de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

58
DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN DE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK
Nog daargelaten dat art. 21 IVRK naar mijn oordeel gezien zijn aard, inhoud en strekking
geen rechtstreekse werking toekomt (...), is onjuist de in middelonderdeel 6.4 vervatte
stelling dat uit de tekst van deze verdragsbepaling volgt dat indien de betrokken
partijen – zoals in casu de grootmoeder en de moeder – adoptie wensen, uit art. 21 sub
a IVRK een recht op adoptie voortvloeit. Art. 21 sub a IVRK draagt de Staat immers juist
op te waarborgen dat geen adoptie in strijd met de toepassing zijnde wet plaatsvindt en
adoptie zou in het onderhavige geval in strijd zijn met art. 1:228 sub b BW. Een en ander
leidt tot de conclusie dat een beroep op art. 21 IVRK de grootmoeder niet kan baten.
De Hoge Raad bespreekt het beroep op artikel 21 IVRK niet maar stelt dat de overige
in het onderdeel aangevoerde klachten, waaronder het beroep op het IVRK, niet
tot cassatie kunnen leiden. Na dit cassatieberoep heeft de rechtbank Arnhem bij het
verwerpen van het beroep op het IVRK de rechtstreekse werking overwogen. 200 De
rechtbank laat in het midden of artikel 21 sub a IVRK rechtstreeks werkt.
Verdragsconforme uitleg en toepassing
In vijf adoptiezaken bepaalt de rechter dat bij de beoordeling het belang van het kind
in overweging dient te worden genomen. Hiervoor wordt aansluiting gezocht bij artikel
21 IVRK. De rechter lijkt voor zijn standpunt bevestiging te zoeken in artikel 21
IVRK. Zo overweegt de rechtbank Den Haag dat het uitgangspunt, dat bij de toepassing
van de bepalingen inzake adoptie het belang van het kind de voornaamste overweging
dient te zijn, ook is neergelegd in artikel 21 IVRK. 201
De rechtbank Leeuwarden doet uitspraak in een zaak waarin postume adoptie
wordt verzocht, terwijl het Nederlandse recht deze mogelijkheid heeft vervangen door
eenpersoonsadoptie. 202 De rechtbank verklaart verzoekers niettemin ontvankelijk, nu
dit in het belang van het kind wordt geacht:
De achtergrond van de wijziging van de wettelijke regeling was de mogelijkheden tot
adoptie te verruimen. In een geval als het onderhavige heeft de nieuwe wettelijke regeling,
indien die naar de letter wordt toegepast, echter het omgekeerde effect. De rechtbank
acht het niet aannemelijk dat dit de bedoeling is geweest. Hier komt bij dat bij
iedere adoptie het belang van het kind centraal moet staan, zoals ook uit de memorie van
toelichting op de thans geldende wettelijke regeling naar voren komt. Ook het Internationaal
Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) stelt in artikel 3 dit uitgangspunt
bij alle maatregelen betreffende kinderen voorop; in artikel 21 van het verdrag wordt dit
beginsel met name op adopties toegespitst. (...)
De rechtbank is van oordeel dat het belang van [kind] in deze situatie moet meebrengen
dat zij twee adoptief-ouders heeft; de rechtbank ziet niet in waarom het overlijden van de
adoptief-vader dat anders zou maken. De Staat dient dan ook door middel van wetgeving
postume adoptie niet onmogelijk te maken, nu daarvoor, gelet op het bovenstaande, een
objectieve grond ontbreekt. Mede gelet op bovengenoemde verdragsartikelen [lees: de
artikelen 3 en 21 IVRK, red.] zal de rechtbank het verzoek dan ook ontvankelijk achten.
200 Rb. Arnhem 2 april 2009, LJN BH9677.
201 Rb. ’s-Gravenhage 17 november 2010, LJN BO6838.
202 Rb. Leeuwarden 9 februari 2005, LJN AS9135. Vgl. Rb. Assen 15 juni 2005, LJN AT7617.