Dr Frank De Wolf - Europa Ziekenhuizen

nr 4 - Juni 2004
E-mail : euroscoop@europaziekenhuizen.be • website : www.europaziekenhuizen.be
Afgiftekantoor : Brussel X.
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER : Dr Pierre Nys.
EUROPA ZIEKENHUIZEN V.Z.W. • De Frélaan 206, 1180 Brussel.

Voluit leven met astma... het kan !
1 tablet
per dag
1 tablet per dag
• Volwassenen (≥15 jaar)
• SINGULAIR 10 mg*
•Kinderen (6-14 jaar)
• SINGULAIR 5 mg*
•Kinderen (2-5 jaar)
• SINGULAIR 4 mg*
* Vóór het slapengaan.
01-05-SGA-04-B-0005-JA - Gelieve de volledige bijsluiter te raadplegen alvorens voor te schrijven.
®Registered Trademark of Merck & Co. Inc., Whitehouse Station, NJ, U.S.A.
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL : SINGULAIR® 10 mg, filmomhulde tablet; SINGULAIR® 5 mg, kauwtablet; SINGULAIR® 4 mg, kauwtablet 2.KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING : Eén filmomhulde tablet bevat natriummontelukast, equivalent aan 10 mg montelukast; eén kauwtablet bevat natriummontelukast, equivalent
aan 5 mg montelukast; eén kauwtablet bevat natriummontelukast, equivalent aan 4 mg montelukast. 3. FARMACEUTISCHE VORM : SINGULAIR 10 mg, Filmomhulde tablet, beige, afgerond vierkant, filmomhuld, grootte 7,9 mm x 7,9 mm met op één zijde “SINGULAIR” en op de andere zijde “MSD 117”; SINGULAIR 5 mg, Kauwtablet roze, ronde,
biconvexe tabletten met een diameter van 9,5 mm, met op één zijde “SINGULAIR”, en op de andere zijde “MSD 275”; SINGULAIR 4 mg, Kauwtablet, roze, ovale, biconvexe tabletten met op eén zijde “SINGULAIR”, en op de andere zijde “MSD711” .4. KLINISCHE GEGEVENS 4.1. Therapeutische indicaties : SINGULAIR is aangewezen voor de
behandeling van astma, als combinatietherapie, bij patiënten met licht tot matig chronisch astma, die onvoldoende onder controle is met inhalatiecorticosteroïden en bij wie kortwerkende ß-agonisten, naar behoefte gebruikt, onvoldoende klinische controle van het astma geven. SINGULAIR is eveneens aangewezen ter voorkoming van astma, wanneer
de voornaamste factor door inspanning veroorzaakte bronchoconstrictie is. 4.2.Dosering en wijze van toediening : SINGULAIR 10 mg: de dosering voor volwassenen vanaf de leeftijd van 15 jaar is 1 tablet van 10 mg per dag voor het slapen gaan. SINGULAIR 5 mg: de dosering voor kinderen van 2 t/m 5 jaar is 1 kauwtablet van 4 mg per dag voor
het slapen gaan. Wanneer SINGULAIR wordt ingenomen in samenhang met voedsel, moet dit gebeuren één uur vóór of twee uur na de inname van voedsel. Binnen deze leeftijdsgroep hoeft de dosering niet te worden aangepast. De ervaring bij kinderen jonger dan 2 jaar is beperkt en gebruik van montelukast is dan ook niet aangewezen voor deze
leeftijdsgroep tot er nieuwe gegevens beschikbaar zijn. De veiligheid en werkzaamheid bij deze leeftijdsgroep is niet aangetoond. SINGULAIR 4 mg: de dosering voor kinderen van 6 t/m 14 jaar is 1 kauwtablet van 5 mg per dag voor het slapen gaan. Wanneer SINGULAIR wordt ingenomen in samenhang met voedsel, moet dit gebeuren één uur vóór of
twee uur na de inname van voedsel. Binnen deze leeftijdsgroep hoeft de dosering niet te worden aangepast. Algemene aanbevelingen: SINGULAIR heeft binnen de dag een therapeutisch effect op de controle- parameters van astma. Men moet de patiënten erop wijzen dat zij SINGULAIR moeten blijven gebruiken, zowel wanneer hun astma onder
controle is als in periodes waarin het astma verergert. De dosering hoeft niet te worden aangepast bij patiënten met nierinsufficiëntie of lichte tot matige leverinsufficiëntie. Er zijn geen gegevens bij patiënten met ernstige leverfunctiestoornissen. De dosering is dezelfde voor zowel mannelijke als vrouwelijke patiënten. Therapie met SINGULAIR in relatie
tot andere astmabehandelingen: SINGULAIR kan aan het huidige behandelingsschema van de patiënt worden toegevoegd. Behandeling met ß-agonisten: SINGULAIR kan worden toegevoegd aan het behandelingsschema van patiënten bij wie het astma met kortwerkende ß-agonisten, naar behoefte gebruikt, niet voldoende wordt beheerst. Zodra een
klinische reactie duidelijk is (meestal na de eerste dosis), is het mogelijk dat de patiënt de behandeling met naar behoefte gebruikte kortwerkende ß-agonisten kan verminderen. Inhalatiecorticosteroïden: SINGULAIR kan worden toegevoegd aan de behandeling van patiënten bij wie andere geneesmiddelen, zoals inhalatiecorticosteroïden, geen afdoende
klinische beheersing geven. Inhalatiecorticosteroïden mogen niet door SINGULAIR worden vervangen (Zie 4.4 : Speciale waarschuwingen en bijzondere voorzorgen bij gebruik). 4.3. Contra-indicaties : Overgevoeligheid voor het werkzaam bestanddeel of voor één van de hulpstoffen. 4.8. Bijwerkingen : De bijwerkingen, die meestal mild waren, leidden
over het algemeen niet tot stopzetting van de behandeling. Montelukast 10 mg omhulde tabletten is in klinisch onderzoek beoordeeld bij ongeveer 4000 volwassen patiënten van 15 jaar en ouder. Bij twee placebo-gecontroleerde studies met een gelijkaardig protocol en een duur van 12 weken werden slechts twee nevenwerkingen regelmatig gemeld,
namelijk buikpijn en hoofdpijn, met een oorzakelijk verband bij patiënten behandeld met montelukast. Montelukast, onder de vorm van kauwtabletten met 5 mg werd bestudeerd bij ongeveer 1100 kinderen van 6 tot 14 jaar. In een placebo-gecontroleerde studie met een duur van 8 weken, werd slechts één nevenwerking regelmatig gemeld met een
oorzakelijk verband bij patiënten behandeld met montelukast, namelijk hoofdpijn. Montelukast 4 mg kauwtabletten is bestudeerd bij 573 kinderen van 2 tot 5 jaar. In een 12 weken durend, placebo-gecontroleerd onderzoek was dorst de enige nevenwerking die vaak gemeld werd met een oorzakelijk verband bij patiënten behandeld met montelukast.
De volgende nevenwerkingen, onafhankelijk van causaliteit, werden gerapporteerd in het kader van klinische studies bij volwassenen en kinderen van 2 tot 14 jaar. Lichaam als geheel : Volwassenen : vaak : asthenie/vermoeid-heid, koorts, buikpijn, trauma; Kinderen (6 tot 14 jaar) : vaak : koorts; Maag/darmkanaal; Volwassenen :vaak : diarree, dyspepsie,
infectieuze gastro-enteritis, tandpijn; Kinderen (6 tot 14 jaar) : vaak : diarree, nausea; Zenuwstelsel/psychisch : Volwassenen : zeer vaak : hoofdpijn, vaak : duizeligheid, slapeloosheid; Luchtwegen : Volwassenen : vaak : neusverstopping, hoest, grippaal syndroom; Kinderen (6 tot 14 jaar) : zeer vaak : pharyngitis vaak : grippaal syndroom, sinusitis;
Kinderen (2 tot 5 jaar) : zeer vaak : hoest; zeer vaak : > 1/10; vaak : > 1/100, < 1/10. Gedurende de klinische studies veranderde het bijwerkingenprofiel niet bij het beperkt aantal patiënten bij wie de behandeling werd verdergezet, tot 2 jaar bij volwassenen en tot 6 maanden bij kinderen van 6 tot 14 jaar. Op cumulatieve wijze werden 502 patiënten van
2 tot 5 jaar behandeld met montelukast gedurende minstens 3 maand, 338 gedurende minstens 6 maand en 256 gedurende minimum 12 maand. Het bijwerkingenprofiel bij deze patiënten wijzigde niet bij langdurige behandeling. De volgende bijwerkingen werden zelden gemeld nadat het geneesmiddel in de handel werd gebracht: Algemene reacties:
asthenie/vermoeidheid, malaise, oedeem, overgevoeligheids- reacties waaronder anaphylaxis, angio-oedeem, urticaria, jeuk, huiduitslag, en een geïsoleerd geval van hepatische eosinofiele infiltraten. Neurologische/psychiatrische symptomen: duizeligheid, abnormale dromen waaronder nachtmerries, waanvoorstellingen, slaperigheid, slapeloosheid,
geïrriteerdheid, agitatie, convulsies. Neuromusculaire symptomen: arthralgie, myalgie waaronder spierkrampen. Gastro-intestinalesymptomen: diarree, droge mond, dyspepsie, nausea, braken. Cardiovasculaire symptomen: verhoogde bloedingsneiging, ecchymosen, hartkloppingen. Tijdens de behandeling met montelukast bij astma patiënten, is
in zeer zeldzame gevallen het syndroom van Churg en Strauss gerapporteerd. Toch werd er geen oorzakelijk verband gevonden met montelukast (zie paragraaf 4.4). 7. HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN : MERCK SHARP & DOHME B.V., Waterloosesteenweg 1135, 1180 BRUSSEL, TEL 02 / 373 42 11 8. NUMMER VAN
DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN :10 mg: 922 IS 178 F3; 5 mg: 922 IS 177 F3; 4 mg: 922 IS 207 F 3 10. DATUM VAN DE LAATSTE HERZIENING VAN DE TEKST : 13.01.2003 © Gedeposeerd merk van MERCK & Co., INC., Whitehouse Station, N.J., U.S.A.
MACA

Site St.-Elisabeth
De Frélaan 206
1180 Brussel
Tel. : 02/373.16.11
Fax : 02/373.18.96
Spoedgevallen 24U/24
02/373.16.00
Site St.-Michiel
Linthoutstraat 150
1040 Brussel
Tel. : 02/737.80.00
Fax : 02/737.80.01
Spoedgevallen 24U/24
02/737.89.00
Site 2 Alice
Groeselenberg 57
1180 Brussel
Tel. : 02/373.45.11
Fax : 02/373.46.86
De inhoud van de artikels valt onder de exclusieve verantwoordelijkheid van de auteurs.
Alle rechten voorbehouden, met inbegrip van vertalingen.
Inhoud nr. 4
04 EDITO
05 DE SAMENWERKING WERPT HAAR VRUCHTEN AF…
06-12 EURO.NEWS
- Nieuwe medewerkers
- Peritoneale dialyse
- Laparoscopie in de Urologie
- Serotheek
- Niet invasieve coronaire angiografie mbv multi slice CT :
één jaar later…
- Een dienst plastische heelkunde op de Site 2 Alice !
- Klinische casus
15-30 Dossier : OBSTETRICA
- De prenatale raadpleging
Dr Anne Depierreux
- De echografie van het tweede trimester
Dr Christian Moulart
- Vaccinaties en zwangerschap
Dr Frank De Wolf
- Malaria prophylaxe (van korte duur)
tijdens de zwangerschap
Dr Frank De Wolf
- Welke geneesmiddelen zijn veilig voor een zwangere ?
Dr Frank De Wolf
- Bekkeninstabiliteit en zwangerschap
Dr Frank De Wolf
- Dubbel en Triple test
Dr Sonia Vanderlinden
- In Vitro fertilisatie en andrologie
Dr Brigitte Schrurs
- Toxoplasmose en zwangerschap
Dr Albert Veys
- Zwangerschapsdiabetes
Dr Sabine Deckers
31 UW MENING
32-33 WAARVOOR DIENT DEZE “MACHINE” ?
34-35 HARTEDIEF
36 VOEL JE GOED IN JE VEL
37-38 DE MEMOIRES VAN EUMENEGUYL
38 VOLGEND NUMMER
EUROSCOOP
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
Dr Pierre Nys
HOOFDREDACTEURS
Dr Roxane Audistère
Dr Pierre Nys
COORDINATIE
Chantal Dekempeneer
REDACTIERAAD
Dr Gaëtane Boon,
Dr Sabine Deckers,
Dr Frank De Wolf,
Dr Leopold Ghijselings
Dr Frédéric Haven,
Dr Daniel Hublet,
Dr Jim Ilunga,
Dr Annick Sauvage,
Dr Charles Scheid,
Dr Jean-Marie Van Caster,
Dr Frederike Van Raemdonck,
Dr Guy Vielle,
Dr Gaëtan Willemart.
SECRETARIAAT
Brendi Foubert
FOTOGRAFIE
Brendi Foubert
GRAFISME
Maca
Illustrations : P. Maka
DRUK
Cloetens
REDACTIE ADRES
Euroscoop
Site St.-Elisabeth
De Frélaan 206
1180 Brussel
Tel. : 02/373.16.89
Fax:02/373.18.96
E-mail :
euroscoop@europaziekenhuizen.be
Tijdschrift voor het medisch korps.
Geneesheren die Euroscoop niet ontvangen en toch
geïnteresseerd zijn, mogen contact opnemen met
de redactie.
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen | 03

edito
04 | n°4 Juni 2004
Gravure van Antonio Tempesta (1555-1630). Europa klampt zich vast aan de horens van de stier. Zij geeft de indruk
tegelijkertijd radeloos en blij te zijn, terwijl de stier doorheen de golven vlucht. (Collectie Alain Roba)
" Niets gaat verloren, niets wordt geschapen, alles wordt herleid…"
Welke ook onze universitaire afkomst is, wij hebben allen de wet van Lavoisier
gekend op de banken van de eerste kandidatuur…
De Europa Ziekenhuizen passen dit principe toe door de realisatie van een nieuwe
entiteit op de site St.-Elisabeth.
De metamorfose van de oude gebouwen bovenaan de De Frélaan is de vrucht
van een jarenlang vertrouwen in de toekomst…
De afbraakwerken zijn reeds van start gegaan en de officiële eerste steenlegging,
in het bijzijn van verscheidene prominenten, is gepland op 7 oktober.
Intussen bieden wij u, in dit nummer, ruime informatie omtrent het thema
"Obstetrica" :aandoeningen tijdens de zwangerschap, een nieuwe aanpak voor
de opvolging van de zwangerschap.
Al onze dank voor uw interactieve deelname, vragen en suggesties die ons telkens
helpen een nieuw nummer tot stand te brengen…
Laat de rubriek " Uw mening " een weerspiegeling zijn van uw gedachten,
zij het op medisch, sociologisch of gewoon… menselijk vlak !
Dr Pierre Nys Dr Roxane Audistère
Hoofdredacteur Hoofdredacteur
Dr Marc Van Campenhoudt Dr Mieke De Bie
Afgevaardigd Beheerder Afgevaardigd Beheerder
Hoofdgeneesheer Algemeen Directeur

