de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

6 DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN DE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK
De defi nitiebepaling van het IVRK komt in de rechtspraak zevenmaal voor. In zes
van de zeven zaken staat de vrijheidsbeneming van meerderjarigen in het kader van
gesloten jeugdzorg centraal. Op grond van artikel 29a lid 1 van de Wet op de Jeugdzorg
(hierna: Wjz) kan een meerderjarige, die de leeftijd van 21 jaren niet heeft bereikt,
gesloten worden geplaatst. Dit lijkt op gespannen voet te staan met het recht op vrijheid
– of anders gezegd: het verbod op vrijheidsbeneming – zoals neergelegd in artikel
5 EVRM. Voor de toepassing van de regels met betrekking tot gesloten jeugdzorg
worden meerderjarigen overeenkomstig de Wjz als minderjarigen behandeld. Artikel
5 lid 1 sub d EVRM staat detentie van een minderjarige toe mits de vrijheidsbeneming
toeziet op zijn opvoeding. 2 De vraag die bij de toepassing van artikel 29a lid 1 Wjz
zich voordeed, is of deze toepassing zich verdraagt met bedoeld verbod op vrijheidsbeneming.
Immers op basis van artikel 29b Wjz kan de kinderrechter, op verzoek,
een machtiging tot plaatsing in gesloten jeugdzorg verlenen ongeacht of de jeugdige
hiermee instemt. In de onderzochte rechtspraak is deze vraag consequent ontkennend
beantwoord: artikel 29a Wjz wordt buiten toepassing gelaten voor zover het ziet op
meerderjarigen. Artikel 1 IVRK wordt hier door de rechter in vier zaken toegepast teneinde
te bepalen wie minderjarig is, nu het EVRM zelf het begrip ‘minderjarige’ niet
defi nieert. In één uitspraak komt de rechter niet toe aan de bespreking van het beroep
op artikel 1 IVRK en in twee gevallen wordt het artikel gebruikt om het beroep op
andere bepalingen van het IVRK af te wijzen.
Overig
De rechter betrekt in vier uitspraken artikel 1 IVRK bij de beoordeling van de vraag
of de meerderjarige gesloten geplaatst kan worden ingevolge de Wjz. 3 Zo overweegt
de rechtbank Den Bosch dat de Staat op grond van het IVRK de plicht heeft om erop
toe te zien dat het recht op bescherming, verzorging en opvoeding van kinderen wordt
geëffectueerd. 4 Volgens de rechtbank dient de Staat, indien nodig, handelend op te
treden. De rechtbank overweegt als volgt:
De Toelichting op artikel 1 van het IVRK geeft daarbij aan dat de nationale wetgever de
meerderjarigheidsgrens wel naar beneden, maar niet naar boven mag bijstellen. Anders
gezegd volgt uit het IVRK dat de nationale wetgever een kind wèl vóór het bereiken van
de 18-jarige leeftijd als meerderjarig mag beschouwen, maar niet nà het bereiken van
de 18 jarige leeftijd nog als minderjarige mag behandelen. De legitimatie die artikel
5 EVRM aan de overheid biedt om in te grijpen in de privésfeer van de jeugdige waar
dat uit het oogpunt van kinderbescherming is geboden, strekt dus niet verder dan tot het
bereiken van de leeftijd waarop de jeugdige meerderjarig wordt. Is na het meerderjarig
2 Artikel 5 EVRM: 1. Een ieder heeft recht op vrijheid en veiligheid van zijn persoon. Niemand mag zijn
vrijheid worden ontnomen,behalve in de navolgende gevallen en overeenkomstig een wettelijk voorgeschreven
procedure: (...) d. in het geval van rechtmatige detentie van een minderjarige met het doel toe
te zien op zijn opvoeding of in het geval van zijn rechtmatige detentie, teneinde hem voor de bevoegde
instantie te geleiden; (...).
3 Rb. Rotterdam 19 februari 2009, LJN BH5398; Rb. ’s-Hertogenbosch 27 februari 2009, LJN BH4397;
Rb. Roermond 8 april 2009, LJN BI0864; Hof ’s-Gravenhage 8 oktober 2009, LJN BK2806.
4 Rb. ’s-Hertogenbosch 27 februari 2009, LJN BH4397. Vgl. Rb. Roermond 8 april 2009, LJN BI0864;
Hof ’s-Gravenhage 8 oktober 2009, LJN BK2806 (de jong meerderjarige doet in deze zaak een beroep
op artikel 1 IVRK).