MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

Aanbevelingen en discussiepunten
128
Werkbegeleiding op specifieke vragen en knelpunten.
M o r e l e w e g w i j z e r s
Uit onderzoek in het UMCU door Van Dril, Hendriks en Van Krieken (2010) onder zorgverleners
en een maatschappelijk werkende blijkt dat een probleemgeoriënteerde methode
49 om morele vragen te bespreken niet voldoende leereffecten heeft. Het is de
moeite waard te onderzoeken of zo’n probleemgeoriënteerde methode, die start met
een concrete casus van een betrokken hulpverlener, gecombineerd zou kunnen worden
met een educatief element (waarbij ingegaan wordt op theoretische achtergronden en
ethische benaderingen). Zo’n aanpak zou bij kunnen dragen aan vergroting van het moreel
bewustzijn van professionals en zodoende een opstap kunnen zijn naar een meer
houdingsgeoriënteerde c.q. attitudegerichte methode (Manschot & Van Dartel, 2003).
Ook is het de moeite waard nader te onderzoeken of een dergelijk ‘stappenplan’ aanpassingen
behoeft voor een dialoog over morele vragen in de sociale sector. Veel van
deze stappenplannen zijn namelijk gericht op het bespreken van morele dilemma’s,
waar dit onderzoek echter laat zien dat veel vragen van uitvoerende professionals in
deze sector geen uitgesproken ‘dilemma-achtig’ karakter hebben. Gespreksmethoden
waarin meer ruimte is voor het onderzoeken van de oorzaken van morele spanningen
die hulpverleners ervaren in de uitvoering van hun werk zullen bijdragen aan ‘reflection-on-action’
en zo aan professionalisering (Schön, 1987). Van degene die het gesprek
over morele vragen (bege)leidt – in de praktijk zal dat vaak een leidinggevende of een
supervisor zijn – worden naast de hierboven in §11.1.5 genoemde competenties ook
specifieke competenties verwacht:
Onpartijdig en onbevooroordeeld zijn
Veiligheid bieden
Vertrouwen wekken
Expertise op het gebied van ethiek
Gezien het gegeven dat niet elke organisatie zo iemand (met expertise op ethisch gebied)
in dienst heeft, naast het feit dat het voor medewerkers niet altijd ‘veilig’ is als
hun leidinggevende een casusbespreking (bege)leidt en niet elke organisatie mensen in
dienst heeft 50 die supervisie kunnen (bege)leiden, kan het wenselijk zijn om hiervoor
iemand ‘van buiten’ in te huren. Organisaties die hulp verlenen aan jonge moeders zouden
hiervoor een soort ‘uitwisselingssysteem’ op kunnen zetten 51. Ook voor morele
vragen die niet binnen de organisatie zelf kunnen worden beantwoord, kan expertise
‘van buiten’ worden aangezocht.
49 In deze situatie wordt m.n. gewerkt met de Nijmeegse methode voor moreel beraad (zie
hoofdstuk 3 in Manschot & Van Dartel, In gesprek over goede zorg. Overlegmethoden voor ethiek
in de praktijk).
50 Dat hangt onder andere af van de schaalgrootte van de organisatie en de prioriteiten die er
gesteld worden op het gebied van taken en functies.
51 Analoog aan wat in een aantal zorgorganisaties, waar ‘pools’ zijn samengesteld van getrainde
moreel beraad begeleiders die gesprekken over morele kwesties in andere teams leiden.