De fusie werpt zichtbare
vruchten af…
Dr M. De Bie
Afgevaardigd Beheerder,
Algemeen Directeur
Dat de fusie van de 3 ziekenhuizen tot één geheel goed draait, mag ondermeer blijken uit de realisatie van twee grote
bouwprojecten tegelijkertijd : enerzijds de tweede faze van de reconstructie van de site St.-Michiel te Etterbeek, anderzijds de
uitbreiding van de site St.-Elisabeth te Ukkel met alle functies van de site 2 Alice.
Site St.-Michiel - Etterbeek
Start werken : 06/2003
Einde nieuwbouw : ±12/2006
De werken op de site St.-Michiel bestaan uit het bouwen en
vernieuwen van een aantal verpleegeenheden : chirurgie (C),
inwendige geneeskunde (D), geriatrie (G), revalidatie (Sp Loc),
psychiatrie (A), dagpsychiatrie (A1) en palliatieve zorgen (Sp Pall.)
Hierbij wordt ook nog een chirurgisch dagziekenhuis met
22 bedden voorzien naast het reeds bestaande medisch
dagziekenhuis (chemotherapie). De nodige operatiezalen worden
bijgebouwd. Het aantal consultatielokalen wordt meer dan
verdubbeld. Verder zal het ziekenhuis beschikken over een nieuwe
afdeling nucleaire geneeskunde (scintigrafie). Door de uitbreiding
van de radiologiezalen beschikt het ziekenhuis over de meest
moderne uitrusting voor medische beeldvorming.
Voor revalidatie zal, naast de uitgebreide fysiotherapie met
zwembad voor aangepaste hydrotherapie, ook een goed
uitgebouwde cardiale revalidatie afdeling voorzien worden. Dit
alles, samen met een totaal vernieuwde inkomhal met ondermeer
winkel, restaurant alsook een belangrijke uitbreiding van het aantal
ondergrondse parkeerplaatsen, zal er voor zorgen dat de
Europaziekenhuizen vzw met de site St.-Michiel over een vernieuwd,
ultramodern en volledig uitgerust ziekenhuis beschikt in het hart
van de Brusselse regio en de Europese wijk. De bewegwijzering
binnen het ziekenhuis zal dan eindelijk ook vereenvoudigd kunnen
worden.
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen
Site St.-Elisabeth - Ukkel
Afbraak : 04/2004
Start bouwwerken : 01/2005
Einde nieuwbouw : ±12/2008
De werken op de site St.-Elisabeth zullen toelaten de
activiteiten van 2 Alice volledig naar de site St.-Elisabeth over
te brengen. De huidige diensten van 2 Alice zullen dan ook in
twee volledig nieuwe aanbouwen ondergebracht worden.
Een aantal van de bestaande diensten zullen eveneens een
uitbreiding krijgen, wegens de belangrijke toename van
medische activiteiten de laatste jaren (o.m. spoedgevallen,
dialyse, materniteit en pediatrie,...).
Tevens wordt bijzondere aandacht geschonken aan de
realisatie van een chirurgisch en medisch (chemotherapie)
dagziekenhuis, met de nodige operatiezalen, onderzoeks- en
behandellokalen.
De huidige consultatieafdeling van St.-Elisabeth zal meer
dan verdubbelen en de nieuwe fysiotherapie zal beschikken
over een eigen therapiebad. De afdelingen radiologie en
scintigrafie worden uitgebreid met extra infrastructuur.
Een volledig nieuwe radiotherapiebunker,wordt eveneens
voorzien.
De Europa ziekenhuizen kunnen hier, eens te meer, bewijzen
dat een geheel meer kan zijn dan de som van zijn delen. Het
resultaat van de twee bouwprojecten zal een supermodern
ziekenhuiscomplex zijn, verspreid over 2 sites.
n°4 Juni 2004 | 05

TER
HERINNERING…
Eén van uw patiënten
is gehospitaliseerd :
U wil van deze
gelegenheid
gebruik maken om
een bijkomende
oppuntstelling,
advies of onderzoek
te laten uitvoeren…
U wil anamnestische
gegevens of
therapeutische
suggesties betreffende
uw patiënt mededelen
…
Dokter
Patrick CEUPPENS is
verantwoordelijk
voor de medische
interface tussen
de huisartsen en de
Europa Ziekenhuizen
site St.-Elisabeth.
Aarzel niet hem
te contacteren
op het nummer
02/373.16.11 bip 1558
EURO
NEWS
06 | n°4 Juni 2004
Nieuwe medewerkers
Oftalmologie
Dr Sebastien GOETHALS
KUL 2003
Site St.-Elisabeth
Interesse : Retinopathieën -
diabetes.
Oftalmologie
Dr Patricia BEAUDUIN
UCL 2002
Site St.-Elisabeth
Interesse : Pathologieën van
de retina (Diabetes – veneuze
en arteriële occlusie –
maculopathie). Uveïtis (Intraoculaire
inflammatoire pathologieën ).
Tandheelkunde
Joris WILMAERS
VUB 2002
Site St.-Elisabeth
Spoedgevallen
Dr Emmanuel GATERA
Cardiologie (ULB 1993)
Urgentiearts (2003)
Site St.-Elisabeth
Interesse : Coördinatie van
de spoedgevallendienst.
Perfomantie verhogen door
de opvang van de patiënten te verbeteren.
Een trainingssysteem in gebruik nemen om
de opvang van de patiënten te versnellen en
te optimaliseren. Het contact tussen
huisartsen en specialisten, werkzaam in het
ziekenhuis, onderhouden en verbeteren.
Anatomo-Pathologie
Dr Edith NEMEC
ULB 1995
Site St.-Elisabeth
Interesse : Gynecologische
en mammaire pathologie.
Nucleaire Geneeskunde
Dr Yvan de MEEUS d’ARGENTEUIL
Diensthoofd
op de site St.-Elisabeth.
UCL 1994
Sites St.-Elisabeth -
2 Alice - St.-Michiel
Interesse : Oncologische
toepassingen van PET studies –
“Corregistratie” (integratie van morfologische
en metabolische gegevens).
Nucleaire Cardiologie : ECG-gated
tomoscintigrafie – Myocardiale viabiliteit
PET/SPECT.
Stomatologie
en Maxillo Faciale Heelkunde
Dr Sergio SICILIANO
Napels 1995
Site 2 Alice
Interesse : De ontwikkeling
van de Cranio-Maxillo-
Faciale heelkunde,
Oncologie, Traumatologie
en congenitale afwijkingen.
Pediatrie
Dr Tayeb SLAOUTI
Angers - Frankrijk 2000
Sites St.-Elisabeth - 2 Alice
Interesse : Een werkgroep
oprichten " pijn bij het kind
en de pasgeborene " met
protocols en opvolging.
Gynecologie
Dr Inge VAN der HEYDEN
KUL 2003
Site St.-Elisabeth
Interesse : Laparoscopie –
endometriose.
Esthetic in Health
Dr Pierre-Emmanuel EL FOULY
UCL 1997
Site 2 Alice
Interesse : Microchirurgie –
Plastische en reconstructieve
heelkunde – Esthetische
heelkunde.

Laparoscopie in de Urologie
Het urinair stelsel heeft de specifieke
eigenschap zich te bevinden in een beperkte
en virtuele ruimte : het retroperitoneum. Dit
heeft tot gevolg dat het chirurgisch toegang
verkrijgen tot deze ruimte vaak een moeilijke
aangelegenheid is.
Urologische ingrepen, zelfs de meest
courante, vereisen een dissectie vlakbij de
grote vasculaire assen, wat vanzelfsprekend
een verhoogd risico op bloeding impliceert.
Hierbij komt nog de absolute noodzaak
om perfecte resultaten te behalen op
functioneel gebied (continentie, erectie, …).
Onze dienst vervulde een pioniersrol op het
gebied van de urologische laparoscopie.
Vandaag hebben we één van de belangrijkste
reeksen van laparoscopische urologische
interventies van ons land.
De laparoscopie heeft een enorme
meerwaarde,vergeleken met de klassieke
open chirurgie,wat betreft postoperatief
comfort en hospitalisatieduur.
Serotheek
De bloedstalen die voor een tweede
keer moeten worden onderworpen aan
een analyse, moeten op een correcte
manier worden bewaard.
Verschillende factoren kunnen het serum
volledig veranderen en problemen geven
bij de analyse :
-Hemolyse welke reeds na een aantal
uren kan optreden.
-De temperatuur met verdamping
tot gevolg.
-Het serum moet in zeer goede conditie
worden bewaard, wil men er
de volgende dag nog bijkomende
analyses op uitvoeren (gedecanteerd
serum na centrifugatie, in een tube
correct afgesloten en ingevroren).
Ons laboratorium beschikt over
een systeem dat serum gedurende 7 à
8maanden kan conserveren.
Bij de aanvraag van bepaalde analyses
wordt er in ons laboratorium automatisch
overgegaan tot het bewaren van het staal :
Laparoscopische ingrepen
die we heden regelmatig
uitvoeren zijn :
1. De radicale en totale prostatectomie
voor gelokaliseerde prostaatkanker
met behoud van de zenuwen die
zorgen voor de erectiefunctie
(selectieve indicatiestelling).
2. De uitgebreide nefrectomie voor
kanker of andere indicaties.
3. De bijnierresectie.
4. Gehele of gedeeltelijke perineale
insufficiëntie (cystocoele, rectocoele,
uteriene prolaps, elythrocoele).
5. De pyeloplastie voor pyelo-ureteraal
junctiesyndroom.
En de toekomst ?… De logische volgende
stap is de “ROBOT-geassisteerde”
laparoscopie.
Dr Christophe Assenmacher
-Schildklierbilan.
-Tumorale markers.
-Toxoplasmose.
-Rubella.
-CMV.
-HCG.
-Hepatitis A, B en C.
-HIV.
-Risicoberekening trisomie 21.
-Opzoeken van benzodiazépines,
barbituraten en tricyclische
antidepressiva.
-Borrelia- en mycoplasma-serologie.
-Indirecte Coombs.
-Immunoëlectropherese.
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen
Dr Albert Veys
Laboratorium
Extraperitoneaal
Intraperitoneaal
Laparoscopisch zicht op het kleine bekken.
RAADPLEGINGEN
UROLOGIE
-Site St.-Elisabeth
Tel. : 02/373.17.40
RAADPLEGINGEN
LABORATORIUM
-Site St.-Elisabeth
Tel. : 02/373.17.80
-Site St.-Michiel
Tel. : 02/737.85.85
n°4 Juni 2004 | 07

RAADPLEGINGEN
NEFROLOGIE
DIALYSE
-Site 2 Alice :
Tel. : 02/373.47.48
-Site St.-Michiel :
Tel. : 02/737.85.70
Dr F. Reginster
Dr A. Van Audenhove
- E-mail :
info@dialyse.be
EURO
NEWS
08 | n°4 Juni 2004
Peritoneale dialyse
Is een dialysetechniek bestemd voor patiënten met
terminale nierinsufficiëntie die bij de patiënt thuis kan
worden uitgevoerd. Sinds 1 jaar is de dienst Nefrologie gestart
met deze techniek binnen de Europa Ziekenhuizen.
Inleiding
In onze steeds maar ouder wordende
bevolking, zijn er alsmaar meer mensen die
een vermindering van de nierfunctie
ontwikkelen en uiteindelijk evolueren naar
een terminale nierinsufficiëntie. Voor deze
patiënten zijn er drie mogelijke therapieën
voorhanden : hemodialyse, peritoneale
dialyse en niertransplantatie.
Dankzij de evolutie sinds de beginjaren
van peritoneale dialyse (PD) in de jaren 20
van vorige eeuw, is PD een volwaardig
alternatief geworden voor hemodialyse,
die daarenboven een hoge levenskwaliteit
biedt. Het is een methode dat door de
patiënt thuis zelfstandig kan worden
uitgevoerd.
Sinds 1 jaar is de dienst Nefrologie in
de Europa Ziekenhuizen gestart met
peritoneale dialyse, naast de hemodialyse
in hospitaalmilieu.
Ondanks de belangrijke voordelen die
peritoneale dialyse biedt, bedraagt het
aandeel van PD in België slechts 10% van de
nierfunctievervangende therapie.
Fysiologie
Dialyse is het proces waarbij tussen twee
vloeistoffen uitwisselingen gebeuren door
ze met elkaar in contact te laten komen
over een semi - permeabel membraan.
Bij PD speelt het peritoneum de rol van
dit membraan. Dankzij de uitzonderlijk
goede capillaire doorbloeding, zijn grote
oppervlakte (geschat op 1 tot 1.5 m 2 ) en
het vrij hoge en stabiele debiet door de
peritoneale bloedvaten, is het peritoneum
uitermate geschikt als dialysemembraan.
Tijdens de dialyse wordt via een catheter
een hypertone glucose- en zoutoplossing
ingebracht in de buikholte (het dialysaat),
wat men een tijd ter plaatse laat om de
uitwisseling thv de capillairen mogelijk te
maken (fig 1a en b).
1a
1b
Principe van een "wissel" in PD.
Dialyse berust op twee grote principes :
enerzijds zullen door diffusie, afvalstoffen
(vb. ureum, creatinine) kunnen worden
verwijderd naar het dialysaat toe (door het
passieve transport van opgeloste stoffen
tgv een concentratieverschil); anderzijds
zal door convectie (transport tgv een
drukverschil) vocht worden verwijderd.
Verschillende methoden van PD
Bij PD laat men dus verschillende keren per
dag een hoeveelheid dialysaat inlopen in
de buikholte, dat gedurende een zekere
tijd in contact blijft met het peritoneale
membraan (= de verblijftijd), waarna de
uitloopfase volgt.
De techniek kan continu (dialysaat 24u/24u
in de buikholte) of intermittent (buikholte
bepaalde tijd van de dag zonder dialysaat)
worden toegepast.
Deze techniek kan manueel uitgevoerd
worden of automatisch met behulp van een
toestel: de manuele uitvoering noemt met

De manuele PD.
CAPD (Continue Ambulante Peritoneaal
Dialyse), de wisseling dmv een toestel noemt
men APD (Automatische Peritoneaal Dialyse).
Bij CAPD zijn er meestal 4 manuele
wisselingen overdag (8u – 12u – 17u – 22u)
en een lange verblijftijd ’s nachts (22u – 8u).
Bij APD gebeuren de wisselingen ’s
nachts door een toestel, en heeft de
patiënt overdag dialysaat in de buikholte,
doch er zijn overdag in principe geen
manuele wisselingen.
De methode van PD hangt af van de
karakteristieken van het peritoneaal
membraan, doch ook (en voornamelijk)
van de sociale toestand van de patiënt en
zijn wensen.
Voor- en nadelen van PD
De voordelen van PD tegenover hemodialyse
zijn multipel :
-de thuisbehandeling verloopt
geleidelijker en meer continu
-de patiënt krijgt ook een belangrijke
verantwoordelijkheid en autonomie (wat
voor sommige patiënten als een nadeel
wordt aanzien)
-er is minder interferentie met het sociale
leven
-er dient een minder streng dieet en
vochtbeperking te worden gevolgd
-de renale restfunctie blijft langer behouden
-er is geen vaatacces nodig
-de dagelijkse bezigheden worden veel
minder belemmerd
-er is een betere bloeddrukcontrole.
De nadelen omvatten :
-het grote belang van steriliteit : de
grootste verwikkeling van peritoneale
dialyse is peritonitis
-de techniek moet dagelijks worden
uitgevoerd : er is geen rustdag
- een grotere verantwoordelijkheid voor
de patiënt, wat soms als nadeel wordt
aanzien door patiënt en zijn familie
-de patiënt wordt thuis geconfronteerd
met zijn ziekte.
Indicaties voor PD
Besluit
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen
De automatische nachtdialyse.
Peritoneale dialyse is ideaal voor patiënten
die PD verkiezen omwille van sociale,
professionele, familiale of meer medische
redenen : patiënten met slechte cardiale
of hemodynamische tolerantie voor
hemodialyse, patiënten met stollingsproblemen
of bloedingsrisico’s, patiënten
met vaatacces problemen.
Een andere indicatie die in de toekomst
verder dient te worden uitgewerkt zijn
oudere patiënten die in een rusthuis
verblijven, waar de verpleging deze therapie
in handen kan nemen. Voor deze patiënten
kan peritoneale dialyse veel voordelen
bieden: ze hoeven niet drie maal per week
naar het dialysecentrum te komen zodat ze
in hun vertrouwde omgeving kunnen
blijven, de verpleging van het rusthuis kan
de dialyses uitvoeren, de dialyse gebeurt
veel geleidelijker en minder vermoeiend.
Contra-indicaties voor PD
De grootste contra-indicatie voor PD is
een niet-compliante of niet-gemotiveerde
patiënt, aangezien de patiënt een grote rol
speelt in de behandeling. Verdere relatieve
contra-indicaties omvatten multipele
intra-abdominale ingrepen met bridevorming,
niet corrigeerbare hernia, ernstige
chronische respiratoire insufficiëntie,
verschillende episoden van diverticulitis en
inflammatoir darmlijden en overgewicht.
Peritoneale dialyse is een evenwaardig alternatief voor hemodialyse,
met heel wat mogelijke voordelen naar de patiënt toe.
Deze vorm van dialyse kan wenselijk zijn bij patiënten die op een
autonome manier zelf een deel verantwoordelijkheid voor hun
behandeling in handen willen nemen, of voor patiënten in rusthuizen of
minder mobiele patiënten die thuis verblijven en waar verpleging of
familie de therapie op zich willen nemen.
n°4 Juni 2004 | 09

