Hoe explosief ben jij? - Techniek op maat
Hoe explosief ben jij? - Techniek op maat
Hoe explosief ben jij? - Techniek op maat
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Hoe</strong><br />
<strong>Hoe</strong> <strong>explosief</strong><br />
<strong>explosief</strong><br />
BRAND BRAND & & EXPLOSIE<br />
EXPLOSIE<br />
I’m I’m I’m on on fire<br />
fire<br />
Hey Hey little little boy<br />
boy<br />
Is Is your your bossy bossy home<br />
home<br />
<strong>ben</strong> <strong>ben</strong> <strong>jij</strong>?<br />
<strong>jij</strong>?<br />
Did Did he he he go go go and and and leave leave you you all all alone<br />
alone<br />
Mmm, Mmm, got got a a bad bad bad desire<br />
desire<br />
Oh Oh oh oh let’s let’s let’s cause cause cause a a fire<br />
fire<br />
Bruce Bruce Bruce Bruce Bruce Vuursteen Vuursteen Vuursteen Vuursteen Vuursteen<br />
Jaarlijks Jaarlijks raken raken veel veel mensen<br />
mensen<br />
Fire<br />
Fire<br />
gewond gewond als als gevolg gevolg van van van een een brand brand of of een een explosie.<br />
explosie.<br />
I’m I’m riding riding in in your<br />
your<br />
Tientallen Tientallen mensen mensen mensen sterven sterven zelfs zelfs aan aan die die verwondingen.<br />
verwondingen.<br />
car<br />
car<br />
You You light light up up a<br />
a<br />
Op Op je je werkplek werkplek werkplek zijn zijn veel veel stoffen stoffen aanwezig aanwezig die die brand brand of<br />
of<br />
sigaret<br />
sigaret<br />
explosie explosie kunnen kunnen veroorzaken. veroorzaken. Daarom Daarom moet moet je je weten<br />
weten<br />
You You You leave leave leave it it it to to to burn burn<br />
burn<br />
wat wat je je kunt kunt doen doen doen om om brand brand te te te voorkomen. voorkomen. Maar Maar Maar je<br />
je<br />
I I just just say say st<strong>op</strong><br />
st<strong>op</strong><br />
moet moet oo<br />
ook oo<br />
ok weten weten wat wat wat je je moet moet doen doen als als zich zich zich een een een brand brand of<br />
of<br />
I I say say it it does does smell smell funny funny<br />
funny<br />
explosie explosie explosie voordoet. voordoet.<br />
voordoet.<br />
But But you you claim claim I’m I’m I’m a a liar<br />
liar<br />
And And then then we we kiss, kiss, oh, oh, fire…! fire…!<br />
fire…!<br />
Pointer Pointer Pointer Pointer Pointer zusters zusters zusters zusters zusters<br />
Brandend Brandend spul<br />
spul<br />
Brandend Brandend spul spul en en een<br />
een<br />
verloren verloren verloren zaak<br />
zaak<br />
En En m’n m’n baantje baantje lo<strong>op</strong>t lo<strong>op</strong>t gevaar<br />
gevaar<br />
Brandend Brandend spul spul berooft<br />
berooft<br />
me me me zeker zeker van van mijn mijn geld<br />
geld<br />
En En dus dus teer teer ik ik straks straks straks <strong>op</strong> <strong>op</strong> haar<br />
haar<br />
Janneke Janneke Janneke Janneke Janneke Kreunlo Kreunlo Kreunlo Kreunlo Kreunlo<br />
Oh, Oh, Oxi-datie<br />
Oxi-datie<br />
met met je je explosieve explosieve explosieve <strong>ben</strong>en<br />
<strong>ben</strong>en<br />
Wil Wil met met je je spelen spelen want want ik ik <strong>ben</strong><br />
<strong>ben</strong><br />
wat wat levensmoe levensmoe<br />
levensmoe<br />
En En wil wil je je collega<br />
collega<br />
dan dan niet niet niet even even assisteren<br />
assisteren<br />
Dan Dan zeg zeg ik ik boem boem boem boem boem<br />
boem<br />
And And Oxi Oxi grijpt grijpt haar haar kansen<br />
kansen<br />
Oh, Oh, Oxi-datie, Oxi-datie,<br />
Oxi-datie,<br />
met met je je explosieve explosieve <strong>ben</strong>en<br />
<strong>ben</strong>en<br />
Wil Wil Wil met met je je spelen spelen want<br />
want<br />
ik ik <strong>ben</strong> <strong>ben</strong> <strong>ben</strong> wat wat levensmoe<br />
levensmoe<br />
Nico Nico Nico Nico Nico niet niet niet niet niet in in in in in de de de de de Haak Haak Haak Haak Haak<br />
1<br />
lesbrief 9<br />
Welke stoffen die <strong>op</strong> jouw<br />
werkplek aanwezig zijn kunnen<br />
brand of explosie veroorzaken,<br />
denk je?<br />
© OFE Installatie<br />
ontwikkeld door
Veel Veel voorkomende<br />
voorkomende<br />
ontstekingsbronnen<br />
ontstekingsbronnen<br />
• <strong>op</strong>en vuur: bijvoorbeeld een<br />
brandende sigaret of vonkende<br />
aansteker;<br />
• gloeiende <strong>op</strong>pervlakken:<br />
bijvoorbeeld een kookplaat of<br />
stoomleiding.<br />
Branddriehoek<br />
Branddriehoek<br />
Brand ontstaat dus als er drie<br />
factoren tegelijk aanwezig zijn:<br />
• brandbare stof;<br />
• voldoende zuurstof;<br />
• ontstekingstemperatuur.<br />
