Bijlage 4 Quickscan Flora- en faunawet

Opdrachtgever:
BJZ.NU
De heer W. Bekke
Schaddenbeltsweg 10
7645 BG HOGE HEXEL
T 06-21297119
I www.bjz.nu
Quickscan Flora- en faunawet
Broekroelofs Brucht
Concept
Opdrachtnemer:
Eelerwoude BV
Mossendamsdwarsweg 3
7472 DB GOOR
Postbus 53, 7470 AB GOOR
T (0547) 26 35 15
F (0547) 26 37 77
E info@eelerwoude.nl
I www.eelerwoude.nl
Project nr. 4161
Opgesteld door Gecontroleerd Datum
Friso Koop
14-12-
2009

INHOUDSOPGAVE
1. AANLEIDING QUICKSCAN FLORA EN FAUNA..........................................................................2
1.1 Rood voor Rood Broekroelofs.......................................................................................................2
1.2 De Flora- en faunawet...................................................................................................................3
1.3 Werkwijze quickscan.....................................................................................................................4
2. HET PROJECT BROEKROELOFS..............................................................................................5
2.1 Huidige situatie.............................................................................................................................5
2.2 Toekomstige situatie.....................................................................................................................6
3. DE BESCHERMDE SOORTEN & EFFECTENANALYSE.............................................................7
3.1 Flora.............................................................................................................................................7
3.1.1 Soorten................................................................................................................................7
3.1.2 Effecten...............................................................................................................................7
3.2 Vogels...........................................................................................................................................7
3.2.1 Soorten................................................................................................................................7
3.2.2 Effecten...............................................................................................................................8
3.3 Vleermuizen..................................................................................................................................9
3.3.1 Soorten................................................................................................................................9
3.3.2 Effecten...............................................................................................................................9
3.4 Overige zoogdieren (grondgebonden)...........................................................................................9
3.4.1 Soorten................................................................................................................................9
3.4.2 Effecten.............................................................................................................................10
3.5 Amfibieën, reptielen en vissen.....................................................................................................10
3.5.1 Soorten..............................................................................................................................10
3.5.2 Effecten.............................................................................................................................10
3.6 Dagvlinders, libellen en overige ongewervelden..........................................................................10
3.6.1 Soorten..............................................................................................................................10
3.6.2 Effecten.............................................................................................................................10
4. CONCLUSIE EN AANBEVELING...............................................................................................12
LITERATUURLIJST
BIJLAGE 1 FLORA- EN FAUNAWET
BIJLAGE 2 BEPLANTINGSPLAN ONTWERPBURO HERBERT OLDE HINKEL

Quickscan Flora- en faunawet Broekroelofs Brucht
1. AANLEIDING QUICKSCAN FLORA EN FAUNA
1.1 Rood voor Rood Broekroelofs
De familie Broekroelofs is voornemens een nieuwe veehouderij te ontwikkelen aan de Veenlandweg
te Brucht. De huidige veehouderij aan de Veenlandweg 1 wordt deels afgebroken. Daarnaast komen
twee compensatiekavels beschikbaar in het kader van de Rood voor Rood regeling. Het gaat om twee
bouwkavels (twee woningen) aan de Veenlandweg en aan de Haarweg. In het kader van de voorgenomen
ontwikkeling dient een toetsing aan de Flora- en faunawet te worden uitgevoerd. Eelerwoude
heeft deze toetsing uitgevoerd in opdracht van BJZ.NU. De resultaten van de toetsing aan de Flora-
en faunawet zijn beschreven in deze rapportage.
In de figuren 1, 2 en 3 is de ligging van de vier locaties weergegeven.
Figuur 1 ligging 4 locaties (rood)
2

Figuur 2 & 3 locatie 1 t/m 4
Quickscan Flora- en faunawet Broekroelofs Brucht
Locatie 1: huidige agrarische bedrijf (met rood weergegeven de te slopen schuren)
Locatie 2: bouwkavel (woonhuis)
Locatie 3: nieuwe agrarische bedrijf
Locatie 4: bouwkavel (woonhuis)
1.2 De Flora- en faunawet
Elke ruimtelijke ontwikkeling of inrichting dient te worden getoetst aan de Flora- en faunawet. De Flora-
en faunawet voorziet in de bescherming van een aantal inheemse planten- en diersoorten en gaat
hierbij uit van het ‘nee, tenzij’-beginsel. Centraal hierbij staat de zorgplicht. De zorgplicht houdt in dat
iedereen ‘voldoende zorg’ in acht moet nemen voor alle in het wild voorkomende planten en dieren en
hun leefomgeving. De Flora- en faunawet hanteert een driedeling in beschermingscategorieën:
1. tabel 1-soorten: de meest algemene soorten waarvoor een vrijstellingsregeling geldt bij ruimtelijke
ontwikkelingen. Dit betekent dat voor deze soorten geen ontheffing hoeft te worden
aangevraagd.
2. tabel 3-soorten: strikt beschermde soorten: de Habitatrichtlijnsoorten en een selectie van de
zwaardere categorieën van de Rode Lijst
3. tabel 2-soorten: een tussencategorie, de resterende beschermde soorten. Hiervoor geldt een
vrijstelling wanneer wordt gehandeld volgens een goedgekeurde gedragscode. In andere gevallen
kan voor deze soorten een ontheffing noodzakelijk zijn.
Vogels nemen in de Flora- en faunawet een bijzondere positie in. Vogels worden tijdens het broedseizoen
beschermd door de Flora- en faunawet. Voor het aantasten van broedende vogels geldt een
3