MEDISCHE
BEELDVORMING
-Site St.-Elisabeth :
Tel. : O2/373.17.70
EURO
NEWS
10 | n°4 Juni 2004
Niet invasieve coronaire angiografie
mbv multi slice CT:
één jaar later…
In het eerste nummer van EUROSCOOP, nu ongeveer een jaar
geleden, werd de niet invasieve coronaire angiografie door
middel van multi slice CT voorgesteld.
Ondertussen hebben wij 230 van dergelijke onderzoeken
uitgevoerd. Aan de hand hiervan kunnen wij de techniek beter
situeren in het diagnostisch arsenaal.
Hart- en vaatziekten blijven,
ondanks de wetenschappelijke en
technologische evolutie, de belangrijkste
doodsoorzaak in onze contreien.
Sedert meer dan tien jaar werden
hiervoor meerdere onderzoeksmethoden
ontwikkeld, om significante stenosen op te
sporen bij symptomatische patiënten.
Deze technieken worden eveneens
gebruikt voor het opsporen van een
vroegtijdige coronaire atheromatose, bij
asymptomatische patiënten met een hoog
cardiovasculair risico. Het is voornamelijk
voor deze groep van patiënten dat de
‘Cardiale CT-scanner’ tegenwoordig het
meest wordt gebruikt.
Statistische analyse van de resultaten van
65 patiënten die een coronaire CT
ondergingen ter oppuntstelling van
ischemisch hartlijden, toonde in
vergelijking met een ‘klassieke’
coronarografie het volgende :
-Afwezigheid van nevenwerkingen of
complicaties (met uitzondering van één
geval van ernstige nierinsufficientie).
-De interpretatie van het onderzoek
wordt bemoeilijkt door calcificaties thv
de proximale segmenten, een snel of
onregelmatig hartritme voor alle
segmenten en een nauw kaliber
(< 2 mm) voor de distale segmenten en
secundaire takken.
-Voor een goede interpretatie is het zeer
belangrijk om het hartritme onder de
65/min zo regelmatig mogelijk te
houden. Bijgevolg vormen patiënten met
een –zelfs trage- voorkamerfibrillatie
een absolute contra-indicatie, evenals
patiënten met een gekende permanente
arythmie van het type frequente extrasytolie,
bigeminisme, ....
-Door de snelle acquisitietijden, blijft de
apnoe beperkt tot 20 seconden.
-De sensibiliteit van de cardiale
CT-scan, voor het opsporen van
coronaire vernauwingen van meer dan
50%, bedraagt 76 %, de specificiteit 90%
en zijn negatieve predicitieve waarde
96%. Deze cijfers leunen mooi aan bij de
literatuur gegevens.
-Tenslotte wat betreft de evaluatie
van doorgankelijkheid van stents
is de techniek wat teleurstellend,
daarentegen uitstekend ivm de
doorgankelijkheid van de aortocoronaire
overbruggingen.

De belangrijkste informatie is de
betrouwbaarheid en de zekerheid met
welke dit onderzoek toelaat een coronaire
stenose (NPW 96 %) uit te sluiten thv de
proximale en middenste segmenten van
de coronairen. Ook kan de cardio CT
gebruikt worden in eerste instantie voor
het niet invasief opsporen van coronair
vaatlijden bij symptomatische patiënten.
Andere indicaties, zoals het vroegtijdig
opsporen van atheromatose bij
asymptomatische patiënten met een hoog
CV risico worden heden nog onderzocht.
Te onthouden
Een Dienst Plastische Heelkunde
op de Site 2 Alice !
Sedert het begin van dit jaar werd de Plastische
Heelkunde een autonome dienst die zich integreert in
de activiteiten van het centrum “ Esthetic in Health ”.
Dr. Gaëtan Willemart zal in de toekomst
vervoegd worden door de Dr. Pierre
Emmanuel El Fouly, gekend om zijn diep
menselijke aanpak en zijn chirurgische
vaardigheden.
De dienst esthetische en reconstructieve
heelkunde gaat bijgevolg verder op zijn
elan :
- gezien de steeds toenemende vraag
voor esthetische chirurgie kan deze zich
verder ontwikkelen in de veilige
ziekenhuisomgeving.
- geavanceerde reconstructieve
microchirurgie kan nu gebeuren in
onderling overleg en zorgvuldig
voorbereid door een team van twee
plastische chirurgen. Als voorbeeld
geven we enkel de borstreconstructie
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen
Cardio CT, een nieuwe en niet invasieve techniek, laat toe de coronairen
te visualiseren, en kan reeds gebruikt worden als eerste keuze routine
onderzoek bij patiënten, verdacht voor een ischemische cardiopathie.
Dit onderzoek is snel, makkelijk beschikbaar en vertoont geen complicaties
als enkele voorzorgsmaatregelen in acht worden genomen :
-‘Standaard’voorzorgsmaatregelen voor een CT-onderzoek met injectie van
contrastproduct (controle nierfunctie, stopzetting Glucophage de dag
voor het onderzoek, anamnese naar allergie (en eventueel voorbereiding)).
-Vertragen en stabilisatie van het hartritme : Beta blokkers per os met lange
werking, ingenomen één dag voor het onderzoek.
door 'DIEP'. Men kan aan de hand van
deze microchirurgische techniek bij
bepaalde patiënten een complexe
reconstructie maken met "levend
weefsel". Deze zou enkel minimale
sequellen geven ter hoogte van de
donorsite van de abdominale flap.
De wekelijkse "club journaal" zal
plaatshebben iedere woensdagochtend
en een onco-chirurgische staf zal
doorgaan twee vrijdagen per maand.
De afspraken, alsook het patiënten onthaal
worden verzorgd door een afzonderlijk
secretariaat, hetgeen borg staat voor een
smetteloze organisatie.
Dr Gaëtan Willemart
Drs T. Dikranian 1 ,D.de la Kéthulle 2 ,
M.Van Campenhoudt 2 ,J.P.Melchior 1
1. Dienst Cardiologie, 2. Dienst Medische Beeldvorming
RAADPLEGINGEN
PLASTISCHE
HEELKUNDE
-Site 2 Alice :
Dr G. WILLEMART
Dr P-E. EL FOULY
Tel. : 02/373.49.39
n°4 Juni 2004 | 11

RAADPLEGINGEN
CARDIOLOGIE -
PNEUMOLOGIE
-Site St.-Michiel :
Tel. : 02/737.84.30
9
7
5
3
1
1/s
(1)
EURO
NEWS
12 | n°4 Juni 2004
1
verwachte waarden
2
Dr Philippe Gris
Pneumoloog
Site St.-Michiel
De patiënt, 59 jaar oud, roker, wordt voor
advies naar een longspecialist verwezen EFR
in een verband van COPD met belangrijke
piepende rhonchi en droge hoest. Deze
evolueren op een ongunstige manier sinds
enkele weken, ondanks een zware dosis
corticoïden (per os ingenomen). De
radiografie van de borstkas is normaal.
Zodra de patiënt de praktijk binnentreedt,
merken wij een luide ademhaling die van
verre hoorbaar is. De ademhalingsgeluiden
zijn nogal inspiratoir. Er is noch trommelstok
vingers noch oedeem van de onderste
ledematen.
EFR waarvan een debiet/volume curve wordt
gerealiseerd (deze wordt tienmaal opnieuw
Debiet/volume curve
bekomen waarden
3
4
Klinische casus
Wij beschrijven hier een klinisch
geval dat onlangs beleefd werd
en waarbij de realisatie van een
gewone debiet/volume curve snel
een richting aan de diagnose heeft
gegeven.
gerealiseerd) helpen ons sterk in het stellen
van de diagnose.
De gemeten spirometrische waarden geven
een gematigd en obstructie veroorzakend
tekort weer (VEMS aan 68% van de
voorspelde waarden,Tiffeneau aan 65%).
Het is vooral het aspect van deze waarden dat
onze aandacht moet aantrekken : wij merken
een duidelijke expiratoire en inspiratoire
beperking van de debieten ongeacht
het longvolume met een hardere daling op
het einde van de uitademing.
Dit soort curve is een kenmerk van obstructie
veroorzakende pathologieën door druk
van de bovenste luchtwegen (luchtpijp,
longpijpen).
Een CT scan zal de aanwezigheid van
een dikke/belangrijke tumor bevestigen.
Deze heeft zich ontwikkeld ten koste van
de rechterstemband en verstopt de larynx.
De ademhalingsstoornissen zijn typisch
inspiratoir (de rhonchi en wheezing
zijn vooral expiratoir) en worden “CORNAGE
(frans woord)” genoemd. Dit woord wordt
van de diergeneeskunde afgeleid en
betekent een obstructie van de boven
luchtwegen zoals de larynx.
De debiet/volume curve is een onderzoek dat
gemakkelijk realiseerbaar is bij de huisdokter.
Dit onderzoek heeft ons toegelaten het
bestaan van een hoge obstructie te
bevestigen en de diagnose te stellen.

CLAMOXYL
zeer zeer zeer
uitgebreid gamma…
zeer zeer zeer lage prijzen
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL CLAMOXYL‰ 500 mg - Dispergeerbare tabletten, CLAMOXYL‰ 1 g - Dispergeerbare
tabletten, CLAMOXYL‰ 500 mg – Capsules KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Dispergeerbare tabletten
met 500 mg of 1 g amoxicilline onder vorm van amoxicilline trihydraat. Capsules met 500 g amoxicilline onder vorm van
amoxicilline trihydraat. FARMACEUTISCHE VORM Dispergeerbare tabletten. Capsules. THERAPEUTISCHE INDICATIES CLAM-
OXYL is aangewezen voor de behandeling van bacteriële infecties die veroorzaakt zijn door gevoelige micro-organismen.
CLAMOXYL Orale vormen is aangewezen bij: - Infecties van de bovenste luchtwegen: sinusitis, otitis, bacteriële pharyngitis (voor
de behandeling van door streptokokken veroorzaakte tonsillitis gaat de voorkeur uit naar penicilline (G of V); de behandeling mag in geen
enkel geval minder dan 10 dagen duren) - Infecties van de onderste luchtwegen, onder andere: bronchiale suppuraties (acute suppuratieve
bronchitis van bacteriële aard, acute opstoten van chronische suppuratieve bronchitis van bacteriële aard), pneumonie, bronchopneumonie -
Infecties van de urinewegen: cystitis, pyelonefritis - Gonorrhoea - Infecties van het spijsverteringsstelsel: enteritis vergezeld van bacteriëmie -
Profylaxe van bacteriële endocarditis bij bepaalde diagnostische of chirurgische ingrepen boven het middenrif (stomatologie, K.N.O., ademhalings-
en bovenste spijsverteringsstelsel) bij risicopatiënten. In alle gevallen moet men absoluut de ziektekiem bacteriologisch identificeren en
zijn gevoeligheid bestuderen. Bij heel ernstige infecties kan in eerste instantie de associatie van CLAMOXYL met een aminoside aangewezen
zijn. DOSERING EN WIJZE VAN TOEDIENING Gewoonlijke posologie bij orale toediening VOLWASSENE Infecties van de bovenste
luchtwegen: 1 tot 2 g per dag, over meerdere innamen te verdelen. Infecties van de onderste luchtwegen: 2 tot 3 g per dag, over meerdere
innamen te verdelen. Infecties van het spijsverteringsstelsel: 2 tot 3 g per dag, over meerdere innamen te verdelen. Infecties van de
urinewegen: 1 tot 3 g per dag, over meerdere innamen te verdelen. N.B. : De behandeling 2 tot 3 dagen na het verdwijnen van de klinische
symptomen of tot de negativatie van de urine- of stoelgangculturen bewezen is, verderzetten. Uitzonderlijke posologie: Acute opstoten van
bacteriële chronische suppuratieve bronchitis: 3 g, tweemaal daags, gedurende 3 dagen. Urinaire infecties zonder verwikkelingen bij
de vrouw, door gonokokken veroorzaakte urethritis zonder verwikkelingen bij de man: 3 g als minuut-behandeling (eventueel met 1
g probenecid). Prophylaxie van infectieuze endocarditis: 3 g, 1 uur vóór elke diagnostische of chirurgische ingreep, in het bijzonder boven
het middenrif. N.B.: Bij de behandeling van door gonokokken veroorzaakte urethritis zonder verwikkelingen, moet in de derde maand een serologische
syphilistest uitgevoerd worden. POSOLOGIE BIJ NIERINSSUFICIËNTIE In geval van nierinsufficiëntie moet de dosering aan de hand van
onderstaande tabellen aangepast worden: Bij orale toediening: Creatinine-Klaring (in ml/min):*10 - 30, **lager dan 10. Dosis per toediening:*500
mg - 1 g, **250 mg - 500 mg. Tussentijd tussen 2 toediening: *12 uur, **12 uur. Omwille van de hoge dosis amoxicilline zijn de 3 g
als éénmalige toediening niet geschikt voor een behandeling bij nierinsufficiëntie. Contra-indicaties: Overgevoeligheid voor bètalactamantibiotica:
deze wordt het vaakst aan de hand van de anamnese opgespoord (gedeeltelijke kruis-allergie met de cefalosporines).
Overgevoeligheid voor één van de hulpstoffen van de bereiding. Bijwerkingen: Zogenaamd erytheem "van de 5de dag" komt voor bij 2 %
van de patiënten behandeld met aminopenicillines. De incidentie is hoger bij patiënten die lijden aan mononucleosis infectiosa of aan lymfoïde
leukemie.Volgende overeenkomst werd gebruikt voor de indeling van bijwerkingen: zeer vaak (>1/10), vaak (>1/100, 1/1000, 1/10 000,

Ziehier enkele denkpistes, enerzijds gebaseerd op de
aanbevelingen van het college van de gynecologen-raadgevers van
de " ONE, Oeuvre Nationale de l’Enfance " (komende uit franstalige
provincies en de regio Brussel, afgestudeerd aan de UCL, ULB en
ULG) en, anderzijds gebaseerd op de resultaten van een werkgroep
" prenatale routine verzorging " van de Vlaamse Vereniging voor
Obstetrica en Gynecologie.
In België, worden 98% van de zwangere vrouwen prenataal
opgevolgd, 25% van de franstalige vrouwen worden opgevolgd in
het kader van de ONE.
HET RITME VAN DE RAADPLEGINGEN
Klassiek 1 maal per maand tot en met de 28ste week, daarna
volgen de consultaties elkaar op om zo te komen tot 1 maal per
week in de laatste maand.
INHOUD VAN DE RAADPLEGINGEN
- Grondige anamnese.
- Fysische onderzoeken : gewicht, bloeddruk, urineonderzoek,
baarmoederhoogte, hartritme en bewegingen van de fœtus,
vaginaal toucher.
a) Preconceptie of 1 ste prenatale raadpleging
1. Biologie
-Rhesus groep – Hb – Htc - rode bloedcellen - bloedplaatjes
-Ferritine : indien

DOSSIER
O B S T E T R I C A
De echografie van het tw
WANNEER :
Bij de 21 à 23 weken amenorree.
DOEL :
- Evaluatie van de foetale groei : biometrie voor bepaling van
bipariëtale diameter, hoofdomtrek, omtrek van het abdomen
en lengte van de femur.
- Evaluatie van de foetale vitaliteit : bewegingen van hoofd, romp
en ledematen, ademhalingsbewegingen, slikbewegingen,
ledigen van de blaas, ...
- Localisatie van de placenta en van de insertie van de
navelstreng, evaluatie van de dikte en de echostructuur van
de placenta en van de hoeveelheid vruchtwater.
- Morfologische studie : hersenen, gelaat, hart en longen,
diafragma, maag, buikwand, nieren en afvoerwegen, blaas,
uitwendige genitalia, wervelzuil, ledematen, ongeveer 3% van
de pasgeborenen hebben een congenitale misvorming,
een aantal van deze misvormingen zal zich niet onmiddellijk
manifesteren. De helft van de congenitale misvormingen zijn
hartafwijkingen.
In 2003 werden in onze dienst volgende foetale afwijkingen
gediagnosticeerd :
- Milde hydrocefalie door hersenbloeding tengevolge van
foetale trombopenie. Behandeling door intra-uteriene
bloedplaatjestransfusie.
- Pelvien sacro-coccygeaal teratoma, zorgvuldige echografische
opvolging teneinde een dreigende foetale hartdecompensatie
tijdig te diagnosticeren en te behandelen. Neonataal
succesvolle heelkundige behandeling in universitair milieu.
- Hernia diafragmatica, intra-uteriene behandeling is nu
mogelijk.
- Coarctatio aortae, bevallingsplan gewijzigd, bevalling was
gepland in thuisland (Mallorca) echografisch onderzoek door
pediatrische cardioloog, geplande bevalling in universitair
milieu.
16 | n°4 Juni 2004
Dr Christian Moulart
Gynecoloog
Site St.-Elisabeth
- Duodenumatresie, geplande bevalling in universitair milieu,
bevestiging van de diagnose onmiddellijk na bevalling, geen
perorale voeding, heelkundige correctie.
BEPERKINGEN :
Bij deze morfologische evaluatie moet men zich goed
realiseren dat slechts :
- 86% van de hersen- en ruggemergafwijkingen
- 42% van de ernstige hartafwijkingen
- 85% van de afwijkingen van de nieren en de afvoerwegen
gediagnosticeerd worden bij prenatale echografie.
De diagnose van het syndroom van Down wordt niet
gesteld door echografie maar wel door een onderzoek van
karyotype (vruchtwaterpunctie). Wel zijn er een aantal
Echografieën.

