de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

Hoofdstuk 4
DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN SOCIALEZEKERHEIDS-
ZAKEN
Inleiding
M.M.C. Limbeek
In dit hoofdstuk wordt de toepassing van het IVRK in socialezekerheidszaken behandeld.
Met socialezekerheidszaken worden hier zaken bedoeld waarin een beslissing
van een bestuursorgaan over sociale voorzieningen, verzekeringen en uitkeringen effect
heeft op de levensstandaard van ouders of verzorgers die in een gezin leven met
kinderen, en/of effect heeft op de levensstandaard van kinderen zelf. 1 Daarbij kan gedacht
worden aan bijstandszaken, kinderbijslagzaken, geschillen over de zogenoemde
AWBZ-zorg en een aanspraak op noodopvang.
In totaal zijn 113 uitspraken onderzocht. 2 Veel uitspraken zijn afkomstig van de
Centrale Raad van Beroep (hierna: de Centrale Raad), de hoogste rechter op het terrein
van het socialezekerheidsrecht. 3 In sommige gevallen, bepaald bij bijzondere wet, kan
beroep in cassatie worden ingesteld tegen uitspraken van de Centrale Raad. Dit is de
reden waarom ook een arrest van de Hoge Raad over kinderbijslag bij dit hoofdstuk is
betrokken. Verder zijn drie uitspraken afkomstig van de Afdeling bestuursrechtspraak
van de Raad van State (hierna: de Afdeling). 4
In de onderzochte socialezekerheidszaken gaat het vaak om (minderjarige) vreemdelingen,
die met een beroep op het IVRK aanspraak willen maken op sociale voorzieningen
zoals een bijstandsuitkering. In dit verband dient gewezen te worden op de
Koppelingswet, die de aanspraak op sociale voorzieningen koppelt aan een rechtmatig
verblijf. 5 Dit betekent dat vreemdelingen, die niet rechtmatig in Nederland verblijven,
maar ook vreemdelingen die rechtmatig in Nederland verblijven en niet zijn toe-
1 Het gaat hier niet om beslissingen over verstrekkingen die specifi ek bedoeld zijn voor bepaalde categorieën
vreemdelingen, zoals bijvoorbeeld de verstrekkingen op grond van de Regeling verstrekkingen
bepaalde categorieën vreemdelingen (Rvb). De zaken die betrekking hebben op dit soort specifi eke regelingen
zijn reeds besproken bij hoofdstuk 3 over de toepassing van het IVRK in vreemdelingenzaken.
2 Zie bijlage IV. Jurisprudentieoverzicht socialezekerheidszaken.
3 Artikel 18 lid 1 sub b Beroepswet.
4 Het gaat hier om twee uitspraken over huurtoeslag en één uitspraak over een invordering van de zogenoemde
ouderbijdrage. Strikt genomen behoren deze uitspraken niet tot de sociale zekerheid. Toch is
ervoor gekozen om deze zaken hier te behandelen, omdat het gaat over geldstromen die effect hebben
op de levensstandaard van ouders die in een gezin leven met kinderen en daarmee vallen deze uitspraken
onder de hier gehanteerde defi nitie ‘socialezekerheidszaken’.
5 Stb. 1998, 203. Het uitgangspunt van de Koppelingswet is neergelegd in artikel 10 lid 1 Vreemdelingenwet
2000. In het tweede lid maakt de wetgever een aantal uitzonderingen op de uitsluiting van sociale
zekerheid. Zo heeft de vreemdeling met onrechtmatig verblijf wel aanspraak op onderwijs (tot 18 jaar),
medisch noodzakelijke zorg en rechtsbijstand. Het zogenoemde koppelingsbeginsel is uitgewerkt in
verschillende socialezekerheidswetten.