MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

Een aantal cases uitgelicht
104
M o r e l e w e g w i j z e r s
Respondent G: En is het ook, je komt dan ook op stukken als, wanneer mag ik
nee zeggen, wanneer belast ik collega's met mijn cliënten, waar ligt mijn vrijheid
nog?
Moreel redeneren dat past binnen de gevolgenethiek zien we eveneens terug in de casus.
Deze argumentaties houden vooral rekening met de gevolgen voor de diverse betrokkenen
van wel of niet beschikbaar zijn voor de cliënt. In dit geval worden vooral de
gevolgen voor de betrokken hulpverlener en voor de cliënt meegewogen. Voor de cliënt,
die nauwelijks een steunend netwerk tot haar beschikking heeft, kan het verstrekkende
gevolgen hebben een noodoproep niet te beantwoorden. Wat de hulpverlener
betreft gaat dergelijke beschikbaarheid echter gepaard met de eerdergenoemde emotionele
en materieel/fysieke last. Leidt dat niet tot onwenselijke situaties?
Respondent C: Het gebeurt sowieso niet veel dat ze bellen, maar ze is wel eens
één keer gebeld, dat een meisje ook echt zei van ja, maar je bent echt de enige
die ik heb. Omdat ze inderdaad alleen in een huisje zat, geen sociale omgeving.
Respondent C: Eh, nee, het is echt van nou als jij je telefoon aan wil laten staan,
dan moet je dat gewoon doen, maar we houden het wel in de gaten van als het
echt te veel wordt gebeld of het te zwaar wordt, dan roepen wij haar wel een
halt toe van stop, want dit is gewoon te veel of te heftig, doe het niet.
In deze casus zijn ook nadrukkelijk redeneringen te herkennen die passen binnen de
deugdethiek en de zorgethiek. De eerste kijkt vooral naar karaktereigenschappen en
‘deugden’ van de hulpverlener. Dit perspectief komt duidelijk naar voren uit het citaat
waar de casus mee start: deze hulpverlener beschouwt het als een deugd als je geraakt
wordt door een cliënt, emotie voelt, en de neiging voelt om hierop te reageren. Het is
een onderdeel van je professionaliteit.
Respondent C: Mijn collega is daar ook heel goed in, die laat gewoon na werktijden
in de weekenden laat ze gewoon haar telefoon aan staan. Hoewel dat eigenlijk
tegen de regels is, maar zij heeft echt zoiets van, wat dan ook, ze kunnen
me bellen en dan merk je inderdaad zo van. Het is echt best pittig dat je je het
zo aantrekt die situaties. [...] Zij maakt ook zelf die keuze want er zijn er ook genoeg
die zeggen, nee. Maar zij is echt zo, ik laat gewoon mijn telefoon aan staan.
De zorgethiek is een benadering waarin relationaliteit en de onderlinge relaties tussen
mensen centraal staan. Zorg wordt in zichzelf als een moreel concept beschouwd, van
waaruit bepaalde waarden in de onderlinge contacten tussen mensen, zoals betrokkenheid,
verantwoordelijkheid, een belangrijke rol hebben. Cruciaal in de zorgethiek is
het vermogen in te kunnen spelen op de noden en behoeften van degene die zorg behoeft.
Betrokken zijn op situaties waarin zorg nodig is, is een belangrijk onderdeel van
‘zorgen’ (zie ook §9.1). In deze casus speelt dit natuurlijk een heel belangrijke rol: de
noodzaak om voortdurend beschikbaar te zijn voor de cliënt wordt beargumenteerd
door te stellen dat de jonge moeders zich tot iemand moeten kunnen wenden als zij in
nood zijn en hulp behoeven. Het wordt daarbij, zoals voorgaand fragment liet zien, als
een onderdeel van de hulpverlening gezien om betrokken te zijn en noden te signaleren
en de jonge moeder te ondersteunen in haar autonomie. Juist voor deze kwetsbare
doelgroep, die vaak niet op een uitgebreid netwerk kan leunen, wordt de beschikbaarheid
van de hulpverlener dan als cruciaal gezien.