eede trimester
morfologische tekens die een trisomie 21 laten
vermoeden tijdens de echografie (nekoedeem,
pyelocaliciële dilataties, korte femur…).
25% van de foeti met een syndroom van Down
vertonen bij echografie geen morfologische
afwijkingen.
Een morfologische evaluatie maakt ook
substantieel deel uit van een echografisch onderzoek
van het eerste en het derde trimester. Sommige
belangrijke misvormingen worden reeds bij de
echografie van het eerste trimester waargenomen,
anderen worden slechts duidelijk in het derde
trimester. Het is dus beter te spreken over de
echografie van het tweede trimester dan over
de ”morfologische echografie”.
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen
n°4 Juni 2004 | 17

DOSSIER
O B S T E T R I C A
Vaccinaties en
zwangerschap
1. Vaccinaties toegelaten
tijdens de zwangerschap.
Gedood of geïnactiveerd virus,
toxoïden en polysacchariden :
Hepatitis A – B, Influenza (geïnactiveerd virus),
Meningococcen, Poliomyelitis (geïnactiveerd
virus, i.m.),Tetanus en difterie, Rabies.
2. Vaccinaties slechts
onder bepaalde voorwaarden
toegelaten tijdens
de zwangerschap :
Gele koorts :
- Wanneer een zwangere naar een gebied
wenst te reizen waar gele koorts endemisch is
zal men haar de reis afraden.
- Wanneer ze toch wenst te vertrekken zal men haar vaccineren.
- Wanneer een vaccinatie gevraagd wordt voor een reis naar
een gebied waar gele koorts niet endemisch is zal men
attesteren dat vaccinatie bij een zwangere onder deze
omstandigheden niet gewenst is.
Deze redenering geldt ook
voor de volgende vaccins :
Antrax, Japanse Encephalitis, Polio, Tyfus (gezuiverd of
capsulaire polyoside Vi, i.m.) Pneumococcen.
18 | n°4 Juni 2004
Dr Frank De Wolf
Gynecoloog
Sites St.-Elisabeth – 2 Alice
3. Vaccinaties
gecontraïndiceerd
tijdens de zwangerschap.
Levend afgezwakt virus :
Mazelen, Bof , Rubella, Varicella, BCG,
Influenza (levend afgezwakt virus), Tyfus
(levend afgezwakt virus, p.o.).
4. Passieve immunisatie
met immuun globulinen
tijdens de zwangerschap
is toegelaten :
Er zijn geen nadelige effecten voor de foetus
beschreven. Bv.: bij contact met varicella van
een niet-immune zwangere wordt toediening
van varicella zoster immuun globulinen sterk aanbevolen.

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen
Malaria
prophylaxe (van korte duur)
tijdens de zwangerschap
Dr Frank De Wolf
Gynecoloog
Sites St.-Elisabeth – 2 Alice
Men zal zwangeren afraden te reizen naar gebieden waar
chloroquine-resistente Plasmodium falciparum voorkomt.
Wanneer de reis toch wordt ondernomen mogen chloroquine
(Nivaquine®) en proguanil (Paludrine®) vanaf het begin van
de zwangerschap worden ingenomen. Deze behandeling is
echter niet altijd efficiënt. Mefloquine (Lariam®) mag slechts
in het tweede en derde trimester worden ingenomen.
Andere geneesmiddelen mogen tijdens de zwangerschap niet
worden gebruikt.
Profylaxe met alleen chloroquine wordt enkel nog
aanbevolen voor die landen waar er geen resistentie
bij Plasmodium falciparum of geen Plasmodium falciparum
voorkomt.
Chloroquine :
1 week op voorhand tot 4 weken na het verlaten van het
malariagebied.
3 tabletten van 100mg Nivaquine® in éénmaal per week.
Chloroquine + Proguanil :
1 week op voorhand tot 4 weken na het verlaten van het
malariagebied.
3 tabletten van 100mg Nivaquine® in éénmaal per week en
2 tabletten van 100mg Paludrine® in éénmaal per dag.
Mefloquine :
1 – 2 weken op voorhand maar indien het product nooit
eerder werd ingenomen 2 maar bij voorkeur 3 weken
op voorhand om mogelijke nevenwerkingen tijdig
te onderkennen (cave voorgeschiedenis van depressie,
epilepsie, psychose en hartritmestoornissen). De inname
moet worden voorgezet tot 4 weken na het verlaten van
het malariagebied 1 tablet van 250mg Lariam® in éénmaal
per week.
NUTTIGE ADRESSEN
Instituut voor Tropische Geneeskunde
Kronenburgstraat 43/3
2000 Antwerpen
Tel. : 03/247 64 05
Travelphone : Tel. : 0900/10110
Travel-net : http://www.itg.be
U.M.C. St. Pieter
Hoogstraat 290
1000 Brussel
Travel Clinic : Tel. : 02/535 33 43
http://www.who.int
http://www.cdc.gov
n°4 Juni 2004 | 19

DOSSIER
O B S T E T R I C A
Welke geneesmiddelen
zijn veilig
voor een zwangere ?
Dr Frank De Wolf
Gynecoloog
Sites St.-Elisabeth – 2 Alice
NAUSEA en BRAKEN
Algemene maatregelen :
Frequent kleine maaltijden, voldoende vochtinname.
Geneesmiddelen :
Nausea : (Meclozine® + vitaminen B6), Postadoxine® : max.
2tabletten/dag.
Braken en maagpijn : (Metoclopramide) Primperan®,
Docmetoclo® : 3 x 10mg tot 3 x 20 mg/dag.
Hyperemesis : excessief braken (> 3 – 5/dag), opname
bij alarmtekens : gewichtsverlies (> 5 %), ketonurie,
overgeven van elke vochtinname, stoornis ionogram en
leverfunctietesten.
OESOPHAGALE REFLUX – PYROSIS
Algemene maatregelen :
Hoogstand hoofduiteinde van het bed, frequente lichte
maaltijden, laatste maaltijd minimum 3 uur voor het slapen
gaan.
Bij persisterende klachten laat in het tweede trimester of bij
behandeling zonder resultaat, overweeg gastroscopie ter
uitsluiting van ulcus of maligniteit.
Geneesmiddelen :
Antacida : (cave verminderde ijzerresorptie), Gaviscon®,
Gelusil®, Rennie®, Maalox®, Regla PH®.
H 2-blokkers : Cimetidine (Tagamet®, 200-800 mg/dag),
Ranitidine (Zantac®, 300 mg/dag).
Protonpompinhibitoren : Lansoprasole (Dakar®, 15 -
30 mg/dag).
Mucosaversterkers : Sucralfaat (terzelfder-tijd geen antacida of
inhibitoren van de maagzuursecretie), (Ulcogant®, 1 - 4 g/dag).
KOORTS – HOOFDPIJN
Algemene maatregelen :
Hoge koorts kan schadelijk zijn voor de zwangerschap, ze
kan contracties veroorzaken en, bij de foetus, tachycardie en
hartdecompensatie.
20 | n°4 Juni 2004
Geneesmiddelen :
Paracetamol : (Dafalgan®, Perdolan®) 500 mg om de 4 à 6 uur,
max. 4 g per dag.
Geen NSAIDs, zeker niet in het derde trimester.
GRIEPAAL SYNDROOM
Algemene maatregelen :
Hydratatie (+2,5 l/dag), rust, inhalaties, applicatie warme
kompressen sinusaal.
Geneesmiddelen :
Paracetamol, hoestsiroop (elke hoestsiroop die geen codeïne
of adrenaline-derivaten bevat is toegestaan tijdens de
zwangerschap (bv. Balsoclase®)). Overweeg antibiotica
(Augmentin® 4 x 500 g/dag gedurende 1 week). Bij bronchitis
met vermoeden van bacteriële infectie overweeg antibiotica en
overweeg aerosols (Duovent®) bij bronchospasme.
CONSTIPATIE
Algemene maatregelen :
Voornamelijk conservatieve behandelingen, vezelrijke
maaltijden (fruit, groenten, volkorenbrood, graanvlokken,
pruimen), vochtinname verhogen (+1,5 l – 2 l/dag),
lichaamsbeweging, verminder eventueel ijzersupplementen.
Geneesmiddelen :
Stoelverzachters : (Fybogel®, 3 zakjes per dag). Vermijd
laxativa, zeker in het derde trimester (risico premature
arbeid). Een fleet kan eventueel tot het einde van het tweede
trimester worden toegediend.
DIARREE
Geneesmiddelen :
Nifuroxide, (Ercefuryl®, 4 x 200 mg/dag), Loperamide, (Imodium®,
3tab/dag).Te vermijden in het eerste trimester.Indien de diarree
aanhoud, moet men een microscopie en een cultuur van de
stoelgang ondergaan.
TANDPIJN
Algemene maatregelen :
Tandheelkundige ingrepen onder lokale verdoving zijn
toegestaan tijdens de zwangerschap.

Geneesmiddelen :
Tetracyclines en NSAIDs zijn gecontraïndiceerd tijdens
de zwangerschap. Bij paradontitis/tandabces : afkoeling
door Augmentin®, paracetamol en mondhygiëne.
ANTIBIOTICA
Toegelaten :
Penicilline, Amoxicilline, Amoxicilline + clavulaanzuur,
Piperacilline, Cefalosporines, Macroliden, Nitrofuranen.
Te mijden :
Aminoglucosiden (Amukin®, Geomycine®, Tobramycine®),
Tetracyclines, Chinolonen (Ciproxine®, Zoroxin®,Tarivid®).
ASTMA
Algemene maatregelen :
Bij voorkeur inhalatietherapie.
Geneesmiddelen :
Symptoom controle met kortwerkende bètamimetica als
aanvalstherapie (salbutamol, pirbuterol, terbutaline en
isoproterenol). Ook cromoglicaat, het inhalatiecorticoïd
beclomethason en inhalatieanticholinergica mogen indien
nodig worden voorgeschreven. Nieuwere middelen kunnen
worden gebruikt voor zwangeren die niet reageren op
oudere middelen of ze niet verdragen (budesonide,
fluticason, montelukast, ipatropiumspray, nedrocromil,
salmeterol en zafirlukast).
HOGE BLOEDDRUK
Behandeling :
Tijdens de zwangerschap zal men een behandeling
instellen bij een bloeddruk > 160/100 mm Hg.
Geneesmiddelen :
Bij voorkeur : Methyldopa.
Niet toegelaten tijdens de zwangerschap : ACE –
remmers, Angiotensine – II® – receptorantagonisten,
Diuretica.
PSYCHOTROPICA
Relatief veilig :
Tricyclische antidepressiva, selectieve serotonineheropnameremmers
bij fluoxetine® de dosis enkele
weken voor de bevalling afbouwen om risico van
effecten op de pasgeborene te beperken.
Te vermijden :
Benzodiazepinen, wanneer toch nodig, de laagst
mogelijke dosis voor de korst mogelijke tijd zo mogelijk
intermittent, Lithium. Wanneer toch nodig, risico op
congenitale hartafwijking, dus zorgvuldige foetale
echocardiografie aangewezen, neonatale toxiciteit
(neurologisch en leverfunctie), daarom de dosis tegen
het einde van de zwangerschap verlagen.
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen
Bekkeninstabiliteit
en
zwangerschap
Dr Frank De Wolf
Gynecoloog
Sites St.-Elisabeth – 2 Alice
Lage rugpijn met uitstraling in de bil en
naar de achtervlakte van de dij is een zeer
frequente klacht bij zwangere vrouwen. Meestal is de pijn te
wijten aan een instabiliteit van het bekken. Gewoonlijk echter
wordt de pijn op een eerder fantasistische manier verklaard,
bijvoorbeeld door druk van het voorliggend deel op één of
andere zenuw in het kleine bekken. De juiste diagnose van
bekkeninstabiliteit wordt slechts zelden gesteld.
Tijdens de zwangerschap treedt er een verweking op van het
kraakbeen van de bekkengewrichten (de symfyse en de beide
sacro-iliacale gewrichten). Het geboortekanaal wordt alzo
verbreed. Door de verweking van het kraakbeen kan er een
abnormale beweeglijkheid in de bekkengewrichten ontstaan.
Deze abnormale beweeglijkheid kan onder bepaalde
omstandigheden pijn veroorzaken. Pijn bij het zich neerzetten,
bij lang neerzitten, bij recht komen, bij het zich omdraaien in bed,
bij slenteren. De pijn is gelokaliseerd over de symfyse en in de bil,
rechts of links van het heiligbeen. De pijn kan uitstralen in
het been. Er kan gevoelloosheid en krachtverlies optreden.
Bij klinisch onderzoek is er drukpijnlijkheid over de symfyse en
over de sacro-iliacale gewrichten bij uit- en inwendig onderzoek.
Na de bevalling kan de abnormale beweeglijkheid van
de bekkengordel radiologisch worden aangetoond.
Het is nog niet verklaard waarom een deel van de zwangere
problemen ondervindt en een ander deel niet.
De behandeling bestaat uit, enerzijds, ondersteuning van
de bekken-gordel met een stevig aangespannen niet-elastische
band en, anderzijds, uit kinesitherapie waarbij de spieren
die steun geven aan het bekken versterkt worden en de spieren
die het bekken belasten ontspannen worden. Het is vooral
de dwarse buikspier die versterkt moet worden. De adductoren
moeten daarentegen ontspannen worden. Het bij elkaar knijpen
van de knieën is zeer belastend voor de gewrichtsbanden van
de symfyse. Daarom is het te verkiezen de benen te kruisen.
In de eerste vier weken van het postpartum is het aangewezen
niets actiefs te doen.
Bekkeninstabiliteit is in de meeste gevallen goed behandelbaar.
In 1% van de gevallen is een intensieve revalidatie nodig.
Uitzonderlijk zijn er blijvende handicaps.
n°4 Juni 2004 | 21

Uw partner in
nierfunctievervangende
therapieën
Baxter Renal Divisie - Pleinlaan 5 1050 Brussel - Tel: 02/ 650 17 35

