de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

Hoofdstuk 6
DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN STRAFZAKEN
Inleiding
N. van der Meij
Op het gebied van het strafrecht zijn 102 uitspraken in de periode van 1 januari 2002
tot 1 september 2011 onderzocht. 1 Op het gebied van het vreemdelingenrecht betrof
dat 430 uitspraken en met betrekking tot het personen-, familie- en het civiele jeugdrecht
waren dat 324 uitspraken. Het valt dus op dat het aantal strafzaken waarin het
IVRK aan de orde komt, aanmerkelijk geringer is dan het aantal vreemdelingenzaken
en personen-, familie- en civiele jeugdzaken. Dit is ook reeds in eerdere onderzoeken
naar voren gekomen. 2
Dit deelonderzoek is gericht op strafzaken. In twee gevallen is een zaak van de
voorzieningenrechter van de civiele sector behandeld, omdat het een strafrechtelijk
onderwerp betrof. Behalve de uitspraken van de rechtbanken, gerechtshoven en de
Hoge Raad, zijn ook de uitspraken van de beroepscommissie van de Raad voor Strafrechtstoepassing
en Jeugdbescherming (hierna: beroepscommissie van de RSJ) onderzocht.
3 De beroepscommissie van de RSJ neemt als beroepsrechter beslissingen over
personen die een vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel ondergaan.
Het IVRK kent 54 artikelen, waarvan een zeer beperkt aantal artikelen specifi ek
betrekking heeft op het straf(proces)recht. 4 Naast de kernbepalingen van het IVRK
– de artikelen 2, 3, 6 en 12 IVRK – zijn in het bijzonder de artikelen 37 en 40 IVRK
van belang voor het jeugdstrafrecht. 5
Nederland heeft het IVRK onder een aantal voorbehouden geratifi ceerd. 6 Dat betreft
met name de voorbehouden bij de artikelen 37 en 40. Nederland heeft artikel
37 sub c IVRK aanvaard ‘onder het voorbehoud dat deze bepaling niet belet dat op
kinderen in de leeftijd van zestien jaar of ouder het volwassenenstrafrecht kan worden
toegepast, indien aan in de wet te bepalen criteria is voldaan’. Artikel 40 IVRK is aanvaard
‘onder het voorbehoud dat in gevallen van delicten van lichte aard de berechting
plaats kan vinden buiten aanwezigheid van een raadsman en dat voor die delicten gehandhaafd
blijft dat niet in alle gevallen is voorzien in de mogelijkheid van een nieuwe
beoordeling van de feiten en enige dientengevolge opgelegde maatregel’.
Artikel 40 IVRK wordt met ruim vijftig uitspraken, samen met artikel 3 IVRK,
het meest genoemd. Artikel 37 IVRK volgt met – slechts – dertien uitspraken. Andere
1 Zie bijlage VI. Jurisprudentieoverzicht strafzaken.
2 G.C.A.M. Ruitenberg, Het Internationaal Kinderrechtenverdrag in de Nederlandse rechtspraak, Amsterdam:
SWP 2003; M.L. van Emmerik, ‘Toepassing van het Kinderrechtenverdrag in de Nederlandse
rechtspraak’, NJCM-Bulletin 2005, jrg. 30, nr. 6, p. 700-716.
3 www.rsj.nl.
4 HR 20 februari 2007, LJN AZ5716 (concl. A-G A.J.M. Machielse).
5 Blaak e.a., Handboek Internationaal Jeugdrecht, Leiden: Defence for Children 2012, p. 822.
6 Stb. 1994, 862.