de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

52
DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN DE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK
Rechtstreekse werking
In de rechtspraak is niet expliciet uitgemaakt dat artikel 20 IVRK rechtstreekse werking
heeft. In 2006 heeft de rechtbank Groningen twee keer de rechtstreekse werking
van artikel 20 IVRK in het midden gelaten. 171 Daarentegen oordeelde de rechtbank
Haarlem een jaar later, in 2007, dat dit artikel gelet op de formulering geen norm bevat
die zonder nadere uitwerking in nationale wet- en regelgeving door de rechter direct
toepasbaar is. 172
Niettemin kan de rechtstreekse werking van artikel 20 IVRK worden afgeleid uit
een aantal zaken. In twee adoptiezaken gaat de rechter op basis van het artikel voorbij
aan een nationale bepaling. 173 Een voorbeeld is de uitspraak van de rechtbank Zutphen.
174 Verzoekster wenst de minderjarige te adopteren, maar er is niet voldaan aan de
samenlevingstermijn van tenminste drie jaar van artikel 1:227 lid 2 BW. De rechtbank
passeert deze samenlevingseis door de feiten en omstandigheden in beschouwing te
nemen en houdt hierbij rekening met artikel 20 IVRK:
Nu in het onderhavige geval sprake is van een ouderschapsplan en van een co-ouderschapsregeling,
waarbij de moeder en verzoekster ieder 50% van de tijd voor de minderjarige
zorgen, en zij ter zitting de rechtbank hebben overtuigd van de toegevoegde
waarde die dit voor de minderjarige heeft, kan geconcludeerd worden dat met de beeindiging
van de relatie de duurzame binding tussen verzoekster en de minderjarige
niet zal eindigen en dat daarmee de continuïteit in de opvoeding als bedoeld in artikel
20, derde lid van het Verdrag inzake de rechten van het kind juist is gewaarborgd. Om
die reden gaat de rechtbank voorbij aan eerdergenoemde driejareneis ex artikel 1:227,
tweede lid BW.
Voorts valt te constateren dat de rechter artikel 20 IVRK in drie zaken als rechtstreeks
werkend ziet, omdat hij strijdigheid met deze verdragsbepaling vaststelt. 175 Zo oordeelt
de rechtbank Groningen in twee gevallen dat het geen uitvoering geven aan opgelegde
hulpverlening een schending oplevert van artikel 20 IVRK. 176 De rechtbank Maastricht
overweegt een keer dat een langdurig verblijf van de minderjarige in een voor hem niet
geschikte instelling in strijd is met artikel 20 IVRK. 177
In een tweetal zaken lijkt de rechter het artikel als rechtstreeks werkend te zien,
omdat hij mede aan deze bepaling een bevoegdheid ontleent om (ambtshalve) een
machtiging tot uithuisplaatsing uit te spreken. Op 24 november 2009 oordeelt de rechtbank
Groningen dat achteraf gezien een machtiging had moeten worden verleend op
171 Rb. Groningen 20 december 2006, LJN AZ5794; Rb. Groningen 20 december 2006, LJN AZ5807. De
overweging waarin de rechtbank dit bepaalt, is bij artikel 9 IVRK onder het kopje ‘Rechtstreekse werking’
weergegeven.
172 Rb. Haarlem (vzr.) 7 december 2007, LJN BB9628. De overweging van de voorzieningenrechter is bij
artikel 4 IVRK onder het kopje ‘Rechtstreekse werking’ geplaatst.
173 Rb. Zutphen 19 december 2007, LJN BC0797; Rb. Breda 27 juli 2011, LJN BR2383.
174 Rb. Zutphen 19 december 2007, LJN BC0797.
175 Rb. Groningen 27 november 2009, LJN BK6065; Rb. Groningen 1 december 2009, LJN BK5332; Rb.
Maastricht 6 juli 2010, LJN BN2472.
176 Rb. Groningen 27 november 2009, LJN BK6065; Rb. Groningen 1 december 2009, LJN BK5332. Deze
uitspraken zijn bij artikel 6 IVRK onder het kopje ‘Rechtstreekse werking’ nader besproken.
177 Rb. Maastricht 6 juli 2010, LJN BN2472.