Quickscan Flora- en faunawet Broekroelofs Brucht
zware toets vergelijkbaar met tabel 3-soorten. Daarnaast zijn voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen
van een aantal vogelsoorten jaarrond beschermd (mits niet definitief verlaten).
Voor een nadere toelichting op de Flora- en faunawet wordt verwezen naar bijlage 1.
1.3 Werkwijze quickscan
De mogelijke aanwezigheid van beschermde dier- en/of plantensoorten is bepaald aan de hand van
de volgende gegevens:
- Een oriënterend veldbezoek door Eelerwoude (Friso Koop) op 9 december 2009
- Vrij beschikbare gegevens van het Natuurloket [www.natuurloket.nl]
- Regionale verspreidingsatlassen
- Verspreidingsgegevens van amfibieën, reptielen en vissen [www.ravon.nl]
Het oriënterende veldbezoek is erop gericht te controleren in hoeverre soorten, waarvan op basis van
literatuurgegevens wordt aangenomen dat deze aanwezig kunnen zijn, daadwerkelijk in het plangebied
voorkomen of in hoeverre het plangebied voldoet aan de eisen die deze soorten aan hun leefomgeving
stellen.
4

2. HET PROJECT BROEKROELOFS
2.1 Huidige situatie
Quickscan Flora- en faunawet Broekroelofs Brucht
Op het huidige agrarische bedrijf (locatie 1) bevindt zich een loop-/ligboxstal voor melkvee en jongvee,
een schuur met varkens, een mestsilo, een woonhuis en enkele loodsen met landbouwmachines.
Locatie 2 ligt in een intensief bewerkt weiland met aan de oostzijde een sloot. De locatie van de toekomstige
boerderij ligt eveneens in een intensief bewerkt weiland. De westzijde wordt begrensd door
een houtwal met hoofdzakelijk zomereiken. Locatie 4 ligt op een ruime kilometer ten zuiden van locatie
1 t/m 3 in een agrarisch bouwland (bebouwd met groenbemester tijdens het veldbezoek). De zuidzijde
wordt begrensd door een houtwal met o.a. zomereik en grove den.
Onderstaande foto’s geven een impressie van de vier locaties.
Foto 1 en 2 huidige agrarische bedrijf
Foto 3 en 4 te slopen schuur (links) en vooraanzicht ligboxstal (rechts)
5

Quickscan Flora- en faunawet Broekroelofs Brucht
Foto 5 en 6 zicht op locatie 2 (links) en locatie nieuwe agrarische bedrijf (locatie 3, rechts)
Foto 7 en 8 houtwal langs locatie 3 (links) en locatie 4 ( rechts)
2.2 Toekomstige situatie
In bijlage 2 zijn van alle vier de locaties inrichtingsschetsen opgenomen. Ter plaatse van het huidige
agrarische erf worden enkele stallen gesloopt (met rood weergegeven in figuur 2), waaronder de varkensstal.
Het woonhuis en de ligboxenstal blijven behouden.
Op het nieuwe agrarische erf komt een rundveestal, een wagenloods, een kuilopslag en het is ook de
bedoeling om hier in de toekomst een woonhuis op te bouwen. Er komen geen varkens op de nieuwe
bedrijfslocatie. Locatie 2 en 4 zijn zogenaamde compensatiekavels in het kader van de Rood voor
Rood regeling. Op beide locaties kan een woonhuis gebouwd worden.
6