ontstekingstemperatuur<br />
Deze drie factoren noem je samen<br />
de branddriehoek. Als je een brand<br />
gaat blussen moet je proberen een<br />
van deze factoren weg te nemen. Je<br />
verlaagt de temperatuur bijvoorbeeld<br />
door met water te koelen of te<br />
zorgen voor afdekking met schuim<br />
of een brandwerende deken.<br />
Zo kan er geen zuurstof meer bij de<br />
brand komen. Je kunt de brandbare<br />
stof wegnemen door bijvoorbeeld<br />
de gaskraan te sluiten.<br />
Let Let Let Let Let er er er er er <strong>op</strong> <strong>op</strong> <strong>op</strong> <strong>op</strong> <strong>op</strong> dat dat dat dat dat de de de de de drie drie drie drie drie<br />
factorenfactorenfactoren factoren factoren van van van van van de de de de de brandbrandbrandbrandbrand- driehoek driehoek driehoek driehoek driehoek nooit nooit nooit nooit nooit tegelijk tegelijk tegelijk tegelijk tegelijk<br />
aanwezig aanwezig aanwezig aanwezig aanwezig zijn. zijn. zijn. zijn. zijn. Neem Neem Neem Neem Neem<br />
daarom daarom daarom daarom daarom <strong>maat</strong>regelen <strong>maat</strong>regelen <strong>maat</strong>regelen <strong>maat</strong>regelen <strong>maat</strong>regelen die die die die die de de de de de<br />
kans kans kans kans kans <strong>op</strong> <strong>op</strong> <strong>op</strong> <strong>op</strong> <strong>op</strong> een een een een een brand brand brand brand brand of of of of of een een een een een<br />
explosie explosie explosie explosie explosie zo zo zo zo zo klein klein klein klein klein mogelijk mogelijk mogelijk mogelijk mogelijk<br />
maken. maken. maken. maken. maken.<br />
zuurstof<br />
brandstof<br />
Uit welke factoren is de<br />
branddriehoek <strong>op</strong>gebouwd?<br />
2<br />
lesbrief 9<br />
zuurstof<br />
mengverhouding<br />
energie<br />
Wat is<br />
Brandvierhoek<br />
Brandvierhoek<br />
Voor het aansteken van een<br />
houtblok heb je wel dezelfde<br />
temperatuur nodig als voor het<br />
aansteken van een ho<strong>op</strong><br />
houtwol, maar veel meer energie.<br />
Ook de mengverhouding tussen<br />
de brandbare stoffen en zuurstof<br />
speelt een rol bij het ontstaan<br />
van brand.<br />
De brandvierhoek bestaat dus<br />
uit:<br />
• brandbare stof;<br />
• zuurstof;<br />
• energie;<br />
• mengverhouding.<br />
brandstof<br />
Uit welke factoren is de<br />
brandvierhoek <strong>op</strong>gebouwd?
Brand Brand Brand is is is een een een chemische chemische chemische reactie reactie reactie waarbij waarbij waarbij stoffen stoffen stoffen zich zich zich verbinden verbinden verbinden met met met zuurstof.<br />
zuurstof.<br />
zuurstof.<br />
Hierdoor Hierdoor Hierdoor Hierdoor ontstaan ontstaan ontstaan ontstaan ook ook ook ook andere andere andere andere stoffen, stoffen, stoffen, stoffen, zoals zoals zoals zoals rook rook rook rook en en en en as. as. as. as. as. Bij Bij Bij Bij brand brand brand brand komt komt komt komt veel<br />
veel<br />
veel<br />
veel<br />
warmte warmte warmte warmte vrij. vrij. vrij. vrij. Kenmerkend Kenmerkend Kenmerkend Kenmerkend voor voor voor voor een een een een brand brand brand brand brand zijn zijn zijn zijn de de de de vuurverschijnselen vuurverschijnselen vuurverschijnselen vuurverschijnselen (vlammen!).<br />
(vlammen!).<br />
(vlammen!).<br />
(vlammen!).<br />
Zonder Zonder Zonder Zonder zuurstof zuurstof zuurstof zuurstof kan kan kan kan dus dus dus dus geen geen geen geen brand brand brand brand ontstaan.<br />
ontstaan.<br />
ontstaan.<br />
ontstaan.<br />
Brand is een chemische reactie waarbij stoffen zich verbinden met zuurstof.<br />
BRAND<br />
Er Er Er Er zijn zijn zijn zijn zijn veel veel veel veel stoffen stoffen stoffen stoffen die die die die reageren reageren reageren reageren als als als als als ze ze ze ze met met met met met zuurstof zuurstof zuurstof zuurstof in in in in aanraking aanraking aanraking aanraking komen. komen. komen. komen. Denk<br />
Denk<br />
Denk<br />
Denk<br />
bijvoorbeeld bijvoorbeeld bijvoorbeeld bijvoorbeeld aan aan aan aan ijzer ijzer ijzer ijzer dat dat dat dat gaat gaat gaat gaat roesten. roesten. roesten. roesten. Deze Deze Deze Deze reactie reactie reactie reactie wordt wordt wordt wordt ook ook ook ook wel wel wel wel oxidatie<br />
oxidatie<br />
oxidatie<br />
oxidatie<br />
genoemd. genoemd. genoemd. genoemd. Oxidatie Oxidatie Oxidatie Oxidatie betekent betekent betekent betekent ‘reactieverbinding ‘reactieverbinding ‘reactieverbinding ‘reactieverbinding met met met met zuurstof’. zuurstof’. zuurstof’. zuurstof’. Brand Brand Brand Brand Brand is is is is eigenlijk<br />