Ten einde een trisomie prenataal te kunnen opsporen moet men
het erfelijk materiaal van de vrucht kunnen onderzoeken op cellen
die van de vrucht afkomstig zijn. Om het nodige celmateriaal te
bekomen zal men een vruchtwaterpunctie (amniocentese) of een
aspiratiebiopsie van de placenta moeten uitvoeren (vlokkentest).
Een vlokkentest wordt normaal uitgevoerd bij +/- 10 à 11 weken
zwangerschap. De aspiratie van placentaweefsel gebeurt langs
abdominale- of vaginale weg onder ultratonengeleide.
Bij een vruchtwaterpunctie aspireert men onder ultratonengeleide
20ml vruchtwater en onderzoekt men het erfelijk
materiaal van de cellen die in het vruchtwater rondzweven en van
de vrucht afkomstig zijn. Een vruchtwaterpunctie wordt normaal
uitgevoerd bij 14 à 16 weken zwangerschap.
Deze invasieve testen zijn echter niet zonder risico. Er bestaat
een risico van 1/400 à 1/200 dat men door het uitvoeren van een
vruchtwaterpunctie of van een vlokkentest een miskraam
veroorzaakt.
Daarom worden deze invasieve testen niet bij elke zwangere
uitgevoerd. Ze worden alleen voorgesteld aan zwangeren met een
verhoogd risico op een vrucht met trisomie 21.
Aanvankelijk baseerde men zich bij het bepalen van dit risico op
de leeftijd van de moeder. Het risico op een trisomie neemt immers
toe met de leeftijd van de zwangere vrouw. Bij 28 jaar bedraagt het
1/1000, bij 37 jaar 1/250 en bij 40 jaar 1/100. Vandaar dat men aan
de zwangeren vanaf de leeftijd van 37 jaar voorstelde om een
vruchtwaterpunctie te laten uitvoeren. Vanaf de leeftijd van 37 jaar
is het risico op een Down syndroom immers even groot als het
risico op miskraam na een vruchtwaterpunctie. Het probleem bij
deze werkwijze is dat men zodoende slechts 20 à 30% van de
gevallen met Down syndroom zal opsporen.Het overgrote deel van
zwangeren is immers jonger dan 37 jaar. 70 à 80% van de kinderen
met een Down syndroom worden dan ook geboren bij vrouwen
jonger dan 37 jaar aan wie geen vruchtwaterpunctie werd
voorgesteld.
Daarom heeft men selectietesten ontwikkeld die men kan
aanbieden aan alle zwangeren.
Einde jaren ’80 werkten N. Wald en H. Cuckle een algoritme uit
voor het opsporen van moeders met een verhoogd risico op
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen
Dubbel en Triple test
Dr Sonia Vanderlinden
Gynecoloog
Site St-Elisabeth
In België worden elk jaar ongeveer 125.000 kinderen geboren. Daarvan vertonen er
min of meer 170 (één op achthonderd) het Down syndroom (trisomie 21).
chromosomale afwijkingen. Men had vastgesteld dat de
gemiddelde concentratie van bepaalde stoffen die door de vrucht
worden afgescheiden,in het bloed van vrouwen die een vrucht met
een trisomie 21 dragen, verschilt van de gemiddelde concentratie
bij vrouwen die een normale vrucht dragen.
Op basis van deze bevindingen werd een test ontwikkeld
waarbij men in het bloed van de zwangere vrouw het HCG, het
α foeto-proteïne en het vrije oestriol doseert en rekening houdend
met de leeftijd en het gewicht van de moeder en de exacte duur
van de zwangerschap, bij middel van een algoritme het risico op
een Down syndroom berekent. Daar er drie hormonen worden
gedoseerd noemde men deze test de “triple test”.
De triple test wordt best uitgevoerd bij 15 à 16 weken.Het is van
groot belang dat op het ogenblik van de bloedname de exacte
duur van de zwangerschap gekend is. Daarom is het nodig dat men
in het begin van de zwangerschap en ten laatste op het ogenblik
van de bloedname een ultratonenonderzoek uitvoert voor meting
van de vrucht.Het moet worden benadrukt dat met deze test alleen
het risico op een Down syndroom wordt berekend. De aandoening
wordt er niet mee vastgesteld. Daartoe moet nog altijd een
vlokkentest of een vruchtwaterpunctie worden uitgevoerd.Daarom
zal men wanneer het met de test berekend risico op een trisomie 21
groter is dan 1/300 aan de zwangere vrouw voorstellen om een
vruchtwaterpunctie te laten uitvoeren. Zo doende zal men in 5%
van de zwangerschappen een vruchtwaterpunctie moeten
uitvoeren. Wanneer bij een zwangere van 37 jaar of ouder het met
de test berekend risico kleiner is dan 1/300 kan men overwegen
geen vruchtwaterpunctie uit te voeren om zodoende het risico op
miskraam te vermijden. Met de triple test kan men ongeveer 60%
van de gevallen met trisomie 21 prenataal opsporen (90% bij
zwangeren ouder dan 37 jaar en 50% bij zwangeren jonger dan
35 jaar).
Einde jaren 90 werd door K. Nicolaides een selectietest
uitgewerkt die vroeger in de zwangerschap kan worden
uitgevoerd.Zodat de ouders wat meer tijd hebben om na te denken
en een eventuele late zwangerschapsonderbreking kan worden
vermeden. Nicolaides legde het verband tussen een verhoogde
“nuchal translucency thickness”, bij 11 à 13 weken echografisch
gemeten nekoedeem en een verhoogd risico op chromosomale
afwijkingen. Op basis van de dikte van het nekoedeem, de leeftijd
van de moeder en de dosage in het materneel serum van het
“pregnancy-associated-plasma protein-A” en het vrij beta-HGG
n°4 Juni 2004 | 23

DOSSIER
O B S T E T R I C A
werd een algoritme uitgewerkt voor het
bepalen van het risico op trisomie 21(PAPP-A
test). Ook bij deze test is het zeer belangrijk
de juiste zwangerschapsduur te kennen. Met
de PAPP-A test kunnen 85% van de trisomies
21 prenataal worden opgespoord.
De PAPP-A test is dus gevoeliger dan de
triple test. Men zal dan ook bij voorkeur een
PAPP-A test uitvoeren. Slechts wanneer een
zwangere zich te laat voor een PAPP-test op
de raadpleging aanmeldt zal men een triple
test uitvoeren (dit kan tot 20 weken).
Sommige propageren het uitvoeren van
een PAPP-A test bij 11 weken en vervolgens
van een triple test bij 14 – 16 weken met een
combinatie van de resultaten. Het voordeel
van deze zogenaamde geïntegreerde test is
niet bewezen. Wel is zeker dat hij de periode
van stress voor de moeder met een maand
zal verlengen.
Wanneer men een invasieve
diagnostische test voorstelt vanaf een risico
van 1/300 zal men ongeveer 5% van alle
zwangerschappen een vlokkentest of een
vruchtwaterpunctie moeten voorstellen.
Men zal bij een aantal oudere zwangeren het
risico van een invasieve diagnostische test
kunnen vermijden (vermindering van 100%
naar 30%). Men zal daarentegen bij een
aantal jongere zwangeren een vlokkentest of
een vruchtwaterpunctie moeten voorstellen.
In België betekent dit per jaar
+/- 6.000 puncties (5% van +/- 120.000
zwangerschappen). Daarbij zal men +/- 135
gevallen van trisomies 21 opsporen (80% van
+/- 170). Het overgrote deel van deze
puncties (6000 – 135 = 5865) zullen een
normale uitslag geven. Men zal +/-
60 miskramen veroorzaken en er zullen
35 gevallen van trisomie-21 niet
gedetecteerd worden (20% van 170). Dit
zijn ruwe cijfers omdat we ter
vereenvoudiging, met een aantal factoren
geen rekening hebben gehouden.
Deze testen (zowel selectietesten
als diagnostische testen) zijn in België
onvoorwaardelijk ter beschikking van alle
zwangeren.
Momenteel tracht men de sensitiviteit
van de selectietesten nog te verhogen (tot
90 à 95%) door het inbrengen van zeer
specifieke echografische kenmerken bv.
PAPP-A test + meten van het neusbeen.
Anderzijds tracht men een diagnostische test
te ontwikkelen die gebaseerd is op het
onderzoek van foetaal erfelijk materiaal dat
circuleert in het moederlijk bloed.
24 | n°4 Juni 2004
In Vitro fertilisat
en
HET VRUCHTBAARHEIDSONDERZOEK
Bij het zoeken naar de oorzaak van een subfertiliteitsprobleem zal de
androloog eerst en vooral een zorgvuldige anamnese, klinisch onderzoek
en een spermogram uitvoeren. In functie van de daarbij bekomen uitslagen
zullen dan eventueel aanvullende onderzoeken worden aangevraagd.
Spermakultuur, opsporen van sperma-antistoffen, hormonale evaluatie
van de hypothalamo-hypofysaire-gonadale as, echografie met doppler
onderzoek van het scrotum, onderzoek van karyotype, genetische analyse
van het y chromosoom en van het CFTR-gen (mucoviscidose gen). Zo nodig
kan men, teneinde de aanwezigheid van zaadcellen na te gaan, een
epididymispunctie of testibiopsie uitvoeren. Wanneer men daarbij
zaadcellen bekomt kan men ze invriezen om ze later te gebruiken bij in vitri
fertilisatie.
Er zijn multipele oorzaken van mannelijke subfertiliteit. Seksuele
dysfuncties, hormonale stoornissen, genitale infecties, pathologie van de
zaadleiders, genetische afwijkingen en contact met stoffen die toxisch zijn
voor spermotogenese. In vele gevallen blijft de mannelijke subfertiliteit
echter onuitgelegd.
BEHANDELING
Dr Brigitte Schrurs
Gynecoloog
Site St.-Elisabeth
15% van de echtparen wordt gec
van de gevallen is er een mannelijke
Wanneer er een oorzaak van de mannelijke subfertiliteit wordt
gevonden kan de behandeling curatief zijn.
Medicamenteus :
Bij hormonale stoornissen, bij infectieuze processen, bij contact met
toxische stoffen.
Heelkunde :
Bij varicocoele, bij geobstrueerde afvoerwegen.
Wanneer er geen oorzakelijke behandeling beschikbaar is of
wanneer de oorzakelijke behandeling gefaald heeft alsook bij
onuitgelegde subfertiliteit kan men zijn toevlucht nemen tot
een symptomatische behandeling.

ie
andrologie
onfronteerd met een fertiliteitsprobleem. In de helft
subfertiliteitsfactor in het spel.
Daartoe beschikt men over
-Hoge intra-uteriene inseminatie met gecapacipeerd
sperma (HIUI).
-In vitro fertilisatie (IVF).
-Micro-injectie van de eicel (ICSI).
De gebruikte techniek zal mede bepaald worden door de
kwaliteit van het sperma.
BEHANDELING MET ICSI
De afkorting ICSI staat voor “intra cytoplasmic sperm
injection”. Met een micropipet wordt in een mature eicel één
zaadcel geïnjecteerd.
ICSI is geïndiceerd wanneer de kwaliteit van het sperma zo
slecht is dat men met klassieke IVF weinig kans op slagen heeft.
Ook wanneer er bij herhaalde pogingen met klassieke IVF geen
bevruchting is opgetreden kan men zijn toevlucht nemen tot
ICSI. Deze techniek werd in 1992 aan de VUB ontdekt en
uitgewerkt. Zij verschilt slechts in één punt van de klassieke IVF.
In plaats van enkele mature eicellen in een cultuurmedium in
contact te brengen met enkele honderd duizend zaadcellen,
injecteert men één zaadcel in elke mature eicel.
DE RISICO’S VAN ICSI. IS ER REEDS VOLDOENDE
FOLLOW-UP ?
Er is een voldoende lange follow-up nodig om te kunnen
oordelen over de eventuele nadelige gevolgen van :
- Een mogelijke structurele beschadiging van de eicel door
de micro-injectie.
- Het mede injecteren in de eicel van stoffen uit het
cultuurmedium.
- Het injecteren van een niet vruchtbare zaadcel.
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen
Er bestaat ook een risico dat men met ICSI een genetisch
bepaalde subfertiliteit of andere ongekende genetische
afwijkingen van de vader doorgeeft.
De bevindingen bij de follow-up van de zwangerschappen
bekomen met de klassieke IVF techniek zijn geruststellend.
Sedert de geboorte van de eerste proefbuis baby (Louise
Brown) in 1978 zijn er 50.000 proefbuis baby’s verwekt.
Wanneer men de groei, de psychomotorische ontwikkeling,
het IQ, het percentage congenitale misvormingen en
genetische afwijkingen van deze 50.000 kinderen vergelijkt
met de bevindingen bij een controle groep stelt men geen
significante verschillen vast.
Aan de VUB kon men een groep van 2900 kinderen
bestuderen die werden geboren na ICSI. Voor wat betreft de
groei, de psychomotorische ontwikkeling en het percentage
malformaties waren er geen significante verschillen met een
groep kinderen geboren na klassieke IVF. Men moet zich echter
bewust zijn dat sommige afwijkingen zich slechts op latere
leeftijd manifesteren en dat een schadelijk effect zich op
een andere manier kan manifesteren dan als een misvorming.
RESULTATEN BEKOMEN MET ICSI
Kort samengevat kan men stellen dat bij ICSI 60% van
de aangeprikte eicellen bevrucht worden en dat bij minder dan
5% van de behandelde koppels geen enkele bevruchting
optreedt. Na transfer van één of meerdere embryo’s treedt
in 26% van de gevallen een zwangerschap op en wordt in 20%
van de gevallen de kinderwens vervuld. De slaagkans is mede
afhankelijk van de leeftijd.
n°4 Juni 2004 | 25

DOSSIER
O B S T E T R I C A
Toxoplasmose
en zwangerschap
Dr Albert Veys
Klinische biologie
Site St.-Elisabeth
Een acute toxoplasmose-infectie presenteert zich meestal als een banale ziekte met weinig specifieke klachten (koorts, hoofdpijn,
vermoeidheid…). Het tegendeel is waar bij immuungecomprommiteerde patiënten. De aanwezigheid van persisterende cervicale of
occipitale adenopathieën gedurende weken kan richtinggevend zijn voor het bepalen van het tijdstip van de primo-infectie. In het
bijzonder tijdens de zwangerschap is het belangrijk om een toxoplasmose seroconversie te diagnosticeren, gezien het risico van
congenitale toxoplasmose tengevolge van de maternofoetale transmissie.
ENKELE CIJFERS
- 50 tot 55% van de vrouwen in de vruchtbare periode hebben
antistoffen. Deze seroprevalentie stijgt rechtevenredig met de
leeftijd.
- Seroconversie tijdens de zwangerschap komt voor in 1,5%.
- In geval van een seroconversie tijdens de zwangerschap kan
men stellen dat het risico op transplacentaire passage ligt
rond de 30%.
- Hoe later de toxoplasmose seroconversie optreedt in de
zwangerschap, des te hoger het risico van transplacentaire
transmissie (5 à 10% rond 13-15 zwangerschapsweken en dit
percentage stijgt tot 70% op het einde van de zwangerschap).
- Anderzijds hoe vroeger de seroconversie optreedt in de
zwangerschap des te ernstiger de foetale consequenties
kunnen zijn. Een foetale infectie in het eerste trimester leidt
vaak tot mors in utero of een ernstige foetopathie zoals
hydrocephalie, intracraniële calcificaties, chorioretinitis,
enz…
- Kinderen die laattijdig in de zwangerschap geïnfecteerd zijn
en klaarblijkelijk normaal geboren worden, moeten erg goed
in het oog gehouden worden. Het gaat hier dan vooral over
het laattijdig optreden van oftalmologische problemen. Dit
kan tengevolge van een reactivatie van hun infectie als geen
adequate behandeling werd ingesteld.
26 | n°4 Juni 2004
- Alles samen kan men stellen dat het risico van een
congenitale infectie bij toxoplasmose seroconversie tijdens
de zwangerschap, ligt op 1,6 op 1000 bevallingen.
ROL VAN DE SEROLOGIE
- De aanwezigheid van IgG positieve antistoffen (en IgM
negatieve antistoffen) maken tijdens de zwangerschap
repetitieve serologische controles overbodig.
- Bij afwezigheid van antistoffen acht men het noodzakelijk de
maandelijkse dosage IgG en IgM antistoffen te herhalen tot
op het moment van de bevalling.
Een toxoplasmose seroconversie tijdens de zwangerschap
komt overeen met het verschijnen van positieve IgM
antistoffen en pas in een tweede tijd positieve IgG antistoffen.
- Soms vindt men bij een eerste onderzoek positieve IgG’s en
IgM’s. Vaak betreft het hier residuele of persisterende IgM
antistoffen zonder tekens van actieve infectie.
Om dit uit te sluiten moet er 3 weken na het eerste staal
opnieuw een IgG en IgM titer bepaald worden. Voor de
zwangere vrouw is dit een erg lange en angstige periode.
Hierbij is het noodzakelijk dat de bloedstalen worden
bewaard zodat 3 weken later beide stalen op een parallelle
manier aan dezelfde analyses kunnen worden onderworpen.