Quickscan Flora- en faunawet Broekroelofs Brucht
3. DE BESCHERMDE SOORTEN & EFFECTENANALYSE
3.1 Flora
3.1.1 Soorten
Ondanks dat het veldbezoek buiten het groei- en bloeiseizoen van de meeste plantensoorten is uitgevoerd,
kan op basis van het veldbezoek geconcludeerd worden dat de vier locaties geen geschikte
groeiplaatsen bevatten voor beschermde plantensoorten. Door de intensieve bedrijfsvoering zijn alleen
zeer algemeen voorkomende soorten van voedselrijke milieus te verwachten.
3.1.2 Effecten
Negatieve effecten op groeiplaatsen van beschermde plantensoorten worden uitgesloten.
3.2 Vogels
3.2.1 Soorten
Op het huidige erf aan de Veenlandweg 1 komen soorten voor als steenuil, kerkuil, boerenzwaluw,
ringmus en huismus. Al deze soorten staan op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. In de
kapschuur (zie foto 2) hangt een kerkuilenkast van de IVN Hardenberg. In de kast wordt jaarlijks gebroed.
De kerkuilen worden nog regelmatig waargenomen op het erf, bijvoorbeeld in de ligboxstal. Op
korte afstand ten noorden van het erf hangt een steenuilenkast in een solitaire eik. Ook deze kast
wordt beheerd door de IVN Hardenberg. In de kast is nog niet gebroed door steenuilen. Tijdens de
laatste controle zaten er spreeuwen in (bron: IVN Hardenberg). Achter de Helenahoeve, direct ten
zuiden van Broekroelofs (zie figuur 2), hangt ook een steenuilennestkast van de IVN. In deze kast
wordt wel jaarlijks gebroed door steenuilen (bron: IVN Hardenberg).
Van de boerenzwaluw zijn enkele nesten aanwezig op het erf, onder andere in een te slopen schuur
(foto 3). De huismus en ringmus zijn in redelijk groot aantal te vinden op het erf. Broedparen worden
verwacht in de ligboxstal.
Nesten van steenuil, kerkuil en huismus zijn, mits niet definitief verlaten, jaarrond beschermd door de
Flora- en faunawet. Ook de zogenaamde ‘functionele omgeving’ van een vaste rust-, nest- of verblijfplaats
is beschermd. Deze functionele omgeving bestaat uit het foerageer- en/of rustgebied zonder
welke de vaste verblijfplaats zijn functie verliest. Nesten van boerenzwaluw en ringmus zijn alleen tijdens
het broedseizoen beschermd.
Foto 9 kerkuil (foto Wim Wijering)
7

Quickscan Flora- en faunawet Broekroelofs Brucht
Jaarrond beschermde vaste rust-, verblijf- of nestplaatsen van andere vogelsoorten 1 zijn niet aanwezig
op het erf.
Ter plaatse van locatie 2, 3 en 4 zijn geen jaarrond beschermde vaste rust-, verblijf- of nestplaatsen
aanwezig. Wel kunnen hier tijdens het broedseizoen nesten van grondbroeders als patrijs en kievit
worden aangetroffen.
3.2.2 Effecten
Broedende vogels zijn strikt beschermd door de Flora- en faunawet. Het slopen van de schuren moet
in verband met de aanwezigheid van broedende vogels daarom buiten het broedseizoen van vogels
worden uitgevoerd. De Flora- en faunawet hanteert geen standaardperiode voor het broedseizoen;
van belang is of er broedende vogels aanwezig zijn. Doorgaans wordt de periode maart tot medio juli
aangehouden voor het broedseizoen. Een soort als de kerkuil kan echter ook later in het jaar nog
broeden (tweede legsel).
Nest– en rustplaatsen van de steenuil, de kerkuil en de huismus zijn ook buiten het broedseizoen beschermd.
Het erf heeft een belangrijke functie voor de kerkuil en de steenuil in de vorm van nest-, foerageer-
en rustgelegenheid.
De potentiële nestlocatie van de steenuil in de solitaire eik wordt niet aangetast. Verder blijven op het
erf en in de weilanden rond het erf vee aanwezig in de vorm van melkkoeien en enkele pony’s. Dit is
van groot belang voor de steenuilen omdat deze soort voor een belangrijk deel afhankelijk is van insecten
(kevers e.d.) en wormen die samengaan met de aanwezigheid van (klein)vee en hun uitwerpselen.
De kast op de Helenahoeve waarin jaarlijks door steenuilen wordt gebroed ligt buiten de invloedssfeer
van het voornemen. Geconcludeerd wordt dat het voornemen geen negatief effect heeft
op steenuilen omdat de nestplaatsen en de functionele omgeving daarvan blijven gehandhaafd en niet
verstoord worden.
De kapschuur met daarin de nestkast van de kerkuil wordt gesloopt. Tevens wordt een schuur gesloopt
die een geschikte rustplaats vormt voor de kerkuil (zie foto 3). De ligboxstal blijft echter behouden.
Ook deze stal heeft een functie als rustplaats voor de kerkuil. De soort wordt regelmatig in deze
stal waargenomen. Voor het handhaven van de kerkuil op het erf is het van groot belang dat de nestkast
wordt opgehangen in een schuur die niet gesloopt wordt. De huidige ligboxstal biedt hiervoor een
goed alternatief. Aanvullend wordt aanbevolen om een nieuwe kerkuilenkast op te hangen op de
nieuwe bedrijfslocatie (locatie 3). Geadviseerd wordt om hierover contact op te nemen met de IVN
Hardenberg. Het verplaatsen van de nestkast moet worden uitgevoerd voordat de kapschuur wordt
gesloopt. Gelet op de handhaving van de ligboxstal (rust- en verblijfplaats) en het vee en de bereidheid
van dhr. Broekroelofs om mee te werken aan de bescherming van de kerkuil (en de steenuil)
wordt geen negatief effect verwacht op het kerkuilenpaar (hooguit enige tijdelijke verstoring).
De huismus wordt verwacht in de ligboxstal. In deze stal is veel voer aanwezig voor mussen (bijvoorbeeld
resten van veevoer). Tevens zijn diverse broedgelegenheden aanwezig in de stal. Omdat de
stal en het vee in de stal gehandhaafd blijven, worden geen negatieve effecten verwacht op de huismussen.
Er hoeven geen maatregelen voor deze soort worden getroffen.
1 Nesten van de volgende soorten worden, mits niet definitief verlaten, aangemerkt als jaarrond beschermde
voort-plantings- en/of vaste rust- en verblijfplaats: boomvalk, buizerd, gierzwaluw, grote gele kwikstaart, huismus,
havik, kerkuil, oehoe, ooievaar, ransuil, roek, slechtvalk, sperwer, steenuil, wespendief en zwarte wouw.
8

