de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

272
DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN DE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK
De gereserveerde houding van de Hoge Raad is eveneens goed zichtbaar in de
uitspraken met betrekking tot de overschrijding van de redelijke termijn. In een vijftal
zaken, waarin de redelijke termijn van zestien maanden was overschreden, oordeelden
de rechtbanken Amsterdam, Roermond en Rotterdam dat het Openbaar Ministerie het
vervolgingsrecht had verloren en beargumenteerden dit mede aan de hand van artikel
3 IVRK. 138 Het hof Den Haag vernietigt een van deze uitspraken en oordeelt dat uit
vaste jurisprudentie van de Hoge Raad volgt dat een overschrijding van de redelijke
termijn niet leidt tot de niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie, ook niet in
het geval van minderjarigen. 139
In het overgrote deel van de uitspraken is het IVRK behandeld door de rechtbanken.
Ook de rechtbanken zijn terughoudend in het uitdrukkelijk toekennen van de
rechtstreekse werking van het IVRK. Slechts in een zestal uitspraken in 2006 en 2007
wordt door de rechtbanken uitdrukkelijk ingegaan op de rechtstreekse werking van
artikel 3 en/of 40 IVRK. 140 Naar het oordeel van de rechtbanken Groningen en Assen
heeft artikel 40 IVRK rechtstreekse werking. 141 Daarentegen oordeelt de rechtbank
Zutphen dat de artikelen 3 lid 1 en 40 lid 1 IVRK geen rechtstreekse werking toekomen.
142 De rechter acht de bepalingen dusdanig algemeen geformuleerd dat zij geen
normen bevatten die zonder nadere uitwerking in nationale wet- en regelgeving door
de rechter rechtstreeks kunnen worden toegepast. De rechter overweegt daarbij dat de
artikelen niet zijn besproken in de Memorie van Toelichting bij de Goedkeuringswet
van het IVRK als eventueel rechtstreeks werkend.
De rechtstreekse werking van het IVRK in Nederlandse strafzaken is dikwijls wel
impliciet af te leiden uit de uitspraken van de lagere rechter. De rechter doet dan niet
expliciet een uitspraak over de rechtstreekse werking. Zie daarvoor de uitspraken
waarin de rechter een schending aanneemt van het IVRK, zoals bij de uitspraken van
de ‘kussende kleuters’ en de kennisgeving van de ouders en raadsman in geval van een
bevel tot DNA-afname. 143
Soms laat de rechter de rechtstreekse werking van de artikelen 3 en 40 IVRK
uitdrukkelijk in het midden. 144 In het overgrote deel van deze gevallen hanteert de
138 Rb. Roermond 22 december 2008, LJN BG7851; Rechtbank Rotterdam 16 februari 2010, LJN BL4514;
Rb. Amsterdam 12 mei 2010, LJN BM5290; Rb. Amsterdam 12 mei 2010, LJN BM5292; Rb. Amsterdam
20 mei 2010, NBSTRAF 2011/14.
139 Hof ’s-Gravenhage 7 januari 2011, LJN BP1548.
140 Rb. Groningen 25 januari 2006, LJN AV0355; Rb. Zutphen 15 december 2006, LJN AZ5992; Rb. Groningen
10 januari 2007, NBSTRAF 2007/75; Rb. Assen 1 maart 2007, NBSTRAF 2007/465; Rb. Zutphen
15 juni 2007, NBSTRAF 2007/481; Rb. Groningen 5 september 2007, LJN BB3041.
141 Rb. Groningen 25 januari 2006, LJN AV0355; Rb. Groningen 10 januari 2007, NBSTRAF 2007/75; Rb.
Assen 1 maart 2007, NBSTRAF 2007/465; Rb. Groningen 5 september 2007, LJN BB3041.
142 Rb. Zutphen 15 december 2006, LJN AZ5992; Rb. Zutphen 15 juni 2007, NBSTRAF 2007/481.
143 Rb. Roermond 29 augustus 2007, LJN BB2205; Rb. Roermond 16 februari 2009, LJN BH7427; Rb.
Roermond 16 februari 2009, LJN BH7431; Rb. Roermond 3 november 2010, LJN BO2819;
144 Rb. Amsterdam 14 februari 2006, LJN AV1627; Rb. Amsterdam 14 februari 2006, LJN AV1630; Rb.
Amsterdam 14 februari 2006, LJN AV1664; Rb. Amsterdam 14 februari 2006, LJN AV1668; Rb. Arnhem
11 april 2006, NBSTRAF 2006/221; Rb. Amsterdam 14 april 2006, NBSTRAF 2006/301; Rb. Haarlem
11 januari 2007, LJN BB3707; Rb. Alkmaar 26 maart 2007, NJFS 2007, 170; Rb. Alkmaar 26 maart
2007, NJFS 2007, 171; Rb. Zwolle-Lelystad 26 maart 2010, LJN BM2298.