- Er bestaan hiervoor complementaire serologische
technieken om persisterende IgM antistoffen uit te sluiten
of aan te tonen. Het betreft de aviditeitstest van de
toxoplasmose IgG antistoffen. Het principe is erg
eenvoudig : de aviditeit van de IgG antistoffen voor een
toxoplasmose antigeen stijgt geleidelijk tijdens de
humorale reactie, bereikt een maximale waarde en
stabiliseert zich nadien.
Deze test laat aldus toe om een recente infectie
(jonger dan 4 maanden) en een oude infectie (ouder dan
4maanden) uit mekaar te halen.
In de recente infecties (< 4 maanden) vindt men bijna in
100% van de gevallen een zeer zwakke aviditeit.
Bij de oudere infecties (> 4 maanden) vindt men
in ongeveer 50% van de gevallen een sterke aviditeit
(> 30%) en in 50% van de gevallen een zwakke aviditeit
(< 30%).
BESLUIT
Een sterke aviditeit (> 30%) is aldus een garantie voor een
oude infectie (> 4 maanden). Een zwakke aviditeit kan niets
uitsluiten.
Dit kan een recente
infectie uitsluiten
voorzichtigheidshalve
wordt een
2 de bloedanalyse
uitgevoerd een
3-tal weken later
IgG+ / IgM+
Aviditeitsbepaling
sterk (> 30%) zwak (< 30%)
er kan
geen besluit
genomen worden
een 2 de staal
zal binnen
een 3-tal weken
worden bepaald
Eerste
bloedafname
IgG- / IgM+
Grote
waarschijnlijkheid
van recente infectie
2 de serumstaal
wordt 3 weken
later afgenomen
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen
Het volgende schema toont U een aantal verschillende
situaties die zich kunnen voordoen :
IgG- / IgM-
immuniteit
IgG- / IgM-
Geen immuniteit
maandelijkse
serologische
follow-up
Voor meer gedetailleerde informatie, bestaat er een klein
eenvoudig en opmerkelijk didactisch boekje :
Infections virales et toxoplasmose maternofoetales
Prise en charge clinibiologique
Liliane Grangeot-Keros
François Audibert
Elsevier Guides Medi/Bio
n°4 Juni 2004 | 27

(repaglinide / Novo Nordisk)
Time to Eat - Time to Treat
1 maaltijd 1 inname
geen
maaltijd
uitgestelde
maaltijd
NovoNorm ® stimuleert de insulinesecretie
enkel tijdens de maaltijd
I N S A M E N W E R K I N G M E T
geen
inname
®
uitgestelde
inname
NovoNorm ® NovoNorm ® 0,5 mg/120 tabletten - NovoNorm ® 1 mg/120 tabletten -
NovoNorm ® 2 mg/120 tabletten. Samenstelling en farmaceutische vorm :
NovoNorm ® 0,5 mg : 0,5 mg repaglinide, witte tabletten - NovoNorm ® 1 mg : 1 mg
repaglinide, gele tabletten - NovoNorm ® 2 mg : 2 mg repaglinide, rode tabletten.
Indicaties : type 2 diabetes mellitus bij wie de hyperglycemie niet langer alleen door
dieet, gewichtsafname en lichaamsbeweging kan worden gereguleerd, evenals in
combinatie met metformine indien het bloedglucosegehalte niet voldoende kan
worden gereguleerd met metformine alleen. De behandeling moet worden
aangevangen als een aanvulling op een dieet en lichaamsbeweging om het
bloedglucosegehalte in relatie tot maaltijden te verlagen. Dosering : repaglinide
wordt vóór de hoofdmaaltijden toegediend en wordt individueel getitreerd om de
glycemische regulatie te optimaliseren. Contra-indicaties : bekende
overgevoeligheid voor repaglinide of voor één of meer hulpstoffen in
NovoNorm ® ; Type 1 diabetes (insuline-afhankelijke diabetes mellitus: IDDM), Cpeptide
negatief; diabetische ketoacidose, al dan niet comateus;
zwangerschap en lactatie; kinderen jonger dan 12 jaar; ernstige
leverfunctiestoornissen, gelijktijdig gebruik van gemfibrozil. Bijwerkingen :
hypoglycemie; gezichtsstoornissen; maagdarmklachten; toename van de
leverenzymen; allergische reacties (jeuk, uitslag en urticaria).
Afleveringswijze : medisch voorschrift. Registratiehouder : Novo
Nordisk A/S, Bagsvaerd, Denemarken Registratienummer :
NovoNorm ® 0,5 mg/120 tabletten : EU/1/98/076/006 - NovoNorm ® 1
mg/120 tabletten : EU/1/98/076/013 - NovoNorm ® 2 mg/120 tabletten :
EU/1/98/076/020.
Diab/04-2004/040/v1/NL

Zwangerschap bij reeds gekende diabetespatiënten wordt
hier niet besproken. Het risico van een zwangerschap moet
voor deze patiënten multidisciplinair besproken worden
en hangt grotendeels af van de globale glycemieregeling
vóór en tijdens de zwangerschap.
Zwangerschapsdiabetes verwikkelt +/- 4% van de zwangerschappen
in België.
De prevalentie stijgt de laatste jaren en verschilt volgens de
bestudeerde bevolkingsgroep en de gebruikte diagnostische
criteria. Men onderscheidt 3 groepen met een laag,
een middelmatig of een hoog risico (Tabel 1).
Tabel 1. Risico-categorieën voor zwangerschapsdiabetes.
(BMI : Body mass index)
Laag risico (alle criteria moeten aanwezig zijn)
Hoog risico
Middelmatig risico
Leeftijd minder dan 25 jaar
Normaal gewicht (BMI < 25 kg/m 2 )
Geen familiale voorgeschiedenis van diabetes
Geen persoonlijke voorgeschiedenis van glucose-intolerantie
Geen persoonlijke voorgeschiedenis van macrosomie
Patiënte behoort niet tot een bevolkingsgroep
met hoge prevalentie
Obesitas (BMI > 30 kg/m 2 )
Glycosurie
Persoonlijke voorgeschiedenis van zwangerschapsdiabetes
Patiënte behoort niet tot één van bovenstaande
categorieën
OPSPRORING
Opsporing is niet absoluut noodzakelijk bij patiënten
met een laag risico. De screening wordt tussen 24 en
28 weken zwangerschap uitgevoerd bij vrouwen met een
middelmatig risico en veel vroeger, rond 10 weken
zwangerschap, bij patiënten met een hoog risico.
De screeningtest (Glucose Challenge Test) bestaat uit
een glycemiebepaling 1 uur na het drinken van 50 g glucose,
op een willekeurig moment van de dag. Indien de
waarde groter is dan 140 mg/dl moet nuchter een
glucosetolerantietest uitgevoerd worden met 75 g glucose.
De criteria om zwangerschapsdiabetes te bevestigen staan
in tabel 2. De diagnose wordt gesteld indien ten minste
2waarden afwijkend zijn.
RISICO
DOSSIER
O B S T E T R I C A
Zwangerschapsdiabetes
Dr Sabine Deckers
Interne geneeskunde – Endocrinologie
Site St.-Michiel
Diabetes is een veel voorkomende verwikkeling van de zwangerschap. Opsporing en
behandeling van deze aandoening is uiterst belangrijk, voor moeder én kind.
Onder " zwangerschapsdiabetes " verstaat men elke graad van glucose-intolerantie
die tijdens de zwangerschap begint of ontdekt wordt. De glucose-intolerantie kan
na de bevalling verdwijnen of voortduren. In dit laatste geval gaat het om een
beginnende type 1 of 2 diabetes mellitus. Een postpartale glucosetolerantietest is dus
altijd noodzakelijk.
Tabel 2. Diagnostische criteria
Glycemie
0 min ≥ 95 mg/dl
60 min ≥ 180 mg/dl
120 min ≥ 155 mg/dl
Zwangerschapsdiabetes geeft een verhoogd risico van
hypertensie tijdens de zwangerschap en van type 2 diabetes
op langer termijn. Er wordt vaker overgegaan tot een sectio.
Voor de foetus zal niet adequaat behandelde suikerziekte een
hoger geboortegewicht geven maar ook gevaar voor
hypoglycemie, hypocalcemie, polycythemie en geelzucht bij
de neonatus. Op latere leeftijd wordt vaak obesitas en
glucose-intolerantie waargenomen bij deze kinderen.
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen | 29

DOSSIER
O B S T E T R I C A
DE BEHANDELING
De behandeling bestaat uit een diabetesdieet met
3 maaltijden en 2 à 4 tussenmaaltijden, gekoppeld
aan glycemie-zelfmonitoring. De meerderheid van de
patiënten bekomt normale suikerwaarden vóór en na het
eten met deze behandeling. Indien de glycemie niet zakt tot
95 mg/dl vóór en 120 mg/dl 2 uur na het eten, of indien de
foetale parameters het vereisen, moet insuline ingesteld
worden. Dit kan tussen 1 en 4 injecties per dag vergen,
naargelang de resultaten. Tegelijkertijd wordt de
aanwezigheid van ketonen of albumine in de urine vaker
gecheckt bij deze patiënten, evenals de bloeddruk en de
foetale parameters. Tenzij niet aangewezen, is gematigde
fysische activiteit aan te raden. De bevalling wordt
meestal geïnduceerd rond 38 weken, zonder specifieke
diabetesbehandeling indien de suikerziekte goed onder
controle bleef met het dieet alleen. Indien insuline gestart
werd tijdens de zwangerschap moet men vóór de bevalling
overschakelen op intensieve pomptherapie. Na de bevalling
wordt borstvoeding aangemoedigd. Een nieuwe
glucosetolerantietest moet 6 weken na het beëindigen van
de borstvoeding ondergaan worden.
CONCLUSIE
Laten we tot slot opmerken dat deze vrouwen maar
ook hun kinderen tot de groep behoren met een hoog
risico voor het ontwikkelen van type 2 diabetes
mellitus. Deze ontwikkeling kan echter vermeden
worden door een aangepaste levenswijze; adequate
behandeling en educatie van deze patiënten tijdens
de zwangerschap zal hen op het goede pad brengen.
30 | n°4 Juni 2004

Dr Jean-François Grimmiaux
De Welcome Clinic,
een must voor een winnend duo :
de huisarts en zijn patiënt
Wenst u voor uw patiënten een gepersonaliseerd medisch bilan, in een minimum van tijd,
zonder nood aan hospitalisatie ?
-klassiek bilan voor pathologieën van het type diabetes, hypertensie, hoofdpijn, syncopes, …
-of bilan “à la carte” voor tumorextensie, gezwollen benen, pijn van onduidelijke oorzaak.
De Welcome Clinic biedt u dit aan met een dubbel voordeel :
-de huisarts behoudt er zijn functie van “bouwheer” :
Hij kan telefonisch met één van de drie verantwoordelijke huisartsen van de Welcome
overleggen omtrent de oppuntstelling en de programmatie. Indien de resultaten van de
oppuntstelling toevallig bijkomende onderzoeken zouden vergen, dan wordt hij hiervan op
de hoogte gebracht. De conclusies zullen hem, de dag zelf, telefonisch medegedeeld worden;
het schriftelijk verslag zal hem binnen de 3 dagen overgemaakt worden.
-de patiënt heeft er alle baat bij :
1) Tijdsbesparing, geen onnodige trajecten en bijgevolg minder vermoeiend.
2) Comfort van een gepersonaliseerde begeleiding : het is inderdaad dezelfde geneesheer
en dezelfde verpleegkundige die de patiënt begeleiden tijdens de oppuntstelling.
3) Zekerheid van een coördinatie door de huisarts van de Welcome, verantwoordelijk voor
de planning van de onderzoeken, voor de overhandiging van de conclusies aan de patiënt,
of voor het instellen van een eventuele behandeling na overleg met de huisarts.
Kortom, zoals mij onlangs medegedeeld werd door één van mijn patiënten, is de Welcome Clinic
zowat de voortzetting van de algemene geneeskunde in het ziekenhuis, een manier van werken die
toelaat beroep te doen op de meest vooruitstrevende technieken, met het advies van de betrokken
specialisten, gecentraliseerd door huisartsen, voor huisartsen.
Opgelet, de Welcome Clinic is geen spoedgevallendienst, zelfs indien sommige oppuntstellingen er
kunnen gerealiseerd worden in semi-spoed en zodoende de spoedgevallendienst in St.-Elisabeth
kunnen ontlasten.
In de Welcome Clinic staan Drs Audistère, Nachtergal en Nys graag ter uwer beschikking.
De inhoud van deze tekst valt onder de verantwoordelijkheid van de auteur.
Dr Jean-François Grimmiaux,
Huisarts
WELCOME CLINIC Site 2 Alice : Tel. : 02/373.45.45
UW
MENING
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen | 31

Waarvoor
dient deze “machine” ?
DEFINITIE
De STAN (ST analyse) technologie identificeert en analyseert
automatisch wijzigingen in de T-golf,T/QRS verhouding en in het ST
segment van het foetale ECG (een gemiddeld ECG wordt gevormd
uit 30 geaccepteerde foetale ECG complexen). Het foetale ECG en
de hartslag worden continu geregistreerd via een schedelelectrode,
die wordt aangebracht na het breken van de vliezen.
Deze STAN technologie combineert standaard CTG-technologie
met de nieuwe analyse van het ST-segment van het foetale ECG.
Met deze combinatie van CTG en ST is er een nauwkeurigere
identificate mogelijk van foetussen die lijden aan hypoxie en wordt
een accurate en consistente interventie mogelijk gemaakt.
Het is een mobiel toestel dat weinig plaats inneemt en dat
gekoppeld kan worden aan het centraal bewakingssysteem van het
verloskwartier.
32 | n°4 Juni 2004
Dr Jean-Louis De Keyser
Gynecoloog
Site St.-Michiel
De STAN 21
Investeringen in de beste ontwikkelingen en ‘up to date’
technieken zijn kenmerkend voor de Europa
Ziekenhuizen. Het is in dit kader dat de materniteiten
van de sites St.-Michiel en St.- Elisabeth trots zijn over
de aankoop van de nieuwe STAN technologie. Enkel
150 materniteiten ter wereld bieden dit nieuw foetaalbewakingsmechanisme
aan hun zwangeren aan.
Uw verdeler voor:
Fœtale Monitors Serie 50 met centrale van Philips
Patiëntmonitors - Defibrillators van Philips
Fœtale Hartmonitor Stan S31 van Neoventa
De moeilijkheid bestaat in de interpretatie van het tracé,
eerder dan in het plaatsen van de electrode of in de bediening
van het toestel.
GrafiMedics B.V.B.A
Mechelsesteenweg 277
B-1800 VILVOORDE
Tel: +32 (0)2 - 254.85.31
Fax: +32 (0)2 - 252.01.10
info@gmbl.be

ENKELE HERHALINGEN UIT DE FYSIOLOGIE
De bevalling is een moment van stress voor de baby, iets
waarmee hij normaal vlot kan omgaan door verschillende
compensatoire mechanismen. Bij problemen (lange arbeid,
groeiachterstand, navelstrengcompressie, maternele hypotensie,
enz...) kan de baby stilaan naar een toestand van asfyxie
evolueren. Dit kan slechts na minuten tot zelfs uren arbeid
duidelijk worden : een vroegtijdige screening zou in dit geval dus
uitermate wenselijk zijn.
De foetus gaat over van een normale toestand naar een
toestand van hypoxie om vervolgens in een anoxische toestand
tot zelfs asfyxie te belanden.
Een toestand van hypoxie is relatief banaal en kan zelfs
fysiologisch worden beschouwd. Deze wordt gecompenseerd
door variaties in het hartritme : acceleraties of deceleraties van
variabele intensiteit en duur (DIPS I-II, deceleraties).
Als de hypoxie blijft aanhouden, treedt er een
voorkeursperfusie op van de belangrijkste organen (hersenen,
hart, nieren, lever).
Bij decompensatie, haalt de foetus zijn energie uit het
anaerobe metabolisme (verbruik van suiker) met uitputting
van zijn glycogeenreserves en met de productie van
lactaatzuur. De daaropvolgende acidose veroorzaakt
het vrijzetten van kalium. De hyperkaliemie veroorzaakt
de veranderingen in het foetaal ECG (ST segment en T/QRS
verhouding). De myocard en cerebrale hypoxie gaan vele uren
vooraf aan de hersenletsels te wijten aan de perinatale
asfyxie.
normale T/QRS en ST
Normaal
ST-segment
Stijging
ST-segment
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen
IN DE PRAKTIJK
De basale T/QRS verhouding is een individuele constante,
afhankelijk van foetus tot foetus en varieert tussen 0.125 en 0.50.
Bij hypoxie, is er een fysiologische stijging van de T golf.
Bij een ernstige anoxie, heeft men drie mogelijke EKG
patronen :
1. Episodische stijging van
de T/QRS (< 10 minuten
Segment ST bifasisch
met normalisatie).
2. Constante stijging van de
basislijn van het T/QRS
complex (> 10 minuten).
Graad 1
3. Het verschijnen van
bifasische golven van het
klasse II of III, hetzij continu,
hetzij onder gekoppelde
vorm.
Graad 2
Bij verontrustende T/QRS
evolutie, bij patiënten zonder
volledige ontsluiting, moet
binnen de 20 minuten de
foetus verlost worden of dient
de foetale hypoxie te worden
hersteld.
Bij afwijkingen van het STAN
tracé bij volledige ontsluiting
dient een onmiddellijke
verlossing te gebeuren.
INDICATIES VAN STAN
Verontrustend foetaal CTG - Postterme patiënten -
Meconiaal vruchtwater – Inductie - Groeivertraging.
Let wel : de interpretatie van het tracé is slechts na
36 zwangerschapsweken mogelijk.
BESLUIT
Graad 3
Het doel van het STAN-systeem is het verschaffen van
doorlopende informatie over het vermogen van de foetus
te reageren op de stress en de inspanning van de bevalling.
De specifieke ST informatie moet samen met het CTG
worden gebruikt.
In principe vertelt ons een normaal reactief CTG-patroon
ons dat de foetus de situatie onder controle heeft.
Wanneer er CTG veranderingen zijn, biedt de ST analyse
gedetailleerde informatie over de ernst van de stress en de
klinische richtlijnen bieden aanbevelingen voor de klinische
actie.
n°4 Juni 2004 | 33