3.3 Vleermuizen
Quickscan Flora- en faunawet Broekroelofs Brucht
3.3.1 Soorten
Alle vleermuizen zijn strikt beschermd door de Flora- en faunawet. Volgens De Zoogdieren van Overijssel
(Bode et al., 1999) komen de volgende soorten voor in de omgeving van Brucht: watervleermuis,
meervleermuis, gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis, rosse vleermuis en laatvlieger.
Soorten als gewone dwergvleermuis en laatvlieger zijn gebouwbewonend en hebben verblijfplaatsen
in gebouwen (in spouwmuren, achter betimmeringen, daklijsten, onder dakbeschot, afwerking van
dakranden, kelders en op zolders). De te slopen gebouwen op het erf zijn weinig geschikt voor vleermuizen
door het ontbreken van pannendaken en de aanwezigheid van vele tochtgaten. Aanwijzingen
voor de aanwezigheid van vleermuizen (restanten van nachtvlinders bijvoorbeeld) zijn niet aangetroffen.
Geconcludeerd wordt dat er geen verblijfplaatsen van vleermuizen worden verwacht in de te slopen
gebouwen.
Langs landschappelijke elementen zoals de sloot op locatie 2 en de houtwal op locatie 3 en 4 kunnen
foeragerende vleermuizen worden verwacht. Tevens kunnen deze landschappelijke elementen onderdeel
uitmaken van vliegroutes van vleermuizen. Verblijfplaatsen van vleermuizen in bomen worden
niet verwacht binnen de projectlocaties omdat geschikte bomen hiervoor ontbreken.
3.3.2 Effecten
Het voornemen leidt niet tot aantasting van vaste verblijfplaatsen van vleermuizen. In de te slopen
gebouwen worden geen vleermuizen verwacht en geschikte bomen voor boombewonende vleermuissoorten
ontbreken. Negatieve effecten op foerageergebied of vliegroutes van vleermuizen worden
evenmin verwacht. De houtwal ter plaatse van locatie 3 en 4 blijft gehandhaafd. Daarnaast hebben de
voorgenomen ontwikkelingen een geringe omvang. Negatieve effecten als gevolg van een toename
van verlichting worden gezien de geringe omvang niet verwacht. Bovendien bieden de nieuwe
groenstructuren op de locaties (zie beplantingsplannen in bijlage 2) ook weer nieuwe mogelijkheden
voor vleermuizen in de vorm van foerageergebied en geleidende elementen in vliegroutes.
Geconcludeerd wordt dat het voornemen geen negatieve effecten zal hebben op lokale populaties van
vleermuizen. Nader onderzoek naar deze soortgroep is niet nodig.
3.4 Overige zoogdieren (grondgebonden)
3.4.1 Soorten
Op de locaties kunnen diverse tabel 1-soorten worden verwacht, zoals egel, veldmuis, bosmuis, rosse
woelmuis, huismuis, hermelijn, vos, konijn, haas en ree. Voor tabel 1-soorten geldt een vrijstellingsregeling
van de Flora- en faunawet. Dat betekent dat voor deze soorten geen ontheffing hoeft te worden
aangevraagd.
Aan tabel 2-soorten kunnen de eekhoorn en de steenmarter worden verwacht op of in de nabije omgeving
van de locaties. Nesten of vaste verblijfplaatsen van de eekhoorn en de steenmarter zijn echter
niet aangetroffen op de locaties.
De locaties vallen binnen het bekende verspreidingsgebied van de strikt beschermde veldspitsmuis
(Bode et al., 1999 & Snaak, 2008). De veldspitsmuis is gebonden aan kleinschalig agrarisch cultuurlandschap
dat niet te intensief beheerd wordt. Hij komt voor in overgangsvegetaties, lintvormige landschapselementen,
opgaande kruidenvegetaties, overhoekjes en ook in aanliggende, braakliggende of
niet begraasde kruidenvegetaties zoals boomgaarden. Ter plaatse van de locaties is echter weinig
geschikt biotoop aanwezig voor de soort. De agrarische percelen worden gekenmerkt door een intensief
beheer. Opgaande kruidenvegetaties, ruigten of overhoekjes ontbreken nagenoeg geheel.
9

