de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN PERSONEN-, FAMILIE- EN CIVIELE JEUGDZAKEN 77
Samenvatting en conclusie
In dit hoofdstuk is de toepassing van het IVRK in personen-, familie- en civiele jeugdzaken
besproken. Het onderzoek beslaat de periode van 1 januari 2002 tot 1 september
2011 waarin 324 zaken naar voren zijn gekomen. Deze zaken betreffen de artikelen 1,
2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 16, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 27, 28, 37, 40 en 54
IVRK. Daarnaast zijn er 26 zaken waarin de verwijzing naar het IVRK niet nader is
gespecifi ceerd naar een bepaling van het IVRK. In verhouding tot andere bepalingen
van het Verdrag komen de artikelen 3, 7 en 20 IVRK het meest voor in de onderzochte
zaken.
Uit de onderzoeksresultaten volgt een overwegend positief beeld van de toepassing
van het IVRK. De lagere rechter lijkt in de meeste gevallen zich actief op te stellen met
betrekking tot de toepassing van het Verdrag. Dit blijkt niet alleen wanneer er gekeken
wordt naar hoe de rechter omgaat met de vraag naar de rechtstreekse werking van de
bepalingen van het IVRK, maar dit valt ook terug te zien in de rol die het IVRK anderszins
toebedeeld krijgt van de rechter. Het gebruik van het IVRK door de rechter in
het kader van verdragsconforme uitleg en toepassing komt in dit deelonderzoek sterk
naar voren. Dit punt zal hierna nader worden toegelicht. Positief is ook het groeiende
aantal zaken te noemen. Het onderzoek laat zien dat het IVRK aan belang heeft gewonnen
in de rechtspraak. Het IVRK is in toenemende mate ingeroepen en door de
rechter toegepast: het aantal zaken is in 2010 meer dan verviervoudigd ten opzichte
van het aantal in 2002.
Hoewel de wijze van toepassing van het IVRK centraal stond in dit hoofdstuk,
volgt uit het onderzoek ook een andere belangrijke bevinding. Deze raakt de vraag
wie zich heeft uitgesproken over het IVRK. Uit de resultaten komt naar voren dat niet
alleen de rechter maar ook de Advocaat-Generaal geregeld in zijn conclusies voor de
Hoge Raad zijn mening geeft over het IVRK. Zo blijkt in ruim vijf zaken dat het IVRK
alleen door de Advocaat-Generaal wordt genoemd en niet door de Hoge Raad. De rol
die het IVRK in de conclusies heeft gespeeld is divers en verdient derhalve bespreking
in deze samenvatting en conclusie.
De belangrijkste bevindingen, met betrekking tot de wijze van toepassing van het
IVRK door de rechter en de rol van de Advocaat-Generaal in de onderzochte rechtspraak,
zullen nu worden besproken.
Om te beginnen met de hoogste rechter in het civiele recht, de Hoge Raad. De Hoge
Raad is weinig geconfronteerd geweest met het IVRK: het onderzoek bevat slechts
39 cassatiezaken. Niet alleen vallen de aantallen tegen, hetzelfde geldt voor de beslissingen
van de Hoge Raad als zodanig. In de meeste gevallen neemt de Hoge Raad
het cassatieberoep niet in behandeling. In meer dan de helft van het aantal zaken is
de Hoge Raad van oordeel dat de klachten inhoudende het beroep op het IVRK niet
nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de
rechtsontwikkeling. Deze beslissing wordt met toepassing van artikel 81 Wet RO niet
nader gemotiveerd. Van de cassatiezaken die wel door de Hoge Raad inhoudelijk worden
behandeld én waarin een beroep wordt gedaan op het IVRK, slaagt het beroep op
het IVRK niet. 253 In wel geteld één uitspraak spreekt de Hoge Raad zich uit over het
253 In één zaak wordt het beroep op het IVRK niet besproken. Hier komt de Hoge Raad tot toewijzing op
grond van het nationale recht: HR 24 juni 2005, LJN AT1096.