eigenlijk<br />
eigenlijk<br />
eigenlijk<br />
een een een een snelle snelle snelle snelle vorm vorm vorm vorm van van van van oxidatie.<br />
oxidatie.<br />
oxidatie.<br />
oxidatie.<br />
Brand Brand Brand Brand ontstaat ontstaat ontstaat ontstaat gelukkig gelukkig gelukkig gelukkig niet niet niet niet vaak vaak vaak vaak vaak spontaan. spontaan. spontaan. spontaan. De De De De ontstekingstemperatuur ontstekingstemperatuur ontstekingstemperatuur ontstekingstemperatuur zorgt<br />
zorgt<br />
zorgt<br />
zorgt<br />
meestal meestal meestal meestal voor voor voor voor het het het het begin begin begin begin begin van van van van de de de de brand.<br />
brand.<br />
brand.<br />
brand.<br />
Katalysatoren<br />
Katalysatoren<br />
Een katalysator is een stof die invloed uitoefent <strong>op</strong> een chemische<br />
reactie. De invloed van een katalysator <strong>op</strong> de brand kan<br />
bevorderend of juist remmend zijn.<br />
Positieve Positieve Positieve Positieve Positieve katalysatoren<br />
katalysatoren<br />
katalysatoren<br />
katalysatoren<br />
katalysatoren<br />
Positieve katalysatoren zijn stoffen die de brand versnellen. Een<br />
voorbeeld van zo’n katalysator is sigarenas. Suiker brandt <strong>op</strong> zichzelf<br />
niet. Als je er echter sigarenas aan toevoegt, brandt suiker wel.<br />
Negatieve Negatieve Negatieve Negatieve Negatieve katalysatoren<br />
katalysatoren<br />
katalysatoren<br />
katalysatoren<br />
katalysatoren<br />
Negatieve katalysatoren zijn stoffen die vlammen afbreken en de<br />
brand dus remmen. Bluspoeder is een voorbeeld van een negatieve<br />
katalysator.<br />
Wat is een katalysator?<br />
3<br />
lesbrief 9<br />
precies?<br />
mengverhouding<br />
zuurstof<br />
Brand- BrandBrand- vijfhoek<br />
vijfhoek<br />
temperatuur<br />
brandbare stof ontbrandings-<br />
katalysator<br />
De eventuele aanwezigheid<br />
van een katalysator kan ook<br />
invloed heb<strong>ben</strong> <strong>op</strong> de situatie.<br />
De brandvijfhoek bestaat<br />
dus uit:<br />
• brandbare stof;<br />
• zuurstof;<br />
• ontbrandingstemperatuur;<br />
• mengverhouding;<br />
• katalysator.<br />
Uit welke factoren is de brandvijfhoek<br />
<strong>op</strong>gebouwd?
EXPLOSIES<br />
Bij een explosie verlo<strong>op</strong>t het proces van verbranding sneller dan bij een gewone brand.<br />
Als een explosie <strong>op</strong>treedt, komt er in zeer korte tijd veel energie vrij in de vorm van een drukgolf.<br />
Dit uit zich in een grote knal en kan grote vernielingen veroorzaken.<br />
Een explosie is dus een zeer snel verl<strong>op</strong>ende brand met vrijkomende drukgolf.<br />
<strong>Hoe</strong> <strong>Hoe</strong> snel snel snel kun kun je je onderstaande onderstaande tekst tekst rappen?<br />
rappen?<br />
Een gasexplosie kan alleen ontstaan<br />
als een bepaalde hoeveelheid brandbaar gas en zuurstof in de lucht samengaan.<br />
De laagste concentratie- van een brandbaar gas in het luchtgasmengsel waarbij<br />
een explosie <strong>op</strong>treedt<br />
is een fenomeen dat ‘de onderste explosiegrens’ heet.<br />
De Engelstalige term voor dit begrip ken je wel<br />
dat is ‘Lowest Explosion Limit’, ofwel LEL!<br />
De bovenste explosiegrens, het broertje van LEL<br />
– ook die moet je in de gaten houden – noemen we ‘Upper Explosion Limit’,<br />
afgekort UEL.<br />
De concentratie van brandbaar gas in<br />
de lucht is dan hoog – en dat is tof<br />
4<br />
bij een concentratie boven deze<br />
lesbrief 9<br />
UEL - is geen<br />
explosie mogelijk, want het<br />
mengsel bevat dan te weinig<br />
zuurstof.<br />
Toch is er<br />
sprake van<br />
een risico<br />
als de concentratie<br />
van het gas in het lucht-<br />
gasmengsel de UEL heeft<br />
overschreden<br />
Want als er meer zuurstof in de<br />
ruimte is gegleden
EXPLOSIEGEBIED<br />
Kan de mengverhouding tussen zuurstof en het brand-<br />
baar gas weer onder het niveau van de UEL gaan<br />
en kan er alsnog een gevaarlijke situatie ontstaan.<br />
Pas dus <strong>op</strong>, pas dus <strong>op</strong> en luister naar mijn betoog:<br />
houdt de onderste en bovenste explosiegrens in het<br />
oog,<br />
Want daar liggen alle concentraties van de stof<br />
waarbij een explosie kan ontstaan:<br />
Dit gebied geven we trouwens ook met het woord<br />
‘explosiegebied’ aan!<br />
gasverhouding (Vol%)<br />
luchtverhouding (Vol%)<br />
Upper Explosion Limit (UEL)<br />
Lower Explosion Limit (LEL)<br />
Leg uit:<br />
Wat zijn explosiegrenzen<br />
Wat is LEL<br />
