MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

Een aantal cases uitgelicht
112
M o r e l e w e g w i j z e r s
raal) centraal in haar visie op de situatie en neemt het gevaar dat daar wellicht op de
loer ligt als een gegeven, niet als een bedreiging.
Waardenoriëntaties
Onder de principes en normen, en in de verschillende ethische benaderingen die hierboven
in de analyse al genoemd zijn, kunnen we waarden vinden. Waarden zijn de fundamenten
van – en de richtingaanwijzers voor - ons handelen. Het zijn abstracte begrippen
die als richtlijnen voor dat handelen worden vertaald in concrete normen. In
deze casus horen wij waarden als:
Duidelijkheid en betrouwbaarheid zijn waarden waarop de ‘regel’ waar deze casus
mee begint (“afspraak is afspraak“) is gebaseerd. In het verlengde hiervan
ligt:
Vertrouwen, dit is in het geding door de handelwijze van Bureau Jeugdzorg.
Verantwoordelijkheid: het woord als zodanig wordt niet genoemd maar de hulpverlener
zegt wel “dat ik het elke keer moet verantwoorden naar zo'n cliënt”.
Flexibiliteit: is belangrijk in de hulpverlening aan deze doelgroep.
Transparantie en openheid: de respondent ergert zich eraan dat Bureau Jeugdzorg
zegt “dat mogen jullie niet weten”, terwijl zij als hulpverlener natuurlijk
ook van alles weet over de situatie. Blijkbaar kan elke hulpverlener/hulpverlenende
instantie een eigen ‘agenda’ hebben die bepaalt welke beslissingen genomen
worden ten aanzien van de hulpverlening. Er is dus geen sprake van gedeelde…
Deskundigheid: kennis van de culturele achtergronden, de methodiek, de risico’s.
Respect: (of juist gebrek aan respect) ook niet expliciet benoemd maar wel tussen
de regels door waar het gaat over het zien van wat deze tienermoeder bereikt
heeft en hoe goed ze het doet (“zij deed het hier om door een ringetje te
halen en toch mocht ze niet naar huis”).
Vrijheid: is wezenlijk in de methodiek die cliënten toe moet leiden naar meer
zelfstandigheid en autonomie.
9.4 SLOTBESCHOUWING
Met de beschrijving en de analyse van de twee voorbeelden in dit hoofdstuk hebben wij
getracht zichtbaar te maken hoeveel lagen, morele dimensies, ethische benaderingen
en moralen vanuit de invalshoeken van de diverse betrokkenen in een casus door elkaar
kunnen lopen. Naast de twee casussen die in dit hoofdstuk geanalyseerd zijn, hebben
we nog enkele andere voorbeelden uit de interviews en bijeenkomsten onder de
loep genomen (over verschillende thema’s; zie teksten in kader). Ook daarbij valt op
dat de hulpverleners argumenten gebruiken die in meerdere ethische theorieën passen.
Verbazingwekkend is dit gegeven niet: Osmo en Landau (2006) merken, onder verwijzing
naar Beauchamp en Childress (1994) op dat er een “gemeenschappelijke morele
theorie” is die pluralistisch is en waarin meerdere ethische theorieën gecombineerd
worden. Desondanks wijst het onderzoek van Osmo en Landau (2006) uit dat over het
algemeen de beginselbenadering en gevolgenbenadering dominant aanwezig zijn in de