de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

278
DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN DE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK
Om deze punten te verhelderen zal per rechtsgebied een aantal relevante zaken
worden besproken en op het punt van de te maken afweging op de voet van het schema
van artikel 8 EVRM nader worden ingegaan.
Familierecht
Als eerste komt hier in de volgorde van het verrichtte onderzoek het familierecht aan
bod. Het familierecht is bij uitstek een rechtsgebied waar het recht op bescherming van
het privé- en gezinsleven van artikel 8 EVRM een belangrijke plaats inneemt. Het is
dan ook niet opmerkelijk dat in het onderzoek het familierecht met 324 uitspraken – na
het vreemdelingenrecht met 430 uitspraken – getalsmatig een goede tweede plaats inneemt.
In het merendeel van de zaken op het terrein van het familierecht gaat het direct
om een vermeende ongerechtvaardigde inmenging van de overheid in het ‘private and
family life’ van het betrokken kind, om een schending van de rechten van het kind en
dus om wat algemeen wordt aangeduid als een negatieve verplichting. De overheid
heeft zich in zo’n geval te onthouden van het nemen van een bepaalde beslissing. Op
dit rechtsgebied kan het echter ook om een positieve verplichting van de overheid gaan
om in te grijpen in het ‘private and family life’. In die gevallen gaat het om een afweging
tussen de rechten van de ouder en die van het kind, waarbij de overheid op basis
van die afweging ingrijpt in het ‘private and family life’ van de ouder en de rechten
van het kind laat prevaleren boven die van de ouder. Ook hier vormt het schema van
artikel 8 EVRM een zinvol kader. Het gaat hier om de laatste specifi eke categorie van
het tweede lid van artikel 8, namelijk die waarbij overheidsinterventie is geboden ter
bescherming van de rechten en vrijheden van anderen. Getalsmatig zijn deze gevallen
echter verre in de minderheid.
Beide typen van verplichtingen laten duidelijk een aantal positieve voorbeelden
zien, om te beginnen met die waarin het gaat om een negatieve verplichting van de
overheid om zich te onthouden van interventie.
Negatieve verplichting
Te wijzen valt hier in de eerste plaats op zaken in het kader van artikel 1 IVRK – de
defi nitiebepaling met betrekking tot de leeftijdsgrens van 18 jaar – in relatie tot de
gesloten plaatsing. Als gevolg van een strikte uitleg van dit artikel, werd de bepaling
in de Wet op de Jeugdzorg, die een gesloten plaatsing van jong meerderjarigen tussen
18 en 21 jaar mogelijk maakte, door de rechter met een beroep op artikel 5 EVRM
buiten toepassing verklaard. 6 Een ander duidelijk voorbeeld van het positieve effect
van het Verdrag vormt artikel 2 IVRK in relatie tot de zaken in het kader van de nationaliteitenkwestie.
Hier besliste de lagere rechter dat op basis van artikel 2 IVRK – het
non-discriminatiebeginsel – een ongerechtvaardigd onderscheid werd gemaakt tussen
kinderen die vóór en na de geboorte werden erkend. 7 Voor de groep kinderen, erkend
na de geboorte trad het nationaliteitsgevolg pas na verloop van tijd in werking, terwijl
6 Zie onder meer: Rb. Rotterdam 19 februari 2009, LJN BH5398; Rb. ’s-Hertogenbosch 27 februari
2009, LJN BH4397; Rb. Roermond 8 april 2009, LJN BI0864; Hof ’s-Gravenhage 8 oktober 2009, LJN
BK2806.
7 Hof Arnhem 13 juni 2006, LJN AY5575; Hof Arnhem 8 mei 2007, LJN BA4885; Hof Leeuwarden 2 juli
2008, LJN BD6294.