Wat is een explosiegebied<br />
Wat is een vlampunt<br />
5<br />
lesbrief 9<br />
Wat Wat kun kun je<br />
je<br />
doen doen om om brand<br />
brand<br />
of of explosie<br />
explosie<br />
te te voorkomen?<br />
voorkomen?<br />
Doen<br />
Doen<br />
• Zorg dat de verpakkingen van<br />
brandbare stoffen een duidelijk<br />
leesbaar etiket heb<strong>ben</strong>.<br />
• Zorg dat iedereen die met een<br />
stof werkt <strong>op</strong> de hoogte is van<br />
de gevaren. Lees de etiketten<br />
<strong>op</strong> de verpakking goed door,<br />
zodat je de risico’s kent en<br />
eventueel snel in actie kunt<br />
komen.<br />
• Houd de voorraad brandbare<br />
stof zo klein mogelijk. Sla deze<br />
goed <strong>op</strong> en zo mogelijk<br />
gescheiden van andere stoffen.<br />
• Houd brandbare stoffen in elk<br />
geval gescheiden van<br />
oxiderende stoffen.<br />
• Zorg voor goede afzuiging en<br />
ventilatie van de werkplek en<br />
de <strong>op</strong>slagruimte. Ventileer niet<br />
met zuurstof.<br />
• Zorg voor een schone werkplek<br />
en ruim gemorste stoffen direct<br />
<strong>op</strong>.<br />
• Volg rookverboden <strong>op</strong>.<br />
• Houd er rekening mee dat<br />
vloeistofdampen zich kunnen<br />
<strong>op</strong>h<strong>op</strong>en in lage ruimtes: ze zijn<br />
vaak zwaarder dan lucht. Het<br />
werken in kelders of putten<br />
brengt extra explosiegevaar met<br />
zich mee.<br />
Niet Niet Niet doen<br />
doen<br />
• In de buurt van brandbare<br />
stoffen werkzaamheden uitvoeren<br />
die vonken kunnen<br />
veroorzaken, zoals las- of<br />
slijpwerkzaamheden.<br />
• Voorraadflessen met ontvlambare<br />
stoffen langer <strong>op</strong>en laten<br />
staan dan nodig is. De<br />
vloeistof kan verdampen.
ONTVLAMBARE<br />
STOFFEN<br />
klasse<br />
Beschrijf de vier categorieën<br />
ontvlambare stoffen<br />
0<br />
1<br />
2<br />
Voor vloeistoffen kennen<br />
we het begrip vlampunt. Het<br />
vlampunt van een brandbare vloei-<br />
stof is de laagste temperatuur<br />
waarbij een vloeistof zoveel damp<br />
ontwikkelt, dat deze met de aanwezige<br />
lucht een ontvlambaar<br />
mengsel vormt.<br />
Vlampunten<br />
Het vlampunt is voor iedere stof anders. Het is een<br />
eigenschap van de stof. Informatie over het vlampunt<br />
vind je <strong>op</strong> de chemiekaart van een stof. Op<br />
basis van de aanduiding <strong>op</strong> het gevaarsetiket, zijn<br />
ontvlambare (vloei-)stoffen in vier categorieën in<br />
te delen. Onderstaande tabel toont de categorieën<br />
met het bijbehorende vlampunt.<br />
vlampunt categorie omschrijving<br />
< 0°C zeer licht ontvlambaar Dit zijn zeer vluchtige stoffen<br />
die al onder het vriespunt<br />
kunnen ontbranden.<br />
0°C - < 21°C licht ontvlambaar Deze stoffen kunnen bij<br />
kamertemperatuur ontbranden<br />
21°C - 55°C ontvlambaar Voor deze categorie is geen<br />
gevarensymbool.<br />
3 > 55°C brandbaar<br />
(niet ontvlambaar)<br />
Klasse Klasse A A<br />
A<br />
Men spreekt van een klasse A brand als de<br />
brandbare stof een vaste stof is, behalve<br />
metaal. Het gaat voornamelijk om stoffen<br />
van organische oorsprong (geen kunststoffen<br />
dus). Deze stoffen branden vaak<br />
gloedvormig.<br />
Deze stoffen zijn wel brandbaar,<br />
maar heb<strong>ben</strong> hiervoor geen<br />
gevaarsetiket.<br />
Op basis van de soort brandbare stof kunnen we<br />
vier brandklassen onderscheiden. Het is nuttig om<br />
zo’n indeling te maken, omdat de stoffen die tot<br />
dezelfde brandklasse behoren meestal <strong>op</strong> dezelfde<br />
manier geblust moeten worden. Als je de indeling in<br />
ABCD-brandklassen kent weet je in geval van brand<br />
onmiddellijk wat je moet doen.<br />
Klasse Klasse B<br />
B<br />
Klasse B branden zijn branden van<br />
vloeistoffen en stoffen die onder invloed<br />
van warmte vloeibaar worden.<br />
6<br />
lesbrief 9<br />
BRANDKLASSE<br />
INDELING
BLUSSTOFFEN<br />
Klasse Klasse C C<br />
C<br />
Gasbranden zijn klasse B<br />
branden.<br />
Brandklasse<br />
Brandklasse Brandklasse Soort Soort Soort brandbare brandbare brandbare stof<br />
stof<br />
A vaste stof: hout, papier, textiel<br />
B vloeibare stoffen: <strong>ben</strong>zine, olie, vet,<br />
kunststof en hars<br />
C gassen: pr<strong>op</strong>aan, methaan, butaan,<br />
aardgas, acetyleen<br />
D metalen: magnesium, aluminium,<br />
natrium, kalium<br />
Omdat elke blusstof zijn specifieke eigenschappen<br />
en bluswerking heeft, maar ook<br />
bepaalde voor- en nadelen, is het onmogelijk<br />
