de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN PERSONEN-, FAMILIE- EN CIVIELE JEUGDZAKEN 69
Alleen de voorzieningenrechter van de rechtbank Haarlem heeft twee keer rechtstreekse
werking aan artikel 37 IVRK ontzegd. 224 Onder verwijzing naar de rechtspraak van
de Afdeling bepaalt de voorzieningenrechter in beide gevallen dat het artikel gelet op
de formulering, geen normen bevat die zonder nadere uitwerking in nationale wet- en
regelgeving door de rechter direct toepasbaar zijn.
De rechtstreekse toepassing van artikel 37 IVRK kan voorts uit een zevental uitspraken
worden afgeleid. Hierbij komt naar voren dat vijf van de zeven zaken afkomstig
zijn van hoven die de vraag naar de procesbekwaamheid van de minderjarige
beantwoorden, namelijk: kan een minderjarige zelfstandig procederen? Reeds voordat
de rechtspraak zich uitdrukkelijk heeft uitgelaten over de rechtstreekse werking van
artikel 37 IVRK kende het hof Den Haag hieraan twee keer rechtstreekse werking toe,
zonder dat met zoveel woorden aan te duiden. 225 In het kader van de ontvankelijkheid
van minderjarigen overwoog het Haagse hof in één zaak als volgt:
2. Volgens de Nederlandse wetgeving komt in beginsel aan een minderjarige niet het
recht toe om zelfstandig het rechtsmiddel van hoger beroep aan te wenden. Dit recht
komt in beginsel toe aan de ouder die het gezag uitoefent. In dit geval zijn dat de vader
en de moeder. De vader en de moeder zijn het eens met de machtiging tot plaatsing in
een gesloten inrichting en hebben daartegen geen beroep ingesteld, noch zelf, noch in
hun hoedanigheid van wettelijke vertegenwoordiger van de minderjarige. Dit betekent
dat de belangen van de minderjarige in strijd zijn met de belangen van de met het gezag
belaste ouders, zodat ex artikel 1:250 BW een bijzondere curator benoemd dient te
worden. De minderjarige is ingevolge de bestreden beschikking uit huis geplaatst in een
gesloten inrichting. Er is dus sprake van een vrijheidsbeneming. Artikel 5 lid 4 van het
Europese Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en artikel 37 van het
Verdrag inzake de Rechten van het Kind geven de minderjarige het recht om de rechtmatigheid
van haar vrijheidsbeneming aan de rechter voor te leggen en op een onverwijlde
beslissing ten aanzien van het door haar ingestelde beroep. Gelet op de inbreuk die de
maatregel maakt op de persoonlijke vrijheid van de minderjarige en het spoedeisende
karakter van de procedure kan de benoeming van een bijzondere curator niet worden
afgewacht en is de minderjarige ontvankelijk in het door haar ingestelde beroep. 226
Het gerechtshof Den Haag lijkt in een andere uitspraak de rechtstreekse werking van
artikel 37 IVRK aan te nemen. 227 In deze zaak verblijft de minderjarige bijna een jaar
in gesloten jeugdzorg en is haar therapie nog niet begonnen. In hoger beroep tegen de
verlenging van de plaatsing acht het hof de gronden voor een verlenging van de mach-
224 Rb. Haarlem (vzr.) 9 november 2006, LJN AZ1904; Rb. Haarlem (vzr.) 7 december 2007, LJN BB9628.
Deze uitspraken zijn bij artikel 4 IVRK onder het kopje ‘Rechtstreekse werking’ nader uitgewerkt.
225 Hof ’s-Gravenhage 10 april 2002, LJN AE3547; Hof ’s-Gravenhage 8 mei 2002, LJN AE3747. Vgl. Hof
’s-Hertogenbosch 27 juli 2006, LJN AZ0595; Hof ’s-Hertogenbosch 7 augustus 2007, LJN BC2052;
Hof ’s-Hertogenbosch 20 december 2007, LJN BC3205. Deze laatste twee zaken van het hof Den
Bosch, van 7 augustus 2007 en 20 december 2007, zijn aan de orde geweest bij artikel 16 IVRK onder
het kopje ‘Rechtstreekse werking’.
226 Hof ’s-Gravenhage 10 april 2002, LJN AE3547.
227 Hof ’s-Gravenhage 4 november 2009, LJN BK3510. In het cassatieberoep tegen deze beschikking van
het hof slaat de Advocaat-Generaal acht op artikel 37 IVRK: HR 22 oktober 2010, LJN BO1245 (concl.
A-G F.F. Langemeijer, sub 2.7).