Quickscan Flora- en faunawet Broekroelofs Brucht
3.4.2 Effecten
Tijdelijk kan aantasting van leefgebied van tabel 1-soorten plaatsvinden. Voor tabel 1-soorten geldt
echter een vrijstellingsregeling. Dit betekent dat voor deze categorie geen ontheffing hoeft te worden
aangevraagd. Wel geldt voor deze soorten de algehele Zorgplicht (zie bijlage 1).
Er is geen sprake van aantasting van nesten of vaste verblijfplaatsen van de eekhoorn en de steenmarter.
De locaties hebben een (zeer) beperkte functie voor de eekhoorn gezien het ontbreken van
bos. Een negatief effect op eekhoorns wordt uitgesloten.
Mogelijk gaat met het slopen van de schuren schuilgelegenheid verloren voor de steenmarter. De
soort heeft echter ruim voldoende alternatieven in de directe omgeving en is daarnaast uitstekend in
staat om zich aan te passen aan de mens en veranderingen in het leefgebied. Een negatief effect op
de lokale populatie steenmarters wordt uitgesloten.
De locaties hebben mogelijk een zeer beperkte functie voor de veldspitsmuis. Gezien de zeer geringe
omvang van het voornemen worden geen negatieve effecten verwacht op populaties van de soort.
Nader onderzoek naar de veldspitsmuis is niet nodig.
3.5 Amfibieën, reptielen en vissen
3.5.1 Soorten
Op de locaties worden alleen algemeen voorkomende tabel 1-soorten als bruine kikker, gewone pad
en bastaardkikker verwacht. Omdat er binnen de locaties geen oppervlaktewater aanwezig is, hebben
de locaties geen functie in de zin van voortplanting van amfibieën. Er zullen hooguit enkele overwinterende
amfibieën aanwezig zijn in houtwallen. Geschikte biotopen voor strikt beschermde amfibieën
zijn niet aanwezig op de locaties.
Gezien het ontbreken van geschikte biotopen en de ligging te midden van agrarische cultuurgronden,
worden geen reptielen verwacht ter plaatse van de locaties.
Vissen komen niet voor op de locaties vanwege het ontbreken van oppervlaktewater.
3.5.2 Effecten
Voor mogelijke aantasting van tabel 1-soorten als gewone pad, bastaardkikker en bruine kikker geldt
een vrijstellingsregeling. Populaties van strikt beschermde amfibieën en reptielen worden niet verwacht
op de locaties. Vissen komen niet voor op de locaties. De sloot langs de oostzijde van locatie 2
blijft gehandhaafd in de huidige vorm (inclusief schouwpad).
3.6 Dagvlinders, libellen en overige ongewervelden
3.6.1 Soorten
Op de locaties worden alleen algemeen voorkomende, niet beschermde dagvlinders verwacht (bruin
zandoogje, klein koolwitje, kleine vos, atalanta, citroenvlinder, etc.). Geschikte biotopen voor beschermde
dagvlinders (heiden, vennen, venen, etc.) en libellen (matige voedselarme wateren, veenplassen
of verlandingszones van laagveenmoerassen of van hoogveen- en heidevennen, etc.) ontbreken
op de locaties. Populaties van beschermde overige ongewervelden (kevers, kreeftachtigen, slakken,
et cetera) worden evenmin verwacht wegens het ontbreken van hiervoor geschikte biotopen.
3.6.2 Effecten
Er zijn tijdens én na de werkzaamheden geen negatieve effecten op populaties van beschermde
dagvlinders, libellen en overige ongewervelden te verwachten.
10

