De luchthaven, een veilige plek voor alleenreizende minderjarigen?

INLEIDING EN METHODOLOGIE
De wet van 10 augustus 2005 4 defi nieert de begrippen mensenhandel en mensensmokkel,
begrippen die duidelijk van elkaar onderscheiden moeten worden. Zo omvat
het misdrijf mensenhandel 5 “de werving, het vervoer, de overbrenging, de huisvesting,
de opvang van een persoon, de wisseling of de overdracht van de controle over
hem teneinde deze persoon uit te buiten.” De sectoren van uitbuiting worden in
de wet limitatief opgesomd en betreffen uitbuiting van prostitutie of kinderpornografi
e, uitbuiting van bedelarij, aan het werk te zetten in omstandigheden die in
strijd zijn met de menselijke waardigheid, het wegnemen van organen of de persoon
tegen zijn wil een misdaad of een wanbedrijf te doen plegen. Mensensmokkel 6 wordt
gedefi nieerd als zijnde “ertoe bijdragen, op welke manier ook, rechtstreeks of via
een tussenpersoon, dat een persoon die geen onderdaan is van een lidstaat van de
Europese Unie het grondgebied van een dergelijke lidstaat binnenkomt, erdoor reist
of aldaar verblijft, zulks in strijd met de wetgeving van deze Staat, met het oog op het
direct of indirect verkrijgen van een vermogensvoordeel.”
UNICEF schat dat jaarlijks 1,2 miljoen kinderen slachtoffer van kinderhandel worden 7 ,
waarbij de vrees bestaat dat deze uiterst kwetsbare jongeren gerecruteerd worden om
mee te draaien in de prostitutie, maar even goed is het mogelijk dat zij economisch
uitgebuit worden of slachtoffer worden van andere lucratieve criminaliteitsvormen,
waaronder gedwongen arbeid, internationale adoptie, gedwongen bedelarij, organenhandel
en andere potentiële risicosituaties voor de minderjarige.
Vanuit deze bezorgdheid zocht de Federale Gerechtelijke Politie Airport toenadering
tot Child Focus, De Stichting voor Vermiste en Seksueel Uitgebuite Kinderen, met de
bedoeling om een gezamenlijk onderzoeksproject op te starten naar de problematiek
van minderjarigen die alleen (zonder de begeleiding van hun ouders) aankomen op
de nationale luchthaven. Een gezamenlijk projectvoorstel werd uitgeschreven voor de
periode 1 juli 2006 tot 31 mei 2007. Met de steun van de Koning Boudewijnstichting
werd het onderzoek ook fi nancieel mogelijk gemaakt. Het wetenschappelijk onderzoek
naar deze problematiek op het niveau van de luchthaven is internationaal erg schaars 8
en op nationaal niveau zelfs volledig onbestaande. Het is dus erg relevant om een
zicht te krijgen op deze toestroom van alleenreizende minderjarigen via de luchthaven
Brussels Airport en op de diverse procedures die er gehanteerd worden met
betrekking tot deze jongeren. De nationale luchthaven vormt immers een belangrijke
toegangspoort voor België. Jaarlijks reizen ruim 16 miljoen passagiers via Brussels
4 Wet van 10 augustus 2005 tot wijziging van diverse bepalingen met het oog op de versterking van de strijd tegen
mensenhandel en mensensmokkel en tegen praktijken van huisjesmelkers, Belgisch Staatsblad, 2 september 2005.
5 Nieuw artikel 433 quinquies van het Strafwetboek.
6 Nieuw artikel 77bis van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de
vestiging en de verwijdering van vreemdelingen (“vreemdelingenwet”).
7 UNICEF, Dossier kinderhandel, s.d., 6 (http://www.unicef.be/MFiles/Kinderhandel.pdf).
8 In de loop van het onderzoek bleek dat in 2005 reeds een onderzoek werd gevoerd naar de problematiek van nietbegeleide
minderjarige vreemdelingen op de luchthaven London Heathrow, namelijk ‘Operation Paladin Child’. U
vindt hier meer over in hoofdstuk 5 waar we het opzet van dit project kort toelichten.
17