om ‘het meest ideale blusmiddel’ te<br />
noemen. Hieronder geven we een overzicht<br />
van geschikte blusmethoden per<br />
brandklasse.<br />
Brandklasse<br />
klasse A<br />
klasse B<br />
klasse C<br />
klasse D<br />
Blusmethode<br />
Blussen met water.<br />
Blussen met bluspoeder.<br />
Blussen met 'light water' AFFF.<br />
Blussen met kooldioxide.<br />
Blussen met bluspoeder.<br />
Gastoevoer afsluiten.<br />
Klasse Klasse Klasse D<br />
D<br />
De branden in klasse D<br />
heb<strong>ben</strong> betrekking <strong>op</strong><br />
metalen.<br />
Beschrijf de vier brandklassen en geef<br />
voorbeelden van soorten brandbare stof.<br />
Blussen met speciale, specifieke blusmiddelen.<br />
7<br />
lesbrief 9
Groepen Groepen blusstoffen, blusstoffen, soorten, soorten, bluswerking, bluswerking, voordelen voordelen en en nadelen<br />
nadelen<br />
Alle beschikbare blusstoffen werken volgens één of meer blusprincipes. Op deze pagina staan ze<br />
schematisch aangegeven.<br />
Blusstof Soort Bluswerking Voordelen Nadelen<br />
Water<br />
Waterdamp/stoom<br />
Schuim (chemisch<br />
en luchtschuim/<br />
Mechanisch schuim<br />
Light water<br />
(AFFF*)<br />
Poeder<br />
Zand<br />
Blusdeken<br />
Kooldioxide<br />
Nat<br />
Nat<br />
Nat<br />
Nat<br />
Droog<br />
Droog<br />
Droog<br />
Gas<br />
Afkoeling en<br />
zuurstofverdringing<br />
(stoom)<br />
Verdringt zuurstof<br />
Afdekking en<br />
zuurstofafsluiting<br />
Afdekking en<br />
zuurstofafsluiting<br />
Negatief katalytisch<br />
effect<br />
Afdekking<br />
(zuurstofafsluitend en<br />
afkoelend)<br />
Afdekking<br />
(zuurstofafsluitend)<br />
Zuurstofverdringing<br />
* AFFF is de afkorting voor Aques Film Forming Foam<br />
• Groot koelend vermogen<br />
• Goedko<strong>op</strong> en meestal in<br />
grote hoeveelheden<br />
aanwezig<br />
• Weinig nevenschade<br />
• Zeer geschikt voor<br />
vloeistofbranden<br />
• Kan met relatief kleine<br />
hoeveelheid water en een<br />
schuimvormend middel in<br />
vrij grote hoeveelheden<br />
worden gemaakt<br />
• Circa 10 jaar houdbaar<br />
• Zeer geschikt om met water<br />
te mengen<br />
• Verlaging vriespunt<br />
voorgaand AFFF mogelijk<br />
• Niet elektrisch geleidend<br />
• Kan zowel in <strong>op</strong>en lucht als<br />
in besloten ruimten waarin<br />
personen aanwezig zijn<br />
worden gebruikt<br />
• Niet vorstgevoelig<br />
• Niet elektrisch geleidend<br />
• Niet vorstgevoelig<br />
• Geen nevenschade<br />
• Niet agressief<br />
8<br />
lesbrief 9<br />
• Elektrisch geleidend<br />
• In het algemeen niet<br />
geschikt voor vloeistof-,<br />
gas- en metaalbranden<br />
• Veroorzaakt waterschade<br />
• Is vorstgevoelig<br />
• In bepaalde gevallen<br />
enorm vervuilend<br />
• Beperkte waterschade<br />
• Elektrisch geleidend<br />
• Elektrisch geleidend<br />
• Vaak vorstgevoelig<br />
• Nevenschade door<br />
corrosieve werking<br />
• Niet of nauwelijks<br />
bruikbaar voor meeste<br />
<strong>op</strong>losmiddelen (behalve<br />
AFFF/ATC 6)<br />
• Opslaan in<br />
roestvaststalen of<br />
kunststof vaten<br />
• Niet geschikt bij fijne<br />
instrumenten of<br />
levensmiddelen<strong>op</strong>slag<br />
• Veroorzaakt nevenschade<br />
• Vermindert zicht, vooral<br />
in besloten ruimten,<br />
werkt hinderlijk en irritant<br />
• Blusactie moet met twee<br />
personen worden<br />
uitgevoerd<br />
• Schoorsteeneffect<br />
• Verdrijft zuurstof dus<br />
perslucht noodzakelijk<br />
• Geen indringend<br />
vermogen<br />
• Opslaan in<br />
hogedrukcilinders
Soorten<br />
Soorten<br />
blusstofen<br />
blusstofen<br />
Natte blusstoffen bestaan<br />
geheel of gedeeltelijk uit<br />
water en zijn dus elektrisch<br />
geleidend. Droge en<br />
gasvormige blusstoffen<br />
bevatten geen water en zijn<br />
dus niet elektrisch geleidend.<br />
Toch moet je bij een hoge<br />
spanning altijd voorzichtig zijn!<br />
Categorieen<br />
Categorieen<br />
blusstofblusstofpoeder,poeder,gege-<br />
rangschikt<br />
rangschikt<br />
naarnaarbrandbrand- klasse:<br />
klasse:<br />
• BC-poeder, voor branden<br />
van klasse B en klasse C;<br />
• ABC-poeder, voor branden<br />
van klasse A, B en C;<br />
• D-poeder, voor branden van<br />
klasse D.<br />
Tip<br />
Tip<br />
Naast de besproken<br />
blusstoffen kun je ook<br />
gebruik maken van<br />
draagbare blustoestellen,<br />
blusdekens en<br />
slangenhaspels.<br />
Welke categorieën blusstofpoeder<br />
ken je?<br />
9<br />
lesbrief 9<br />
Omschrijf het schoorsteeneffect.<br />
Wat kun je doen om dat te<br />
voorkomen?
