Dorpsbewoners en beleid vinden elkaar - Samenlevingsopbouw

1.6. Sociale cohesie
Wonen in Zuid-Limburg werd decennialang bepaald door het landbouwkarakter van de streek.
Bewoning werd geconcentreerd om de vruchtbare grond zo weinig mogelijk aan te snijden voor
bebouwing. Die tijd is ver voorbij. Lintbebouwing en verkavelingen zijn niet alleen nefast voor het
uitzicht, ze tasten ook het karakter van de streek aan. Het wordt voor bewoners moeilijker om zich te
identificeren met hun woonplaats. Zuid-Limburg telt nu 14 gemeenten, maar oorspronkelijk waren er
meer dan 110 dorpen. Die oude basisstructuur die door zijn kleinschaligheid zorgde voor
verbondenheid, staat meer en meer onder druk.
Het beperkt aantal inwoners in de dorpskernen vormt een tweede bedreiging voor de sociale cohesie.
Meer dan een kwart van de dorpskernen telt minder dan 1.000 inwoners. Hierdoor zijn allerhande
voorzieningen op gebied van onderwijs, cultuur, recreatie, handel, post, sociale voorzieningen, …
verdwenen omdat ze niet langer rendabel. Mensen hebben minder kansen om elkaar dicht bij huis te
ontmoeten.
Een derde factor die de sociale cohesie bedreigt, wordt gevormd door de migratiestromen.
Familieleden van autochtone dorpsbewoners zijn omwille van werk of bereikbaarheid uitgeweken naar
Midden- Limburg, Brabant, Antwerpen …. Anderen zijn in hun plaats gekomen. Maar met die anderen
is de band veel minder hecht. De typische sociale netwerken in dorpen dunnen uit. Het
verenigingsleven smeekt om verjonging.
1.7. Mobiliteit
Dit wegtrekken van voorzieningen geldt ook op het vlak van welzijn. De voormalige
welzijnsvoorzieningen in de dorpen zijn geïntegreerd in grootschaligere voorzieningen, vaak buiten de
regio. Slechts voor bepaalde voorzieningen kan je ook in Sint-Truiden of Tongeren terecht. Voor
ouderen, mensen met een handicap en mensen die zich geen eigen vervoer kunnen veroorloven,
vormen de verplaatsingen naar deze grootschalige voorzieningen een probleem, terwijl net bij hen de
behoeften zeer groot zijn.
1.8. Plattelandsaandachtsbuurten
De achterstelling in Zuid-Limburg komt duidelijk naar voor in de kansarmoede-atlas van Kesteloot 3 .
Hierin duidt Kesteloot op basis van een veelheid van indicatoren 113 buurten op het Limburgse
platteland als “plattelandsaandachtsbuurt” aan. Deze achtergestelde buurten zijn op de onderstaande
kaart in het grijs ingekleurd 4 . Zoals je kan vaststellen, situeert het merendeel van de aandachtsbuurten
- 62 met name - zich in Zuid-Limburg.
3 uit Kesteloot, C & Meys, S. (2007). Atlas van achtergestelde buurten in Vlaanderen en Brussel. Instituut voor
Sociale en Economische Geografie K.U.Leuven zie ook
http://www.limburg.be/webfiles/FILES_DIR02/Studiecel/Atlas%20achtergestelde%20buurten/Atlas_lay-out.pdf , p.
145 (uitleg) en p. 148.
4 Let op: Hasselt en Genk zijn op deze kaart volledig ingekleurd, omdat Kesteloot ze niet tot het platteland rekent.
Dorpsbewoners en beleid vinden elkaar 10