HARTE
DIEF
”Pavillons“
een korte
documentaire
Jaren geleden werd ik in dit ziekenhuis geopereerd. Het werd
sindsdien verwaarloosd. Ik kwam er dikwijls langs. Ik zag het
veranderen, het zich tegelijkertijd vernietigen en in de verf
zetten. Ik wou er terug naar toe gaan. Ik heb mij een weg
gebaand door de wildernis die het van de buitenwereld
afsloot. Ik heb mijn kamer teruggevonden. Zij was veel
mooier dan voorheen.
Er waren geen sporen meer van het ziekenhuis, geen
instrumenten, geen bed, geen wastafel, enkel muren vol
spleten, een balkon zonder venster en graffitis. De witte en
pijnlijke muren uit mijn herinnering waren bedekt met
kleuren en vormen. Dit oord, voor mij gekleurd met lijden,
onderging een metamorfose, het werd drager van een grote
creativiteit en van een ongelooflijk vitale energie.
34 | n°4 Juni 2004
Het oord verbergt talloze sporen van leven,
maar er is geen leven meer binnen de muren.
Wij hebben allemaal al graffitis of tags gezien, onder een
brug, op een gevel. Ik vond op deze plaats een bizarre
mengeling van eenheid en diversiteit. Dezelfde toestand van
verval verenigt honderden kamers, tientalle gangen,
verschillende verdiepen, meerdere gebouwen. De muren uit
gebarsten kalkpuin zijn overal beige en bedekt met een groot
aantal vlekken van felle kleuren. De tags zijn echter van zoveel
verschillende auteurs en iedere kamer, iedere muur, onthult een
graffiti, soms van buitengewone kwaliteit.
De dag na mijn bezoek telefoneerde ik naar een vriendin die
werkzaam is voor de Commissie van Monumenten en
Landschapszorg en zei ik haar dat alles geclasseerd zou moeten
worden, dat het verlaten gebouw geclasseerd moest worden in
de staat waarin het zich bevindt. Zij antwoordde mij dat er nog
slechts weinig interesse voor straatkunst bestaat en dat het
gebouw effectief een geheel andere bestemming zou krijgen
en gedeeltelijk afgebroken.
Een spoor bewaren. Tonen. Begrijpen. De realisatie van een
film werd dus een noodzaak.

De vorm ervan werd al heel snel duidelijk. Het oord verbergt
talloze sporen van leven, maar er is geen leven meer binnen
de muren. Er verschijnt niemand op het witte doek. Enkel
gangen, muren, graffitis, meer en meer, om erin te verdwalen,
om mijn kamer terug te vinden. Een golf beelden van deze
vervallen oorden, gekleurd, steeds dezelfde en steeds
verschillend, tegelijkertijd beklad en bekleed met de tekenen
van waardigheid, lelijk en mooi.
Op de achtergrond daarentegen geef ik bij deze beelden
verslag van getuigenissen van personen die dit oord gekend
hebben : ziekenhuispersoneel, vroegere patiënten, squatters,
graffeurs,…
De personeelsleden onderhouden een rare band met het
gebouw, zij koesteren het dag in dag uit. Het nieuw gebouw
grenst dan ook aan het oud. Ongemerkt, over een tijdspanne
van een tiental jaren, hebben zij, dag na dag, de langzame
teloorgang ervan kunnen waarnemen. Naast anecdotes die
deze jaren kenmerkten, getuigen zij, tijdens de interviews,
van een hechte band met dit oud gebouw.
Sommige vroegere patiënten die ik ontmoette zijn eveneens
erg gehecht aan dit oord, zonder het daarvoor echt te kennen,
vermits zij er geboren werden. Anderen spreken van hun lijden,
van het leven, van de dood. Deze getuigenissen zijn meestal nogal
positief. Zij temperen de pijnlijke herinneringen aan mijn operatie.
Deze vervagen zienderogen bij het vorderen van de film.
Het leek mij vervolgens interessant mensen te ontmoeten
die dit oord beleefden, eens dat zijn verval officieel werd.
Deze gebouwen waren geen ziekenhuis meer, er waren geen
geboortes, geen zorgen, geen overlijdens meer. Wat is het leven
van een dergelijk oord, eens van zijn bestemming ontdaan ?
De squatters hebben uiteraard een belangrijke plaats in
de wederopbouw van dit oord. Het is, samen met hen,
een schuilplaats in de stad geworden. Er blijven sporen van
hun verblijf, van hun overnachtingen, van hun maaltijden.
Zij waren moeilijk te benaderen. Het merendeel verliet
inderdaad dit, nu door de politie teveel gecontroleerd gebouw.
Hen terugvinden was trouwens geen sinecure. Diegenen,
die wij konden ontmoeten tijdens de dagen van peiling en
opnamen, wensten onbekend te blijven en konden dus ook niet
ingeschakeld worden in deze realisatie.
Dit oord,
voor mij
gekleurd met lijden,
onderging
een metamorfose,
het werd drager
van een grote
creativiteit en
van een ongelooflijk
vitale energie.
Foto’s van Philippe Wauters
Tijdschrift van de europa ziekenhuizen
De graffeurs zijn niet gemakkelijker te benaderen.
De onwettigheid van het merendeel van hun bravourestukjes,
meestal gerealiseerd op treinen, metro’s of in openbare
plaatsen, maakt hen mensenschuw. Het inzicht van de leden
van mijn team liet toe er verschillende te overhalen, waaronder
leden van de THC, één van de meest erkende groepen.
Zij waren geroerd door het belang dat ik in hun werk stel.
Ook zij bewaren steeds de sporen van hun vergankelijke kunst.
Zij leggen uit in welke mate dit oord voor hen een soort
laboratorium was waarin zij hun stijl zagen evolueren,
ver weg van de werkstress op straat en op zo’n groot aantal
oppervlakken, dat zij deze niet steeds moesten herschilderen.
Dit oord diende tevens tot leerschool; de minder
getalenteerde graffeurs konden er de realisaties van de
befaamde groep aanschouwen en hun stijl en techniek
vervolmaken op de duizende beschikbare muren. Ik ontdekte
een heel afwisselende wereld, ver weg van de gebruikelijke
clichés. De graffeurs waarmee ik kennis maakte, artiesten,
tekenaars of schrijvers, in de stad, gebeten door de
hedendaagse kunst, getuigen van een intelligente en soms
heel rijpe inbreng in of parallel aan de wereld van de kunst en
de hedendaagse maatschappij.
Ik heb mij tevens verdiept in de officiële stappen met
betrekking tot de afbraak en de nieuwe bestemming van
een dergelijk oord. De Commissie van Monumenten en
Landschapzorg verschafte mij klaarheid over de toekomst
van de gebouwen die gedeeltelijk afgebroken zullen worden
om plaats te bieden aan een nieuw ziekenhuis en gedeeltelijk
getransformeerd in luxe verblijven. Andere levens zullen
het daglicht zien. Wij hebben gedebatteerd over het belang
dat men al dan niet kan stellen in deze grote graffitimuren in
het kader van een politiek van vrijwaring van het patrimonium.
Doch dit is een vraag die nooit officieel gesteld werd.
De transformatiewerken van het gebouw zijn gaande;
de film is reeds een document.
Philippe Wauters
Philippe Wauters is professor Geschiedenis en Cinema
Esthetiek aan de Vrije Hogeschool van Brussel (Inraci)
en realiseerde, in 2003, een korte documentaire getiteld “Pavillons”.
n°4 Juni 2004 | 35

Bij huidonderzoek stelt men talloze gleufjes
vast ter hoogte van handpalmen, vingers, polsen
en tepelhof, een palmaire hyperkeratose, een
korstachtige onyxis, korstjes en letsels te wijten
aan het krabben ter hoogte van de romp en dijen.
Het aangezicht is gespaard gebleven.
De diagnose van KORSTACHTIG SCHURFT
wordt gesteld. De patiënte wordt onmiddellijk
geïsoleerd en een behandeling met ivermectine
(Stromectol®) wordt per os ingesteld. Alle linnen
(kleren en beddengoed) worden gewassen op
60°C. De patiënten die met haar initieel de kamer
deelden ondergaan dezelfde behandeling.
De familie, patiënten en personeel van de dienst
Geriatrie en van het rusthuis worden verzocht
elke vorm van jeuk te signaleren. Enkele
personeelsleden van de dienst Geriatrie hebben
verdachte jeukende schurftletsels vertoond aan
de vingers. De behandeling bestond uit het
aanbrengen van perméthrine (Zalvor®). De
potentiële epidemie werd aldus snel onderdrukt.
Voel je
goed in je vel
Schurft is een ectoparasitose die veroorzaakt wordt door een
mijt, Sarcoptes scabei, en overgedragen door menselijk contact. De
korstachtige variëteit (ook hyperkeratosische of noorse korstjes
genaamd) komt voor in een gemeenschap van bejaarde personen
en bij immunodepressieve patiënten. Het gaat hier om een
overvloedig, zeer besmettelijk schurft dat, in tegenstelling tot het
klassieke schurft, weinig of geen jeuk veroorzaakt en een
erythrodermische vorm kan aannemen (veralgemeend erythema).
De behandeling is IVERMECTINE per os (Stromectol®) die
niet in België verkrijgbaar is maar in Frankrijk kan besteld
worden. Dit antiparasitair middel is onder andere aangewezen
bij anguillulose en onchocercose. Deze medicatie wordt
voorgeschreven in geval van profuus schurft weerstandig aan
plaatselijke geneesmiddelen (perméthrine, benzylbenzoaat,
crotamiton), dat voorkomt in gemeenschappen (ziekenhuizen,
Met dank aan UCB voor hun medewerking voor de foto.
36 | n°4 Juni 2004
Casus van Dr Anne-Florence Leclerc
Dermatoloog
Site St.-Michiel
Een ongewenste gast…
Mw.P.,78 jaar,is gehospitaliseerd in de dienst Geriatrie.Zij vertoont een prurigineuze
eruptie die reeds bestond in het rusthuis vóór haar opname.
Schurft. Deze excoriaties zijn een teken
van belangrijke pruritus ‘s avonds en ‘s nachts
(Atlas Dermatologie van J.M. Lachapelle,
D. Tennstedt, L. Marot).
rusthuizen, gevangenissen) en onzekere omstandigheden
(landlopers, vluchtelingencentra, onthaalhuizen). De dosis is
200 mg/kg nuchter in één enkele inname met een maximum
van 12 mg voor een volwassene. Een tweede dosis kan
eventueel toegediend worden na 2 à 3 weken.
Zwangerschap, borstvoeding en kinderen jonger dan 1 jaar
zijn contra-indicaties. Zelden komen lichte neveneffecten voor
zoals jeuk, hoofdpijn, nausea, braken en buikpijn.
Dienst Dermatologie
Sites St.-Elisabeth en 2 Alice
Tel. : 02/373.17.20 - 02/373.47.04
Dr Véronique Van Den Haute
Dr Francis Aupaix
Dr Geneviève Philippart
Site St.-Michiel
Tel. : 02/737.84.55
Dr Béatrice Follet
Dr Anne-Françoise Leclerc
Dr Isabelle Tromme

De Memoires van Eumeneguyl von Beenknaagster, ziekenhuisrat.
Sleutelfeuilleton voor de oude ratten van St Elisabeth…
De verhuis…
DE MEMOIRES
VAN EUMENEGUYL
10 december 1994, de natuurramp die de Instelling op haar grondvesten zou doen daveren was de voorbode van
de schop die wij onder ons achterste zouden krijgen.
Sedert enkele dagen voorspelden diverse voortekenen reeds dat er iets abnormaal op til was : er werden alleen nog maar
kasten leeggemaakt, wandkasten gedemonteerd en herinneringen weggegooid in de vuilnisbak van de Geschiedenis…
Zelfs de plaatsen waar wij graag ronddoolden in de schimmelgeur van opgestapeld papier, ook deze heerlijke plaatsen
werden ondersteboven gehaald.
Sinds enkele maanden werd onze aandacht natuurlijk getrokken door de oprichting van een nieuwbouw, gelegen naast
het gebouw dat ons herbergde. Onze nachtelijke uitstapjes hadden ons wel toegelaten de werf zorgvuldig te onderzoeken,
doch zijn volume suggereerde eerder de toekomstige installatie van een nieuwe Europese communautaire administratie,
een voor ons niet te versmaden kaasje !
Bij het ochtendgloren van deze fatale dag in december keek ik uit op de inkomhal om er een gebeurtenis
– een vakbondsmeeting waardig – bij te wonen. Een individu, die de aanvoerder van de horde moest zijn, brulde bevelen
in een soort trompet, terwijl er aan zijn zijde een pom-pom girl gratievol T-shirts uitdeelde. Eens de truitjes uitgedeeld
was dit het vertrekpunt van een stoet die een groot deel van de dag zou duren. Ik zag een optocht van kasten, tafels,
stoelen, allerhande kisten, electrische toestellen die geduwd, gedragen en voortgetrokken werden door hilarisch personeel,
goedgemutst en grapjes verkopend, niet echt passend bij de noeste arbeid.
Verder op het parcours van deze colonne lustige werkers aanschouwde ik het laden van liften, een scène uit de films
van de Marx Brothers waardig, waar een dokteres halstarrig dermate grote voorwerpen in een te kleine lift probeerde
te proppen zodat elke poging tot mislukken gedoemd was. Zelfs een schoentrekker zou niet geholpen hebben !
n°4 Juni 2004 | 37

DE MEMOIRES
VAN EUMENEGUYL
Nog iets verder, in de gang van de kelder die leidde naar
een bres in de muur, zag ik een persoon die de eigenaardige
techniek hanteerde om voortdurend voorwerpen op zijn kar
te stapelen die, opgehoopt aan stuurboord, er terug afvielen
aan bakboord. Ik kon mij niet weerhouden een
ontroerende en mythologische gedachte te wijden aan
Sisyphe en zijn rots !
Op het einde van de dag dunde deze stroom werkvolk uit
en doken er, één na één, verbaasde patiënten op,
liggend in hun bed of in een rolstoel, behendig
voortgeduwd door het verplegend personeel.
Wij begrepen dan ook dat het gebouw dat ons sedert
zoveel jaren een onderkomen bood eenvoudig verlaten werd
en het overhandigen van een roos aan iedere patiënt door
een mooi blondje kon onze rusteloosheid niet doen bedaren,
zelfs al bestaan er geen rozen zonder doornen.
Bij rattenheugenis hadden wij nooit dergelijke
metamorfose meegemaakt.
Eens de kalmte teruggekeerd doorkruisten wij, haastig en
radeloos, de totaal verlaten oorden, op zoek naar iets
eetbaars. Maar we vonden slechts steen, papier en
schaar.
Het is pas later dat wij aangetrokken werden door kreten
komende van de bovenverdiepingen en dat wij, tot onze grote
verrassing, getuige werden van een Breugheliaans tafereel.
Er werd een reusachtig buffet geserveerd door drie hilarische
en aangeschoten koks die dit manoeuvre leidden temidden
van lachsalvo’s en de redevoeringen van de hordeleider.
Op het einde van wat het laatste banket op de site zou zijn
genoten wij van de achtergelaten restjes op tafel en
ruimden letterlijk alles op.
Vermoeid en met tegenzin hebben wij ons teruggetrokken
in onze kelderruimten, realiserende dat het enige dat ons
nog restte slechts onze grote ogen waren om te huilen en
van honger om te komen in dit definitief verlaten oord.
(wordt vervolgd…)
38 | n°4 Juni 2004
Eumeneguyl.
VOLGEND
NUMMER
Dossier :
Neus, keel, oren
Oproep
Andere ideeën, rubrieken, voorstellen… ?
Uw suggesties zijn welkom op het redactieadres :
EUROSCOOP, site St.-Elisabeth
De Frélaan 206 – 1180 Brussel