Opdracht<br />
Opdracht<br />
Zet Zet in in elk elk vak vak de<br />
de<br />
juiste juiste blusstof.<br />
blusstof.<br />
Gebruik Gebruik de de tabel tabel <strong>op</strong><br />
<strong>op</strong><br />
pagina pagina 8<br />
8<br />
en en je je gezonde<br />
gezonde<br />
verstand.<br />
verstand.<br />
Naam blusstof: …………………<br />
De bluswerking berust <strong>op</strong> afkoeling en<br />
zuurstofverdringing (stoom)<br />
Voordelen<br />
Voordelen<br />
• groot koelend vermogen;<br />
• goedko<strong>op</strong> en meestal in grote<br />
hoeveelheden aanwezig.<br />
Nadelen Nadelen<br />
Nadelen<br />
• elektrisch geleidend;<br />
• in het algemeen niet geschikt voor<br />
vloeistof-, gas- en metaalbranden;<br />
• veroorzaakt waterschade;<br />
• is vorstgevoelig;<br />
• kan in bepaalde gevallen voor enorme<br />
vervuiling zorgdragen.<br />
Naam blusstof: ……………..<br />
Bluseffect berust <strong>op</strong> afdekking en zuurstofafsluiting. Wordt gebruikt bij vloeistofbranden en vastestofbranden.<br />
Voordelen<br />
Voordelen<br />
• ongeveer 10 jaar houdbaar;<br />
• zeer geschikt om met water te worden gemengd;<br />
• uitzakking van het concentraat is nauwelijks aantoonbaar.<br />
Naam blusstof: ……………..<br />
De bluswerking berust <strong>op</strong> afdekking.<br />
Uitstekend blusmiddel voor vaste stof-,<br />
vloeistof- en combinatiebranden.<br />
Voordelen<br />
Voordelen<br />
• zeer geschikt voor vloeistofbranden;<br />
• kan met een relatief kleine hoeveelheid<br />
water en een schuimvormend middel in<br />
vrij grote hoeveelheden worden gemaakt;<br />
• veroorzaakt weinig nevenschade.<br />
Nadelen<br />
Nadelen<br />
• elektrisch geleidend;<br />
• vaak vorstgevoelig;<br />
• veroorzaakt nevenschade door corrosieve<br />
werking.<br />
Nadelen<br />
Nadelen<br />
• vriespunt van het concentraat ligt bij –5 graden Celsius ofwel 23 graden Fahrenheit. Verlaging<br />
van het vriespunt is mogelijk door middel van ethyleenglycol (antivries), maar dit vermindert de<br />
blussende werking;<br />
• niet of nauwelijks bruikbaar voor de meeste <strong>op</strong>losmiddelen, zoals alcoholen of aceton;<br />
• moet worden <strong>op</strong>geslagen in roestvaststalen of kunststof vaten.<br />
10 10<br />
10<br />
lesbrief 9
Naam blusstof: ……………<br />
De bluswerking berust <strong>op</strong> het negatief<br />
katalytisch effect.<br />
Voordelen<br />
Voordelen<br />
• niet elektrisch geleidend;<br />
• kan zowel in <strong>op</strong>en lucht als in besloten<br />
ruimte waar personen aanwezig zijn<br />
worden gebruikt;<br />
• is niet vorstgevoelig.<br />
Nadelen Nadelen<br />
Nadelen<br />
• niet geschikt bij fijne instrumenten of<br />
levensmiddelen<strong>op</strong>slag;<br />
• veroorzaakt nevenschade;<br />
• vermindert het zicht, vooral bij gebruik<br />
in besloten ruimten, werkt hinderlijk en<br />
zorgt voor irritatie.<br />
Naam blusstof: ,,,,,,,<br />
Bluswerking berust <strong>op</strong> zuurstofverdringing.<br />
Wordt toegepast bij B-branden. Minder<br />
geschikt voor A-branden.<br />
Voordelen<br />
Voordelen<br />
• niet elektrisch geleidend;<br />
• niet vorstgevoelig;<br />
• richt geen nevenschade aan;<br />
• niet agressief.<br />
Nadelen Nadelen<br />
Nadelen<br />
• verdrijft zuurstof en is daarom<br />
verstikkend voor mens en dier;<br />
• heeft geen indringend vermogen en is<br />
daarom ongeschikt voor gloeibranden;<br />
• moet worden <strong>op</strong>geslagen in zware<br />
hogedrukcilinders.<br />
Naam blusstof: …….<br />
Bluswerking is afdekkend (zuurstofafsluitend en afkoelend). Zeer geschikt voor het afdekken of<br />
blussen van uitgestroomde brandgevaarlijke vloeistof. Wordt vaak in preventieve zin toegepast.<br />
11 11<br />
11<br />
lesbrief 9<br />
Naam blusstof: ……….<br />
Bluswerking berust <strong>op</strong> afdekking<br />
(zuurstofafsluitend). Wordt toegepast voor<br />
kleine vloeistof- en andere branden.<br />
Nadelen<br />
Nadelen<br />
• blusactie moet met twee personen<br />
worden uitgevoerd;<br />
• schoorsteeneffect (bij afdekken brandend<br />
persoon).
