het veld aan te zetten tot reflectie evident.
• Wij constateren dat er in de onderzochte organisaties geen expliciet ‘moreel discours’
gehanteerd wordt om over de morele dimensie van het werk te praten. Dat
wil zeggen dat er geen morele taal is om situaties te duiden in termen van de
normen en waarden die er in besloten liggen. Deze morele vragen, en de daarin
besloten normen en waarden, komen wel aan bod, maar veeleer niet vanuit een
moreel perspectief. Een belangrijk discussiepunt is de vraag in hoeverre het voor
morele reflectie nodig is om een dergelijk moreel discours te hanteren (zie aanbeveling
1). Wij willen er op wijzen dat de eigen overlegvormen die organisaties
hanteren veelal tot tevredenheid stemmen en een functie lijken te vervullen in
het omgaan met morele vragen. Tegelijkertijd laat dit onderzoek zien dat het ook
een meerwaarde kan hebben om een expliciet moreel taalgebruik te hanteren: de
betrokken professionals vonden in een aantal gevallen dat ze door de deelname
aan de interviews en de focusgroepen, veel bewuster de morele dimensie konden
waarnemen. Bovendien was een aantal van hen van mening dat in de reeds bestaande
overleggen de nadruk op reflectie en intervisie vergroot zou kunnen
worden, ook ten behoeve van het bespreken van morele vragen.
• In voorgaande hoofdstukken is expliciet aan de orde gekomen dat organisaties
niet in een maatschappelijk vacuüm opereren: zij werken samen met andere organisaties,
komen in aanraking met maatschappelijke opvattingen en wettelijke
kaders. In dit verband is het niet alleen van belang om na te denken over vormen
van morele reflectie die tussen organisaties en instanties plaatsvinden (zie derde
suggestie voor nader onderzoek), maar ook om als organisatie (c.q. bundeling
van organisaties) die hulp verleent (c.q. verlenen) aan jonge moeders een standpunt
in te nemen in het maatschappelijk debat over de morele vragen die rondom
deze cliënten en hun kinderen ontstaan binnen onze samenleving. Interne reflectie
lijkt immers niet afdoende om te dealen met de morele vragen die veroorzaakt
worden in het contact met de omgeving.
• In hoofdstuk 2 is er op gewezen dat er in de literatuur over moraliteit in de welzijnssector,
veel aandacht uitgaat naar normatieve professionalisering. Normatieve
professionalisering is daarbij omschreven als: “de bewustwording van professionals
van het krachtenveld van normen waarin zij zich bevinden. Het gaat
hier om maatschappelijke, organisatorische, professionele en persoonlijke normen.
Deze bewustwording geeft de professional steeds weer aanleiding om te
zoeken naar de juiste rechtvaardigingsgrond voor het professionele handelen.
Die rechtvaardiging kan per situatie verschillen en vraagt steeds weer om een
afweging, zowel vooraf, tijdens, als na het handelen.” (Jacobs et al, 2008, p. 12).
Het opvallende is dat deze normatieve professionalisering veel verwacht van de
professional: deze moet zich bewust zijn van de normen en waarden die haar
omringen, en dient te zoeken naar de rechtvaardigingsgrond voor haar handelen.
De ervaringen van de hulpverleners en leidinggevenden die wij gesproken hebben
laten echter zien dat hierin ook iets verwacht kan en mag worden van de organisaties
waarin deze professionals werkzaam zijn. Daarbij zijn 2 discussiepunten
van belang: