de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN STRAFZAKEN 271
In deze samenvatting en conclusie komt allereerst de rol van het IVRK in de rechtspraak
van de Hoge Raad en de gerechtshoven aan bod, vervolgens komen de belangrijkste
bevindingen van de uitspraken van de rechtbanken aan de orde. Daarbij
wordt eerst ingegaan op de rechtstreekse toepassing van het IVRK door de rechterlijke
instanties, daarna volgt de bespreking van de verdragsconforme uitleg en toepassing.
De Hoge Raad en de gerechtshoven hebben zich niet uitdrukkelijk uitgelaten over
de rechtstreekse werking van een artikel van het IVRK. Uit één arrest van de Hoge
Raad van 2003 zou impliciet de rechtstreekse werking van artikel 40 lid 2 IVRK
kunnen worden afgeleid. 133 De Hoge Raad haalt de Memorie van Toelichting bij de
Goedkeuringswet van het IVRK aan waarin wordt betoogd dat artikel 40 lid 2 IVRK
mogelijkerwijs rechtstreekse werking toekomt. Door aansluiting te zoeken bij de wetsgeschiedenis
lijkt de Hoge Raad de rechtstreekse werking aan te nemen. In latere jurisprudentie
wordt dit arrest van de Hoge Raad helaas niet gevolgd of aangehaald.
Ondanks de mogelijkheid die lijkt te worden geboden door de Hoge Raad om rechtstreekse
werking van artikel 40 lid 2 IVRK aan te nemen, wordt deze kans in de latere
jurisprudentie niet benut. Na dit arrest hebben de Hoge Raad en de gerechtshoven zich
niet meer expliciet dan wel impliciet uitgelaten over de rechtstreekse werking van een
bepaling van het IVRK. Opmerkelijk is wel de uitspraak van het hof Den Haag van
21 juni 2011 waarin het hof een schending van artikel 3 IVRK voorkomt door zelf een
oplossing aan te dragen. 134 In deze zaak wordt een jongere veroordeeld voor een zeer
lichte vorm van aanranding. Op basis van deze veroordeling zou hem in de toekomst
een VOG kunnen worden geweigerd. Het hof acht dit onacceptabel en stelt voor de
uitspraak mee te sturen bij de aanvraag van een VOG.
Ook als het gaat om de verdragsconforme uitleg en toepassing is de Hoge Raad
terughoudend. Een ontwikkeling in de rechtspraak die dit beeld goed weergeeft zijn de
uitspraken in het kader van bezwaarschriftprocedures met betrekking tot de Wet DNA.
Vóór de arresten van de Hoge Raad van 13 mei 2008 was de rechtspraak met betrekking
tot de Wet DNA divers, ook de rol van het IVRK in die uitspraken verschilde. In
een groot aantal uitspraken van vóór de arresten van de Hoge Raad werd de Wet DNA
door verschillende rechtbanken in het licht van de artikelen 3 en/of 40 IVRK uitgelegd.
Bij de belangenafweging werd destijds dus rekening gehouden met deze verdragsbepalingen
van het IVRK. De Hoge Raad maakte in een tweetal arresten korte metten
met deze uitspraken. 135 De Hoge Raad oordeelde dat er geen sprake kan zijn van een
generieke uitzondering van de Wet DNA in het geval van minderjarigen. Een zodanige
uitzondering kan naar het oordeel van de Hoge Raad ook niet worden ontleend aan het
IVRK. Na deze arresten lijkt slechts de rechtbank Roermond in één zaak ontvankelijk
voor een verdragsconforme uitleg. 136 In de andere uitspraken faalt het beroep, waarbij
veelal verwezen wordt naar de arresten van de Hoge Raad. 137
133 HR 16 december 2003, LJN AL9062 (concl. A-G W.H. Vellinga).
134 Hof ’s-Gravenhage 21 juni 2011, LJN BQ8697.
135 HR 13 mei 2008, LJN BC8231 (concl. P-G J.W. Fokkens); HR 13 mei 2008, LJN BC8234 (concl. P-G
J.W. Fokkens).
136 Rb. Roermond 11 mei 2011, LJN BQ4277.
137 Rb. Zutphen 5 september 2008, LJN BF0255; Rb. ’s-Hertogenbosch 14 november 2008, LJN BG4916;
Rb. Maastricht 24 februari 2009, LJN BH4127; Rb. Maastricht 24 februari 2009, LJN BH4137; Rb.
Haarlem 10 december 2009, LJN BK6966; Rb. Zwolle-Lelystad 26 maart 2010, LJN BM2298; Rb.
Roermond 9 februari 2011, LJN BP4829.