Consequent
beleggen
Als zelfstandig beoefenaar van een vrij beroep, dient u
hoofdzakelijk zelf voor de opbouw van een pensioen te
zorgen. Er bestaan een aantal fiscaalvriendelijke stimuli:
uw riziv-premie, de vrije bijdrage of vapz, pensioensparen,
lange-termijn-sparen. Maar vermits het telkens over
beperkte bedragen gaat, zal dit geenszins voldoen
aan de reële pensioenbehoefte. Een eigen volgehouden
beleggingsinspanning dringt zich dan ook op.
Hoe begint u daaraan ?
De langetermijnrente staat historisch laag, de
aandelenbeurzen zijn 50 % goedkoper dan 3 jaar
geleden, de rente op korte termijn daalt nog steeds…
Het lijkt wel of de financiële wereld het noorden kwijt is.
De financiële markten hebben altijd een cyclisch verloop
gekend en kennen aldus up’s en down’s. Op zich is er dus
momenteel niets bijzonders aan de hand.
Wat doet u dan best
in de huidige marktsituatie ?
Belangrijkste gegeven blijft consequentie in de
beleggingsstrategie die initieel gekozen werd. Niets is zo
dodelijk voor een portefeuille als constante wijzigingen.
Uiteindelijk is beleggen eenvoudig! Vastrentende
beleggingen op korte termijn (cash), vastrentend voor
de lange termijn en aandelen. Meer is er niet.
Hoe gaat u te werk ?
Twee belangrijke elementen waar u vooraf rekening
dient mee te houden zijn het vastleggen van het
risicoprofiel dat u zichzelf wenst aan te meten en uw
leeftijd.
- Risicoprofiel :Hiermee geeft u de volatiliteit aan die
uw beleggingsportefeuille mag ondergaan. Het is
vooral de factor aandelen die hier determinerend is.
Aandelen mogen dan op 3 jaar gehalveerd zijn, over
de langere termijn blijven kwaliteitsaandelen
behoorlijk presteren (jaarlijks gemiddeld 8,5% ).
Staar u echter niet blind op dergelijke rendementen.
Ons standpunt is dat aandelen zeker een deel van
iemands portefeuille mogen uitmaken, doch in functie
van het tijdelijke dalingsrisico dat hij of zij aankan.
Bij Bank J.Van Breda & C° spreken we van een laag
risicoprofiel indien iemand opteert voor maximum 25%
kwaliteitsaandelen en het restant in vastrentende
beleggingen (eveneens in kwaliteitspapier). Bij een
niveau van 45% aandelen mag u gerust spreken van
een dynamische portefeuille.
- Leeftijd :We zijn dan wel voorstander van aandelen,
de leeftijd speelt hierin echter een belangrijke rol.
Vermits aandelen een lange termijnvisie vragen,
mag het aandelenpercentage tot 10 jaar voor de
pensioenleeftijd op een hoger niveau liggen. Hierna
verminderen we stelselmatig om vanaf de
pensionering te beperken tot ± 15%.
Vervolgens kan aan de invulling gedacht worden van
uw beleggingspiramide :
- Voor het liquide gedeelte (cash) opteert u best voor
een spaarrekening. Het geld moet immers ten allen
tijde beschikbaar zijn.
- Voor het vastrentend lange termijngedeelte, bestaan
diverse mogelijkheden. Kasbons, certificaten en
obligaties zijn de meest gekende. Heden zijn echter
beleggingsverzekeringen met een gegarandeerde
rente en daar bovenop een jaarlijkse winstdeelname
erg in trek. Deze laatste genieten bovendien een
aantal fiscale voordelen.
- Het aandelengedeelte invullen wordt een moeilijkere
oefening: In welke continenten en regio’s gaat u
beleggen ? Welke sectoren zijn momenteel
interessant ? Een goed gespreide aandelenportefueille
bevat al gauw 100 verschillende aandelen.
Voor de meeste beleggingsportefeuilles is het geen
haalbare kaart om dit op individuele basis te doen;
vandaar het overgrote succes van aandelenfondsen. Een
evenwichtig gespreid aandelenfonds heeft bovendien het
voordeel dat u er qua beheer niet moet naar omkijken. Dit
is belangrijk in een snel wisselend economisch klimaat.
Tot slot kan u ook nog opteren voor een aandelenfonds
met kapitaalsgarantie. U volgt de beweging van de
aandelenbeurzen, maar uw kapitaal is gegarandeerd. Geen
overbodige luxe in moeilijke beursomstandigheden.
De beleggingspiramide kan bij dit alles een handig
hulpmiddel zijn.
RISICO-
BELEGGINGEN
SEMI-RISICO
RISICO VRIJ
Belangrijkste is nu consequent blijven. Stijgen de
aandelenmarkten, dan zal uw risicoprofiel ook snel stijgen
vermits het aandelengedeelte in uw portefeuille eveneens
stijgt. Afbouwen tot op uw oorspronkelijke risiconiveau is
dan de boodschap.Omgekeerd zal bij een dalende beurs het
aandelengedeelte in uw portefeuille afnemen en zal er een
moment komen waarop u het aandelengedeelte terug
moet aanvullen tot op het gewenste niveau.
Tot slot nog een goede raad: vaak blijft er op het einde
van de maand een bepaalde spaarsom over. Een
eenvoudige en consequente oplossing is dan te kiezen voor
een maandelijks beleggingsplan, waarbij u met beperkte
bedragen de volledige invulling van uw beleggingspiramide
kan realiseren. U ervaart dan meteen hoe eenvoudig
beleggen kan zijn, en vooral hoe renderend een
volgehouden inspanning wordt op langere termijn. Begin er
dan ook niet te laat aan…

Versterkte immuniteit
Recidiverende cystitis ?
400.000 vrouwen lijden in stilte
Doorbreek hun noodlottige
bestemming
1. BENAMING 1. BENAMING : Uro-Vaxom :Uro-Vaxom 6 mg 6 mg harde harde capsulen. capsulen. E. coli E. coli extract extract 2. 2. SAMENSTELLING : 1 : capsule 1 capsule bevat bevat 60 60 mg mg x-OM-89 x-OM-89 lyofilisaat overeenkomend met met 6 6 mg mg E. E. coli coli extract. Voor Voor de de hulpstoffen, zie zie 6.1 6.1 3. 3. FARMACEUTISCHE VORM: Harde capsulen.4. KLINISCHE INFORMATIES : : 4.1. Therapeutische indicaties :
Behandeling Behandeling van van recidiverende recidiverende en en chronische chronische urinaire urinaire infecties, infecties, onafhankelijk van van de de betrokken betrokken kiem.Het kiem.Het betreft betreft een een ondersteuning van van de de klassieke klassieke antibioticatherapie.Uro-Vaxom is is in in het het bijzonder aanbevolen bij bij cystitis, urethritis, asymptomatische bacteriurie, infecties ontstaan tijdens vesicale of urethrale katheterisatie.Uro-Vaxomisatie.Uro-Vaxom
is tegenaangewezen is tegenaangewezen bij bij pyelonefritis. pyelonefritis. 4.2. 4.2. Dosering Dosering en en wijze wijze van van toediening toediening : Dosering : Dosering :1 :1 capsule capsule per per dag dag ter ter ondersteuning van van de de antibioticatherapie, bij bij voorkeur nuchter en en gedurende een een periode van van 3 opeenvolgende maanden. Toedieningsweg :Oraal, met een weinig vloeistof. 4.3. Contraindicaties:indicaties:
Uro-Vaxom Uro-Vaxom is tegenaangewezen is tegenaangewezen bij bij pyelonefritis.4.4. Bijzondere Bijzondere waarschuwingen en en voorzorgen voorzorgen bij bij gebruik gebruik : Met : Met de de huidige huidige kennis kennis is is de de toediening van van Uro-Vaxom aan aan kinderen jonger jonger dan dan 6 6 maanden niet niet opportuun omwille de de immaturiteit van het immuunsysteem. 4.5. Interacties met andere
geneesmiddelen geneesmiddelen en en andere andere vormen vormen van van interactie interactie : Tot : Tot op op heden heden geen geen bekend. bekend. 4.6. 4.6. Zwangerschap en en borstvoeding : Studies : Studies op op de de voortplantingsfuncties bij bij het het dier dier hebben hebben geen geen risico risico voor voor de de foetus foetus (geen (geen peri- peri- of of postnatale misvormingen) aangetoond, doch gegevens over gecontroleerde studies bij zwangere
vrouwen vrouwen zijn zijn niet niet voorhanden.Zoals voorhanden.Zoals voor voor de de meeste meeste geneesmiddelen geneesmiddelen is het is het niet niet aangeraden aangeraden Uro-Vaxom Uro-Vaxom toe toe te te dienen dienen gedurende gedurende de de eerste eerste 3 3 maanden maanden van van de de zwangerschap. Daar Daar men men over over geen geen specifieke gegevens beschikt, is is het het niet niet aangeraden Uro-Vaxom toe toe te te dienen gedurende de borstvoeding. 4.7. Beïnvloeding
van van de de rijvaardigheid rijvaardigheid en en van van het het vermogen vermogen om om machines machines te te bedienen bedienen : Niet : Niet van van toepassing. toepassing. 4.8. 4.8. Bijwerkingen Bijwerkingen : Gastro-intestinaal : Gastro-intestinaal stelsel: stelsel: sporadisch sporadisch werden werden gastro-intestinale (diarree, (diarree, nausea, nausea, braakneigingen) bijwerkingen waargenomen.In geval van van langdurige gastro-intestinale problemen kan een onderbrekingbreking
van van de de behandeling behandeling nodig nodig zijn. zijn. Huid: Huid: sporadisch sporadisch werden werden dermatologische dermatologische (exantheem, (exantheem, erytheem, erytheem, pruritis) pruritis) bijwerkingen bijwerkingen waargenomen. waargenomen. Uitzonderlijk Uitzonderlijk kan kan een een lichte lichte vorm vorm van van koorts koorts verschijnen. verschijnen. In In geval geval van van huidreacties of of koorts koorts moet moet de de behandeling gestopt worden en en ermee rekening gehouden worden dat het
hier hier om om een een allergie allergie kan kan gaan. gaan. 4.9. 4.9. Overdosering Overdosering : Gevallen : Gevallen van van overdosering overdosering zijn zijn tot tot op op heden heden niet niet bekend. bekend. Rekening Rekening houdend houdend met met de de oorsprong oorsprong van van Uro-Vaxom Uro-Vaxom en en de de toxiciteitsonderzoeken op op dieren dieren is is het het risico risico voor voor overdosering gering. gering. 5. 5. FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN : Elke Uro-Vaxom capsule bevat
een een hoeveelheid hoeveelheid lyofilisaat lyofilisaat dat dat overeenkomt overeenkomt met met 6 mg 6 mg E. coli E. coli extract extract dat dat een een immunomodulerende immunomodulerende werking werking heeft. heeft. Uro-Vaxom Uro-Vaxom stimuleert stimuleert op op een een niet-specifieke niet-specifieke manier manier het het natuurlijk natuurlijk verdedigings-mechanisme van van het het organisme. organisme. Aldus Aldus verhoogt verhoogt de de weerstand tegenover urinaire infecties en kan de duur en de frequentie
van van de de antibioticabehandeling antibioticabehandeling verminderd verminderd worden. worden. Wegens Wegens de de specificiteit specificiteit van van het het product, product, beschikt beschikt men men over over geen geen farmacokinetische farmacokinetische gegevens gegevens bij bij de de mens. mens. Bij Bij dieren dieren (rat) (rat) werd werd nochtans nochtans na na orale orale toediening toediening een een resorptie resorptie van van 50% 50% aangetoond aangetoond van van de de fractie fractie met met een een moleculair gewicht van minimum 30 KD. De maximalemale
plasmaspiegel plasmaspiegel wordt wordt na na 4 uren 4 uren bereikt bereikt en en de de gemiddelde gemiddelde plasma plasma halfwaarde halfwaarde eliminatietijd eliminatietijd is is 33 33 uren. uren. 6. 6. FARMACEUTISCHE FARMACEUTISCHE GEGEVENS GEGEVENS : 6.1. : 6.1. Lijst Lijst van van de de hulpstoffen hulpstoffen : : Hulpstoffen Hulpstoffen : : propylis propylis gallas gallas anhydricum, anhydricum, mononatrii mononatrii glutamas glutamas anhydricum, anhydricum, mannitolum, mannitolum, amylum amylum maydis pregelificatum, magnesii silicas,
magnesii
magnesii
stearas,
stearas,
pro
pro
gelula
gelula
una
una
cum
cum
gelatinium,
gelatinium,
E172,
E172,
E171
E171
pro
pro
colore,
colore,
lacca,
lacca,
carbo
carbo
vegetalis.
vegetalis.
6.2.
6.2.
Gevallen
Gevallen
van
van
onverenigbaarheid
onverenigbaarheid
: Niet
: Niet
van
van
toepassing.
toepassing.
6.3.
6.3.
Houdbaarheidstermijn
Houdbaarheidstermijn
:
:
4
4
jaar.
jaar.
6.4.
6.4.
Bijzondere
Bijzondere
maatregelen
maatregelen
bij
bij
bewaring
bewaring
:
:
Bij
Bij
kamertemperatuur
kamertemperatuur
(15
(15
-
25°C),
25°C),
in
de
oorspronkelijke
verpakking
bewaren.Het
bewaren.Het
geneesmiddel
geneesmiddel
mag
mag
gebruikt
gebruikt
worden
worden
tot
tot
de
de
vervaldatum
vervaldatum
die
die
op
op
de
de
verpakking
verpakking
vermeld
vermeld
staat
staat
na
na
EX:
EX:
maand
maand
- jaar.
- jaar.
Deze
Deze
vervaldatum
vervaldatum
komt
komt
steeds
steeds
overeen
overeen
met
met
de
de
laatste
laatste
dag
dag
van
van
de
de
maand
maand
die
die
aangeduid
aangeduid
is.
is.
6.5.
6.5.
Aard
Aard
en
en
inhoud
inhoud
van
van
de
de
verpakking
verpakking
:
:
10
10
harde
harde
capsulen
capsulen
per
per
PVC
PVC
blister.
blister.
Kartonnen
Kartonnen
doosjes
doosjes
van
van
30
30
capsulen
capsulen
(3
(3
blisters)
blisters)
en
en
90
90
capsulen
capsulen
(9
(9
blisters).
blisters).
6.6.Instructies
6.6.Instructies
voor
voor
gebruik
gebruik
en
en
verwerking
verwerking
: Geen
: Geen
bijzondere
bijzondere
vereisten.
vereisten.
7.
7.
REGISTRATIEHOUDER
REGISTRATIEHOUDER
:
:
Registratiehouder
Registratiehouder
:
:
FOURNIER
FOURNIER
PHARMA
PHARMA
S.A.,
S.A.,
Drie
Drie
Bomenstraat,
Bomenstraat,
16B,
16B,
B-1180
B-1180
Brussel,
Brussel,
BELGIË
BELGIË
Fabrikant
Fabrikant
: OM
: OM
PHARMA,
PHARMA,
22,
22,
rue
rue
du
du
Bois-du-Lan,
Bois-du-Lan,
CH-1217
CH-1217
Meyrin
Meyrin
2 (Genève),
2 (Genève),
SUISSE
SUISSE
8.
8.
REGISTRATIENUMMER
REGISTRATIENUMMER
:152
:152
IS
IS
315
315
F
F
5
5
9.
9.
AFLEVERINGSWIJZE
AFLEVERINGSWIJZE
:
:
Op
Op
medisch
medisch
voorschrift.
voorschrift.
10.
10.
DATUM
DATUM
VAN
VAN
EERSTE
EERSTE
VERGUNNING/HERNIEUWING
VERGUNNING/HERNIEUWING
VAN
VAN
DE
DE
VERGUNNING
VERGUNNING
: A.
:
Datum
A. Datum
van
van
eerste
eerste
vergunning
vergunning
toegekend
toegekend
door
door
de
de
Minister:
Minister:
22-04-2003.
22-04-2003.
B.
B.
Datum
Datum
van
van
hernieuwing
hernieuwing
van
van
de
de
vergunning.
vergunning.
11.
11.
DATUM
DATUM
VAN
VAN
DE
DE
LAATSTE
LAATSTE
HERZIENING
HERZIENING
VAN
VAN
DE
DE
TEKST/GOEDKEURING
TEKST/GOEDKEURING
VAN
VAN
DE
DE
SKP
SKP
:
:
A.
A.
Datum
Datum
van
van
de
de
laatste
laatste
herzienherzieninging
van
van
de
de
SKP
SKP
: Mei
: Mei
2003.
2003.
B. Datum
B. Datum
van
van
de
de
laatste
laatste
goedkeuring
goedkeuring
van
van
de
de
SKP.
SKP.
Antenna Communication Ideas