Quickscan Flora- en faunawet Broekroelofs Brucht
11

4. CONCLUSIE EN AANBEVELING
Quickscan Flora- en faunawet Broekroelofs Brucht
Op basis van deze quickscan Flora- en faunawet wordt geconcludeerd dat er geen nader onderzoek
naar soorten/soortgroepen hoeft te worden uitgevoerd. Er hoeft geen ontheffing te worden aangevraagd.
Het huidige agrarische perceel aan de Veenlandweg 1 heeft een functie voor drie vogelsoorten wiens
rust- en nestplaatsen jaarrond beschermd zijn; kerkuil, steenuil en huismus. Negatieve effecten op de
steenuil en de huismus worden niet verwacht. Voor de kerkuil is het van belang dat de nestkast in de
te slopen veldschuur wordt verplaatst voordat de schuur gesloopt wordt. Hierdoor kan de kerkuil op
het erf blijven broeden. Aanvullend kan nog een extra kast op het nieuwe erf (locatie 3) worden bijgehangen.
Geadviseerd wordt om hierover in contact te treden met de IVN Hardenberg.
In verband met de strikt beschermde status van broedende vogels en de verwachte aanwezigheid van
broedende vogels in de schuren, moeten de schuren buiten het broedseizoen worden gesloopt. De
Flora- en faunawet hanteert geen standaardperiode voor het broedseizoen; van belang is of er broedende
vogels aanwezig zijn. Doorgaans wordt de periode maart – medio juli aangehouden. Een soort
als de kerkuil kan echter tot in het najaar broeden (tweede legsel in goede muizenjaren).
Er worden geen vleermuizen in de te slopen schuren verwacht. Wel kunnen foeragerende vleermuizen
en vleermuizen op vliegroute (bijvoorbeeld langs een houtwal of een sloot) worden aangetroffen.
Negatieve effecten op populaties vleermuizen worden echter niet verwacht gezien de geringe omvang
van de locaties en het feit dat landschappelijke elementen blijven gehandhaafd.
Advies verlichting nieuwe locaties (2 t/m 4)
De meeste soorten vleermuizen zijn zeer gevoelig voor felle verlichtingsbronnen. Verlichtingsbronnen
kunnen leiden tot verstoring van vleermuizen op vliegroute (de vaste route tussen verblijfplaats en
jachtgebied) en tot verstoring van foerageergebied. Aanbevolen wordt om rekening te houden met
deze soortgroep. Dit kan op verschillende manieren gerealiseerd worden:
• het gebruiken van relatief weinig lichtmasten
• het gebruik van lage lichtmasten (beter een hoger aantal lage masten van bijvoorbeeld 3-4 m
hoogte dan een lager aantal hoge masten van 6-8 m hoogte)
• het gebruiken van naar beneden gerichte en strooilichtbeperkende armaturen (zie figuur 4)
• een laag vermogen van de armaturen
• het gebruiken van een tijdschakelaar (verlichting uit na 10 uur bijvoorbeeld)
12

Quickscan Flora- en faunawet Broekroelofs Brucht
Figuur 4 verschillende geschikte en ongeschikte manieren om verlichting toe te passen (bron: Anonymus, 2009)
13

LITERATUURLIJST
[Anonymus, 2009]
Syllabus Cursus Kadervorming Lichthinder in het kader van de Nacht van de Duisternis. Preventie
Lichthinder vzw & Natuurpunt educatie
[Bode, A.D., A.J. Dijkstra, B. Hoekstra, R. Hoeve en R. Zollinger, 1999]
De Zoogdieren van Overijssel. Voorkomen, verspreiding en ecologie van de in het wild levende zoogdieren.
Waanders Uitgevers, Zwolle, in samenwerking met de Zoogdierenwerkgroep Overijssel en
Natuur en Milieu Overijssel. ISBN 90400 9312 1.
[Creemers, R.C.M. & J.J.C.W. van Delft (RAVON) (redactie), 2009]
De amfibieën en reptielen van Nederland. Nederlandse Fauna 9. Nationaal Natuurhistorisch Museum
Naturalis, European Invertebrate Survey. Nederland, Leiden.
[Snaak, G., 2008]
Prooidieren van de kerkuil in Noordoost-Nederland en het graafschap Bentheim 1992-2007. Verspreidingsonderzoek
van 14 prooidieren en biometrische/morfologische verschillen tussen de processus
zygomaticus van de gewone en de tweekleurige bosspitsmuis.
www.ivnhardenberg.nl
www.ravon.nl
www.natuurloket.nl
www.waarneming.nl

