de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

46
DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN DE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK
2. Om de toepassing van de in dit Verdrag genoemde rechten te waarborgen en te bevorderen,
verlenen de Staten die partij zijn passende bijstand aan ouders en wettige voogden bij de uitoefening
van hun verantwoordelijkheden die de opvoeding van het kind betreffen, en waarborgen
zij de ontwikkeling van instellingen, voorzieningen en diensten voor kinderzorg.
3. De Staten die partij zijn, nemen alle passende maatregelen om te waarborgen dat kinderen
van werkende ouders recht hebben op gebruikmaking van diensten en voorzieningen voor kinderzorg
waarvoor zij in aanmerking komen.
In achttien zaken wordt een beroep gedaan op artikel 18 IVRK. De vraag naar de rechtstreekse
werking van dit artikel komt in vier uitspraken aan de orde. Zes beschikkingen
hebben betrekking op verdragsconforme uitleg en toepassing. In drie zaken faalt
het beroep op artikel 18 IVRK en in een tweetal uitspraken bespreekt de rechter het
beroep niet. Tot slot wordt de verdragsbepaling in enkele conclusies van de Advocaat-
Generaal genoemd.
Rechtstreekse werking
In de rechtspraak is in geen enkele zaak uitdrukkelijk rechtstreekse werking toegekend
aan artikel 18 IVRK. Wel maakte de voorzieningenrechter van de rechtbank Haarlem
in 2007 het tegenovergestelde uit. 151 Volgens de rechtbank bevat artikel 18 IVRK gelet
op de formulering geen norm die zonder nadere uitwerking in nationale wet- en regelgeving
door de rechter direct toepasbaar is.
Uit een tweetal zaken kan de rechtstreekse werking van artikel 18 IVRK worden
afgeleid. Het betreft een beschikking van de rechtbank Zutphen en een vonnis van
de rechtbank Groningen. In de eerste zaak gaat het om een verzoek van de vader tot
gezamenlijk ouderlijk gezag. 152 De moeder heeft van rechtswege het ouderlijk gezag.
De rechtbank Zutphen achtte het verzoek ontvankelijk, ondanks dat het BW niet in een
bepaling ter zake voorzag. Zij overweegt hiertoe als volgt:
Gelet op artikel 18 van het Verdrag inzake de rechten van het kind dienen Staten alles
te doen wat in hun vermogen ligt om de erkenning te verzekeren van het beginsel dat
beide ouders de gezamenlijke verantwoordelijkheid dragen voor de opvoeding en ontwikkeling
van het kind. Naar het oordeel van de rechtbank volgt hieruit dat een kind in
beginsel recht heeft op ouders die juridisch de bevoegdheid hebben om gezamenlijk de
verantwoordelijkheid te dragen. In geval van gezamenlijk gezag nemen de ouders een
gelijkwaardige positie in ten opzichte van hun kind. (...)
De rechtbank acht het in strijd met dit recht van het kind dat niet getoetst kan worden
of het in zijn belang is dat de moeder weigert om gezamenlijk met de vader het gezag
uit te oefenen.
Hoewel het verzoek ontvankelijk wordt verklaard, wijst de rechtbank het verzochte af.
151 Rb. Haarlem (vzr.) 7 december 2007, LJN BB9628. De overweging, waarin de voorzieningenrechter dit
oordeel tot uitdrukking brengt, is bij artikel 4 IVRK onder het kopje ‘Rechtstreekse werking’ weergegeven.
152 Rb. Zutphen 10 november 2004, LJN AR5611.