Dorpsbewoners en beleid vinden elkaar - Samenlevingsopbouw

Inleiding
In de eerste helft van 2005 verkent RIMO Limburg de leefbaarheidsproblemen in de kleine
dorpskernen van de Zuid-Limburgse gemeenten Borgloon, Tongeren en Riemst. Onze organisatie
bevraagt sleutelfiguren en besluit uiteindelijk in Haren-Bommershoven bij Borgloon aan de slag te
gaan.
In juli 2005 doen opbouwwerkers Greetje Swerts en Chantal Poncelet er hun intrede. Ze zijn
vastberaden om samen met de dorpsbewoners uit te zoeken hoe in de kleine dorpskern Haren-
Bommershoven de leefbaarheid kan verhogen. Daarbij willen ze de bewoners activeren om zelf
verantwoordelijkheid voor hun dorpsgemeenschap op te nemen en op die manier een positieve
dynamiek op gang te brengen.
In de eerste plaats willen de opbouwwerkers van de bewoners horen wat in hun eigen ogen de
leefbaarheid van hun dorp bedreigt. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een schriftelijke enquête die
gebaseerd is op de methode DORP inZicht. De enquête leert dat de noden vooral te maken hebben
met dorpsverfraaiing, verkeersveiligheid en wrevels tussen Haren en Bommershoven. Bovendien
voelen de bewoners zich niet gehoord door het gemeentebestuur, dat zijn zetel een aantal kilometers
verder in het centrum van Borgloon heeft. De letterlijke, maar vooral figuurlijke afstand ervaart de
meerderheid van de bewoners als ‘te groot’.
De resultaten van de enquête plaatsen de opbouwwerkers dus voor twee soorten uitdagingen: één
soort binnen het dorp zelf en één in de communicatie tussen het dorp en het lokaal bestuur. Samen
met de bewoners, het gemeentebestuur en vele andere actoren zoekt RIMO Limburg gedurende vier
jaar naar antwoorden. Zo groeien - met vallen en opstaan – modellen voor bewonersbevraging, voor
groepsmatig werken aan leefbaarheid en voor communicatie tussen dorpsraden en lokale besturen.
Deze modellen hebben in Haren-Bommershoven hun nut bewezen en kunnen anderen inspiratie
bieden.
De volgende jaren zal RIMO Limburg zelf de opgedane ervaring ten dienste stellen van één of twee
andere Zuid-Limburgse dorpskernen. Uiteraard zal dat opnieuw maatwerk vragen én overleg met de
betrokkenen – het lokale bestuur en de sleutelfiguren in de dorpskern - om één en ander in een
concreet stappenplan te gieten.
In deze publicatie kan je terecht voor antwoorden op twee vragen:
Hoe kan je de leefbaarheid van een dorp aanpakken in al zijn facetten: verkeer, samenleven,
toerisme, dorpsverfraaiing, …?
Hoe werk je aan structurele communicatie en beleidsparticipatie van een dorp met zijn
gemeentelijke overheid?
In het eerste hoofdstuk schetsen we de globale leefbaarheidsproblemen in de Zuid-Limburgse dorpen.
In hoofdstuk twee focussen we op de concrete RIMO-ervaringen in Haren-Bommershoven en
formuleren we een aantal concrete tips voor lokaal beleid en bewoners die met dorpsraden aan de
slag willen. In het derde hoofdstuk plaatsen we onze ervaringen binnen ons theoretisch denkkader
rond participatie. In het laatste hoofdstuk beschrijven we enkele inspirerende projecten rond
leefbaarheid op het platteland van andere instituten voor Samenlevingsopbouw in Vlaanderen.
Liesbeth Smeyers, Projectleider leefbaarheid
RIMO Limburg
9 februari 2010
Dorpsbewoners en beleid vinden elkaar 5