<strong>Hoe</strong> <strong>Hoe</strong> moet moet ik<br />
ik<br />
handelen handelen als als er<br />
er<br />
brand brand uitbreekt?<br />
uitbreekt?<br />
uitbreekt?<br />
Volgorde<br />
Volgorde<br />
• Zorg Zorg voor voor je je eigen eigen veiligheid.<br />
veiligheid.<br />
• Waarschuw Waarschuw personen personen in in de de omgeving.<br />
omgeving.<br />
• Meld Meld de de brand. brand.<br />
brand.<br />
• Houd Houd Houd deuren deuren deuren en en en ramen ramen ramen gesloten.<br />
gesloten.<br />
• Breng Breng personen personen in in veiligheid veiligheid veiligheid (help (help ze ze vluchten).<br />
vluchten).<br />
• Blus Blus Blus indien indien mogelijk. mogelijk.<br />
mogelijk.<br />
• Controleer Controleer of of iedereen iedereen in in veiligheid veiligheid veiligheid is.<br />
is.<br />
• Meld Meld je, je, zodat zodat bekend bekend is is dat dat je je in in<br />
in<br />
veiligheid veiligheid <strong>ben</strong>t. <strong>ben</strong>t.<br />
<strong>ben</strong>t.<br />
Maak altijd een weloverwogen keuze. Zorg dat je<br />
wegkomt als het gevaar te groot is: je eigen veiligheid<br />
staat altijd voor<strong>op</strong>!<br />
De brandweer stelt eisen aan de<br />
inrichting van terrein en<br />
gebouwen.<br />
Er moeten bijvoorbeeld altijd<br />
vluchtwegen zijn.<br />
Houdt deze vluchtwegen altijd vrij,<br />
zodat iedereen in geval van brand<br />
de ruimte snel kan verlaten.<br />
Tips<br />
bij het blussen<br />
• Als je zelf gaat blussen (alleen een<br />
beginnende brand), neem dan geen onnodige<br />
risico’s. Bepaal eerst de brandklasse en welk<br />
blusmiddel je gaat gebruiken.<br />
• Ga bovenwinds staan.<br />
• Richt <strong>op</strong> het brandende voorwerp, niet <strong>op</strong> de<br />
vlammen.<br />
• Blijf laag in de ruimte, daar is vaak meer<br />
zuurstof omdat zuurstof naar de brand<br />
wordt toegezogen.<br />
• Onthoud goed hoe je gekomen <strong>ben</strong>t, zodat je<br />
altijd een veilige vluchtweg terug kunt vinden.<br />
• Houd altijd rekening met herontsteking. Dit<br />
betekent dat de brand <strong>op</strong>nieuw <strong>op</strong>laait na het<br />
blussen. Herontsteking ontstaat als de<br />
temperatuur <strong>op</strong> bepaalde plaatsen nog hoog<br />
is of als de mengverhouding verandert.<br />
12 12<br />
12<br />
lesbrief 9
Tips<br />
Tips<br />
Gouden<br />
Gouden<br />
regel regel van van dr<br />
dr<br />
Bob<br />
Bob<br />
Bij Bij brand- brandbrand- slachtoffers:<br />
slachtoffers:<br />
KOELEN MET<br />
WATER,<br />
DE REST<br />
KOMT<br />
LATER.<br />
Spoel<br />
Spoel<br />
minimaal minimaal<br />
minimaal<br />
15 15 minuten minuten af<br />
af<br />
met met met water<br />
water<br />
(als (als er er geen<br />
geen<br />
schoon schoon water<br />
water<br />
is, is, mag mag dit dit ook ook<br />
ook<br />
slootwater slootwater of<br />
of<br />
spoelwater<br />
spoelwater<br />
zijn).<br />
zijn).<br />
13 13<br />
13<br />
lesbrief 9<br />
Wanneer ontstaat herontsteking?<br />
Welke regel moet je<br />
hanteren bij<br />
brandslachtoffers?
