de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

210
DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN DE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK
artikelen bevatten naar het oordeel van de Afdeling geen norm die door de rechter
rechtstreeks als toetsingsmaatstaf voor besluiten toepasbaar is, omdat deze bepalingen
niet voldoende concreet zijn voor zodanige toepassing en daarom nadere uitwerking
in nationale wetgeving behoeven. Ten eerste valt hier op dat de Afdeling met betrekking
tot artikel 2 IVRK voor een andere benadering kiest dan de Centrale Raad. De
Afdeling heeft namelijk aan het gehele artikel rechtstreekse werking ontzegd, terwijl
de Centrale Raad aan het eerste lid rechtstreekse werking heeft toegekend. Ten tweede
valt op dat de Afdeling zich in deze uitspraak expliciet heeft uitgelaten over de rechtstreekse
werking van artikel 26 IVRK, namelijk in die zin dat het artikel geen rechtstreekse
werking heeft. De Centrale Raad heeft zich daar niet over uitgesproken.
De lagere rechtspraak volgt over het algemeen de lijn van de Centrale Raad. Zo
wordt in lagere rechtspraak ook alleen aan artikel 2 lid 1 IVRK rechtstreekse werking
verleend. Verder heeft de lagere rechter geoordeeld dat de artikelen 3, 24 en 27 IVRK
geen rechtstreekse werking hebben. Bij artikel 27 dient echter te worden opgemerkt
dat aan het derde lid – in twee uitzonderingsgevallen – wel rechtstreekse werking is
verleend. 124
De jurisprudentie van de Centrale Raad laat goed zien dat bepalingen, los van de
vraag of deze rechtstreekse werking hebben, toch van toegevoegde waarde kunnen
zijn voor de beoordeling van de zaak. Zo heeft de Centrale Raad bij herhaling artikel 3
lid 1 IVRK, artikel 3 lid 2 IVRK en artikel 27 lid 3 IVRK gebruikt voor de uitleg van
het begrip ‘zeer dringende redenen’ in artikel 16 lid 1Wwb, wat in een aantal gevallen
heeft geleid tot bijstandverlening aan minderjarigen. Het is inmiddels vaste rechtspraak
dat het begrip ‘dringende redenen’ in artikel 16 lid 1 Wwb conform de artikelen
3 en 27 IVRK dient te worden uitgelegd. Lagere rechtspraak volgt deze lijn en heeft de
neiging om het begrip ‘zeer dringende redenen’ in andere bepalingen van de Wwb ook
verdragsconform uit te leggen.
Aanvankelijk werd alleen bijstand verleend aan minderjarigen met de Nederlandse
nationaliteit. Later konden ook minderjarige vreemdelingen die rechtmatig in Nederland
verblijven, doch niet zijn toegelaten, aanspraak maken op bijstand. Dit heeft de
Centrale Raad in zijn uitspraak van 24 januari 2006 mogelijk gemaakt door de toepassing
van artikel 16 lid 2 Wwb (het koppelingsbeginsel) wegens strijd met artikel 2 lid 1
IVRK buiten toepassing te laten. Hier toetst de Centrale Raad rechtstreeks aan artikel 2
lid 1 IVRK. Daarbij besteedt de Centrale Raad uitgebreid aandacht aan artikel 2 lid 2,
artikel 3 en artikel 27 IVRK en het aan het IVRK ten grondslag liggende beginsel van
bijzondere beschermwaardigheid van kinderen.
In de uitspraak van 24 januari 2006 maakt de Centrale Raad een duidelijk onderscheid
tussen minderjarige vreemdelingen die rechtmatig in Nederland verblijven
doch niet zijn toegelaten, en minderjarige vreemdelingen die onrechtmatig in Nederland
verblijven. Op laatstgenoemde groep acht de Centrale Raad de toepassing van het
124 Zie ook: HR 12 februari 2010, LJN BI9729 (concl. A-G C.W.M. van Ballegooijen, sub 8.4). Advocaat-
Generaal van Ballegooijen stelt in zijn conclusie dat artikel 27 lid 3 IVRK geen rechtstreekse werking
heeft. Het derde lid behelst volgens Van Ballegooijen ‘slechts’ de erkenning van het recht van ieder
kind op een toereikende levenstandaard door de Staten, die daarin moeten voorzien. De bepaling heeft
daarmee volgens hem geen verbindende kracht als bedoeld in de artikelen 93 en 94 Grondwet. De Hoge
Raad heeft niet over de rechtstreekse werking geoordeeld. Uit de uitspraak van de Hoge Raad kan
slechts worden afgeleid dat het beroep op het IVRK faalt.