BIJLAGE 1 FLORA- EN FAUNAWET

Flora- en faunawet
Inleiding
Per 1 april 2002 is de Flora- en faunawet in werking getreden. In deze wet, gepubliceerd op 14 juli 1998 in het
Staatsblad 402, is de soortbescherming geregeld van in Nederland inheemse in het wild voorkomende dier- en
plantensoorten. De wet sluit aan op de Europese natuurregelgeving (Natura 2000). De wet is in plaats gekomen
voor de Jachtwet, de Vogelwet 1936, de soortenparagraaf uit de Natuurbeschermingswet, de Wet bedreigde uitheemse
dier- en plantensoorten en de soortbeschermingscomponent uit de Europese Habitatrichtlijn en de Europese
Vogelrichtlijn. Deze Europese soortenbescherming heeft met de Flora- en faunawet dus een Nederlandse
vertaling gekregen.
Zorgplicht
De Flora- en faunawet gaat over de bescherming van ongeveer 500 planten- en diersoorten, van de 36.000 soorten
die in Nederland voorkomen. Het uitgangspunt van de wet is dat geen schade mag worden gedaan, tenzij dit
uitdrukkelijk is toegestaan (het ‘nee, tenzij-principe’). Centraal staat hierbij de zorgplicht, wat inhoudt dat iedereen
‘voldoende zorg’ in acht moet nemen voor alle in het wild voorkomende dieren en planten en hun leefomgeving.
De wet erkent hierbij de intrinsieke waarde van de in het wild voorkomende dier- en plantensoorten. Alle soorten
hebben een eigen rol in het ecosysteem en dragen bij aan de biodiversiteit. Dat betekent dat voor de wet alle
dieren en planten van onvervangbare waarde zijn en dat daar dus zorgvuldig mee omgegaan moet worden. Het
gevolg is onder andere, dat iedereen die redelijkerwijs weet of kan vermoeden dat door zijn handelen of nalaten
nadelige gevolgen voor beschermde dier- of plantensoorten worden veroorzaakt, verplicht is dergelijk handelen
achterwege te laten, dan wel naar redelijkheid alle maatregelen te nemen om die gevolgen te voorkomen, deze
zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken.
Beschermde soorten
Via de Flora- en faunawet worden de volgende planten- en diersoorten beschermd:
▪ ruim 100 inheemse plantensoorten die van nature in Nederland in het wild voorkomen;
▪ alle soorten vogels die van nature op het grondgebied van de lidstaten van de EU in het wild voorkomen;
▪ alle zoogdieren die van nature in Nederland in het wild voorkomen, met uitzondering van bruine rat, zwarte
rat en huismuis;
▪ alle amfibieën en reptielen die van nature in Nederland in het wild voorkomen;
▪ vissen, en schaal- en schelpdieren voor zover ze niet onder de Visserijwet vallen;
▪ bepaalde soorten insecten (bijvoorbeeld vlinders, libellen en mieren);
Als beschermde inheemse soort kunnen door middel van algemene maatregel van bestuur worden aangewezen.
Het gaat om soorten die van nature in Nederland voorkomen en: die in hun voortbestaan bedreigd of gevaar lopen
in hun voortbestaan bedreigd worden; mogelijk in hun voortbestaan bedreigd worden door overmatige benutting
en die uit Nederland zijn verdwenen, maar waarvan de kans op terugkeer reëel is.
Verbodsbepalingen
Om de instandhouding van de wettelijk beschermde soorten te waarborgen, moeten negatieve effecten op die
instandhouding voorkomen worden. Welke negatieve effecten dat precies zijn, kan niet in een lijst opgesomd
worden. Dat is afhankelijk van soort, locatie en aard van de ingreep. Om die bescherming toch enigszins concreet
te maken, zijn een aantal voor planten en dieren schadelijke handelingen als verbodsbepalingen in de Flora- en
faunawet opgenomen. De belangrijkste artikelen zijn:
▪ Artikel 8: het is verboden beschermde planten te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei
wijze van hun groeiplaats te verwijderen.
▪ Artikel 9: het is verboden beschermde dieren te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het
oog daarop op te sporen.
▪ Artikel 10: het is verboden beschermde dieren opzettelijk te verontrusten.
▪ Artikel 11: het is verboden nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van beschermde
dieren te beschadigen, te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren.
▪ Artikel 12: het is verboden eieren van beschermde dieren te zoeken, te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen
of te vernielen.