veiligheidsborden<br />
veiligheidsborden<br />
Vluchten:<br />
• Volg de gegeven aanwijzingen<br />
van BHV of brandweer.<br />
• Gebruik geen lift.<br />
• Vlucht dwars <strong>op</strong> de windrichting<br />
Om je<br />
veiligheid te<br />
vergroten zijn<br />
er een aantal<br />
borden die<br />
aanwezigen<br />
de weg wijzen<br />
als er een<br />
ongeval of<br />
calamiteit<br />
plaatsvindt.<br />
• verwijzing naar uitgang<br />
• verwijzing naar EHBO-materialen<br />
• verwijzing naar vluchtwegen<br />
• verwijzing naar brancard<br />
• verwijzing naar telefoon of blusapparatuur<br />
Beschrijf de betekenis van de gebodsborden<br />
ter voorkoming van calamiteiten.<br />
14 14<br />
14<br />
lesbrief 9
Oxidatie?!<br />
Mijn vriendje is nogal<br />
enthousiast over zijn<br />
werk als electricien.<br />
Soms snap ik echt<br />
niet wat hij bedoelt.<br />
Dan heeft hij het<br />
over oxidatie en zo.<br />
Wat is dat en kun je<br />
een voorbeeld noemen?<br />
Dom blondje<br />
Informatie<br />
Ik zou graag willen weten of je mij misschien<br />
wellicht een keertje zou kunnen vertellen<br />
welke factoren een brand bevorderen?<br />
P. Yromaan<br />
Voorkomen?<br />
Wij heb<strong>ben</strong> hier onlangs een brandje gehad<br />
omdat mijn collega Truus niet had <strong>op</strong>gelet.<br />
Wat kan ik doen om een volgende keer een<br />
brand te voorkomen?<br />
Toos Boos<br />
SOS!<br />
Het ruikt hier naar<br />
vuur. Ik geloof dat<br />
er een brandje<br />
uitbreekt. Wat moet<br />
ik nu eerst doen?<br />
Truus Ajuus!<br />
15 15<br />
15<br />
lesbrief 9<br />
Grenzen?!<br />
Ik <strong>ben</strong> van plan om volgend<br />
jaar <strong>op</strong> wereldreis te gaan.<br />
Nou heb ik wel eens gehoord<br />
van het gebied tussen de<br />
onderste en bovenste<br />
explosiegrens. Wat is het<br />
verschil tussen die grenzen?<br />
En heb je trouwens een paspoort<br />
nodig om daar te<br />
komen?<br />
Theo Traveller
RAM 21 maart – 20 april<br />
Je <strong>ben</strong>t deze maand wat snel aangebrand. Tel wat<br />
vaker tot tien, voor je omgeving is dat wat rustiger.<br />
En je zult zien: voor je zelf ook.<br />
TWEELINGEN<br />
21 mei – 21 juni<br />
Je voelt je <strong>op</strong>ge-<br />
BOOGSCHUTTER<br />
22 november<br />
– 21 december<br />
Het vuur is er een<br />
beetje uit. Ga<br />
stappen en laad je<br />
weer een beetje <strong>op</strong>!<br />
brand. Studeren<br />
neemt (te) veel tijd<br />
in beslag. Eind deze<br />
maand zul je inzien<br />
waar het allemaal<br />
goed voor is!<br />
LEEUW<br />
23 juli<br />
– 22 augustus<br />
Je ho<strong>op</strong>t vurig dat die ene<br />
wens uitkomt. En ja, deze<br />
maand gaat het echt de<br />
goede kant <strong>op</strong>!<br />
SCHORPIOEN 24 oktober –<br />
21 november<br />
Een brandende vraag<br />
houd je al geruime tijd<br />
bezig. Deze maand krijg<br />
je (een stukje van)<br />
het antwoord!<br />
STEENBOK<br />
22 december –<br />
19 januari<br />
Tranen branden in je<br />
ogen als je de uitslag<br />
van een tentamen<br />
hoort. Maar tob niet,<br />
het komt helemaal<br />
goed!<br />
STIER 21 april – 20 mei<br />
Een vurige liefde ligt in het verschiet.<br />
Maar pas <strong>op</strong>, wat begint als een onenight<br />
stand zou wel eens veel bestendiger<br />
kunnen zijn!<br />
KREEFT 22 juni – 22 juli<br />
De verhouding met ouderen in je omgeving (ouders,<br />
leraren?) is wat <strong>explosief</strong>. Misschien moest je maar<br />
eens een leuke vakantie boeken.<br />
MAAGD 23<br />
augustus –<br />
22 september<br />
Grote kans dat je<br />
deze maand<br />
onverwacht een<br />
grote prijs wint.<br />
Je zit er voortaan<br />
warmpjes bij!<br />
WATERMAN<br />
20 januari –<br />
18 februari<br />
Die maaltijd blijkt<br />
heter dan gedacht.<br />
Volgende keer toch<br />
maar ‘gewoon’<br />
Hollandse pot?<br />
16 16<br />
16<br />
lesbrief 9<br />
WEEGSCHAAL<br />
23 september –<br />
23 oktober<br />
Let deze maand een<br />
beetje <strong>op</strong> je gezondheid.<br />
Voor je het weet heb je<br />
een fikse verkoudheid te<br />
pakken en stijgt de<br />
koortstemperatuur!<br />
VISSEN<br />
19 februari<br />
– 20 maart<br />
De vlam is ge-<br />
doofd. Dat weet je<br />
wel, maar toch<br />
aarzel je.<br />
Neem een<br />
beslissing,<br />
dat is voor iedereen<br />
beter.
Change language