de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

242
DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN DE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK
om het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk te verklaren in strafzaken die langer dan
zestien maanden duren.
In een uitspraak van de Hoge Raad van 16 december 2003 lijkt de Hoge Raad de
rechtstreekse werking van artikel 40 lid 2 aan te nemen. 42 De raadsman bepleit dat
artikel 40 van het IVRK rechtstreekse werking toekomt. Het middel bevat de klacht
dat het hof ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd het verweer van de verdediging
heeft verworpen. Het verweer bestond eruit dat het Openbaar Ministerie nietontvankelijk
diende te worden verklaard op grond van artikel 40 tweede lid onder ii en
onder iii IVRK, omdat door het Openbaar Ministerie geen redelijke termijn in acht is
genomen. Volgens de raadsman komt artikel 40 IVRK directe werking toe en strekt de
inhoud van dit artikel verder dan hetgeen is bepaald in artikel 6 EVRM. De raadsman
motiveert dit standpunt door te stellen dat artikel 6 EVRM spreekt van een ‘onredelijke
termijn’ en in artikel 40 IVRK wordt gesproken van ‘zonder vertraging’.
Advocaat-Generaal Vellinga erkent het standpunt van de raadsman in zijn conclusie
voor het arrest van de Hoge Raad. De Advocaat-Generaal stelt zich een tweetal
vragen. Ten eerste vraagt de Advocaat-Generaal zich af of artikel 40 lid 2 IVRK zich
leent voor rechtstreekse toepassing. Ten tweede gaat hij in op de vraag of artikel 40
noopt tot een kortere termijn dan de in het kader van artikel 6 EVRM en 14 IVBPR
door de Hoge Raad gehanteerde termijn van zestien maanden per aanleg. Oftewel,
strekt artikel 40 IVRK verder dan hetgeen is bepaald in de artikelen 6 EVRM en 14
IVBPR? Beide vragen beantwoordt de Advocaat-Generaal bevestigend. Voor wat betreft
de rechtstreekse werking stelt de Advocaat-Generaal:
14. Voor rechtstreekse toepassing van art. 40 lid 2 zie ik geen beletsel. De bepaling leent
zich daar immers voor omdat de rechter een termijn kan vaststellen binnen welke de
zaak moet zijn berecht, wil van berechting “zonder vertraging” sprake zijn, en deze kan
sanctioneren. De wijze waarop de rechtspraak met het beroep op overschrijding van de
“redelijke termijn” als bedoeld in art. 6 EVRM omgaat laat zien dat de rechter daartoe
in staat is en deze termijn kan effectueren door aan overschrijding daarvan sancties te
verbinden zoals strafvermindering en – in uitzonderlijke gevallen – niet-ontvankelijkheid
van het Openbaar Ministerie. 43
Ten aanzien van de ruimere betekenis van artikel 40 lid 2 IVRK verwijst de Advocaat-
Generaal naar de woordkeuze in de verschillende bepalingen. Volgens de Advocaat-
Generaal zou aan een kortere termijn moeten worden gedacht, omdat artikel 40 lid 2
IVRK spreekt van ‘zonder vertraging’ afgezet tegen de normen ingevolge artikel 6
EVRM en artikel 14 IVBPR; ‘binnen een redelijke termijn’ respectievelijk ‘zonder
onredelijke vertraging’.
De Hoge Raad komt tot het volgende oordeel:
3.5. Er is onvoldoende grond om aan te nemen dat art. 40, tweede lid sub b onder iii,
Verdrag inzake de rechten van het kind ten aanzien van de termijn waarbinnen een strafzaak
tegen een jeugdige moet worden berecht, andere, verder gaande, eisen stelt dan
reeds uit art. 14 IVBPR en art. 6 EVRM voortvloeien.
42 HR 16 december 2003, LJN AL9062 (concl. A-G W.H. Vellinga).
43 HR 16 december 2003, LJN AL9062 (concl. A-G W.H. Vellinga, sub 14).