Ontheffing
Bij werkzaamheden waarbij een schadelijk effect optreedt voor beschermde soorten, is een ontheffing of vrijstelling
nodig op de in de wet gestelde verbodsbepalingen (artikel 8 tot en met 18). In artikel 75 van de Flora- en faunawet
wordt de mogelijkheid geboden om ontheffing aan te vragen op de verbodsbepalingen.
De bevoegdheid om een ontheffing te verlenen in het kader van artikel 75 van de Flora- en faunawet ligt bij de
Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Een aanvraag tot ontheffing kan worden ingediend bij Dienst
Regelingen van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Bij de ontheffingverlening gelden, afhankelijk van de status van de soort, verschillende voorwaarden waaraan
voldoen moet worden. Onderscheid wordt gemaakt in een lichte toets en een uitgebreide toets.
De lichte toets geldt voor algemene soorten en overige soorten (categorie 1 en 2; zie vrijstelling). De lichte toets
houdt in dat de werkzaamheden het voortbestaan van de soort niet in gevaar mogen brengen (doet geen afbreuk
aan de gunstige staat van instandhouding).
De uitgebreide toets geldt voor soorten die in bijlage IV van de Habitatrichtlijn zijn opgenomen, voor soorten van
bijlage 1 AMvB artikel 75 en voor beschermde vogelsoorten (categorie 3; zie vrijstelling). De uitgebreide toets
houdt in dat:
▪ de werkzaamheden het voortbestaan van de soort niet in gevaar mogen brengen (doet geen afbreuk aan de
gunstige staat van instandhouding) en
▪ er geen alternatief is voor de activiteiten en
▪ er sprake is van groot maatschappelijk belang (zoals volksgezondheid, openbare veiligheid et cetera) en
▪ de werkzaamheden zodanig worden uitgevoerd dat er sprake is van zorgvuldig handelen.
Vrijstelling
In het ‘Besluit houdende wijziging van een aantal algemene maatregelen van bestuur in verband met wijziging
van artikel 75 van de Flora- en faunawet en enkele andere wijzigingen’, ook wel AMvB artikel 75 genoemd, zijn
(onder andere) een aantal wijzigingen rondom ontheffingen en vrijstellingen beschreven. In het kort houdt de wijziging
in dat niet altijd meer een ontheffing noodzakelijk is. De vrijstellingsregeling bevat vrijstellingen voor activiteiten
die vallen onder:
▪ bestendig beheer en onderhoud (ook in landbouw en bosbouw),
▪ bestendig gebruik en
▪ ruimtelijke ontwikkeling en inrichting.
Welke voorwaarden verbonden zijn aan de vrijstelling hangt af van de dier- of plantensoorten die voorkomen.
Hierbij is onderscheid gemaakt in drie categorieën, waarin soorten zijn ingedeeld op basis van zeldzaamheid en
kwetsbaarheid.
Tabel 1 – Algemene soorten
Voor deze soorten geldt de lichtste vorm van bescherming. Als de werkzaamheden of activiteiten vallen onder de
hierboven beschreven activiteiten, dan geldt een vrijstelling van de verbodsbepalingen van Artikel 8 tot en met 12
van de Flora- en faunawet. Aan deze vrijstelling zijn geen aanvullende eisen gesteld. De aanvraag wordt beoordeeld
volgens de lichte toets. Uiteraard geldt wel de algemene zorgplicht.
Tabel 2 – Overige soorten
Deze soorten genieten een zwaardere bescherming. Er geldt alleen een vrijstelling als sprake is van werkzaamheden
of activiteiten zoals hierboven beschreven én indien gehandeld wordt volgens een, door de Minister van
LNV, goedgekeurde gedragscode. Indien niet gewerkt wordt volgens een gedragscode, kan het aanvragen van
een ontheffing noodzakelijk zijn. De aanvraag wordt beoordeeld volgens de lichte toets.

Tabel 3 – Soorten, genoemd in bijlage IV van de Habitatrichtlijn en in bijlage 1 AMvB artikel 75
Deze soorten genieten de zwaarste bescherming. Ook al is sprake van werkzaamheden zoals hierboven beschreven,
dan hangt het van de precieze aard van de werkzaamheden af of een vrijstelling met gedragscode
geldt, of een ontheffing noodzakelijk is. Voor ruimtelijke ontwikkeling en inrichting geldt altijd dat voor deze soorten
een ontheffing moet worden aangevraagd. De aanvraag wordt beoordeeld volgens de uitgebreide toets.
Vogels
Vogelsoorten zijn niet opgenomen in de hierboven genoemde categorieën. Alle vogels in Nederland zijn gelijk
beschermd, conform de Vogelrichtlijn. Werkzaamheden of gebruik van ruimte waarbij vogels worden gedood of
verontrust, of waarvoor nesten of vaste- rust en verblijfplaatsen worden verstoord, zijn verboden. Voor werkzaamheden
of activiteiten zoals hierboven genoemd geldt een vrijstelling, indien gehandeld wordt volgens een,
door de Minister van LNV, goedgekeurde gedragscode. Indien niet gewerkt wordt volgens een gedragscode, is
het aanvragen van een ontheffing noodzakelijk. De aanvraag wordt beoordeeld volgens de uitgebreide toets.
Nesten van de volgende soorten worden, mits niet definitief verlaten, aangemerkt als jaarrond beschermde voortplantings-
en/of vaste rust- en verblijfplaats: boomvalk, buizerd, gierzwaluw, grote gele kwikstaart, huismus, havik,
kerkuil, oehoe, ooievaar, ransuil, roek, slechtvalk, sperwer, steenuil, wespendief en zwarte wouw. Voor aantasting
van deze nest-/rustplaatsen of de functionele omgeving hiervan (bijvoorbeeld het bijbehorende foerageergebied)
kan per oktober 2009 geen ontheffing meer worden verkregen voor de uitvoering van werkzaamheden in het kader
van een ruimtelijke inrichting of ontwikkeling én geen ontheffing voor de zogenaamde ‘dwingende redenen
van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard en voor het milieu wezenlijk
gunstige effecten’. Dit betekent dat vóór het uitvoeren van de ingreep, maatregelen moeten worden getroffen
om de functionaliteit van de nest- en/of rustplaats te waarborgen.

BIJLAGE 2 BEPLANTINGSPLAN ONTWERPBURO HERBERT
OLDE HINKEL