de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

158
DE TOEPASSING VAN HET IVRK IN DE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK
Rechtstreekse werking
Op 13 september 2005 heeft de Afdeling zich uitgelaten over de rechtstreekse werking
van artikel 37 IVRK. 190 Volgens de Afdeling bevat artikel 37 IVRK, gelet op de formulering,
geen normen die zonder nadere uitwerking in nationale wet- en regelgeving
door de rechter direct toepasbaar zijn. Hier maakt de Afdeling geen onderscheid tussen
de verschillende onderdelen van artikel 37 IVRK. De Afdeling is van oordeel dat
kinderen noch ouders zelf aan deze bepaling aanspraak kunnen ontlenen. Daarbij benadrukt
de Afdeling dat dit niet betekent dat de rechter bij de toetsing van de bewaring
geen rekening dient te houden met de belangen van de kinderen.
In lagere rechtspraak, voorafgaand aan de uitspraak van de Afdeling van 13 september
2005, is artikel 37 sub c IVRK meerdere malen rechtstreeks toegepast. 191 Na
deze uitspraak van de Afdeling heeft de lagere rechter geen rechtstreekse werking
meer verleend aan artikel 37 IVRK. In zoverre volgt de lagere rechtspraak de Afdeling,
maar het uitdrukkelijke standpunt dat artikel 37 IVRK geen rechtstreekse werking
heeft, komt slechts één keer naar voren. 192 Verder blijkt dat een aantal zittingsplaatsen
de vraag of artikel 37 IVRK al dan niet rechtstreekse werking heeft, in het midden. 193
Verdragsconforme uitleg en toepassing
De Afdeling heeft in 2003 en 2004 het nationale recht meermaals in het licht van
artikel 37 IVRK uitgelegd. 194 Daarbij gaat het voornamelijk om een uitleg in het licht
van artikel 37 sub c IVRK. Geconstateerd kan worden dat de Afdeling veel waarde
hecht aan deze bepaling, aangezien zij van oordeel is dat minderjarige vreemdelingen
alleen gescheiden van volwassenen in vreemdelingenbewaring mogen worden gehouden.
Men zou hieruit kunnen afl eiden dat de Afdeling (impliciet) rechtstreekse werking
heeft verleend aan artikel 37 sub c IVRK. Tegelijkertijd is het mogelijk dat de Afdeling
hier slechts uitvoering heeft gegeven aan zijn verplichting ingevolge artikel 37 sub c
IVRK, zonder dat volgens haar sprake is van een rechtstreeks werkende bepaling.
Een duidelijk voorbeeld van de verdragsconforme uitleg is een uitspraak van de
Afdeling van 24 februari 2003. 195 Volgens de Afdeling heeft de rechtbank ten onrechte
overwogen dat de tenuitvoerlegging van de maatregel van bewaring ex artikel 59 Vw
2000 ten aanzien van een 17-jarige vreemdeling in een Huis van Bewaring niet in strijd
was met de wet. De Afdeling grijpt naar de artikelen 2 lid 1 en 9 van de Beginselenwet
justitiële jeugdinrichtingen (hierna: Bjj) en leest deze in het licht van artikel 37 sub c
190 ABRvS 13 september 2005, JV 2005/409 m.nt. Spijkerboer. Vgl. de uitspraken van de Afdeling voorafgaand
aan deze uitspraak onder het kopje ‘Verdragsconforme uitleg en toepassing’.
191 Rb. ’s-Gravenhage (zittingsplaats Arnhem) 4 oktober 2002, LJN AF2813; Rb. ’s-Gravenhage (zittingsplaats
Zwolle) 27 juni 2003, LJN AL8323; Rb.’s-Gravenhage (zittingsplaats Zwolle) (vzr.) 14 augustus
2003, LJN AM3133; Rb. ’s-Gravenhage (zittingsplaats Alkmaar) 24 november 2003, LJN AN9458; Rb.
’s-Gravenhage (zittingsplaats Alkmaar) 24 november 2003, AWB 03/59674.
192 Rb.’s-Gravenhage (zittingsplaats Zutphen) 29 september 2006, LJN AY9163; deze uitspraak is in hoger
beroep bevestigd: ABRvS 31 oktober 2006, JV 2006/457.
193 Rb. ’s-Gravenhage 17 januari 2002, LJN BU7589; Rb. ’s-Gravenhage (zittingsplaats Haarlem) 6 februari
2004, AWB 04/1008; Rb. ’s-Gravenhage (zittingsplaats Roermond) 24 oktober 2006, AWB 06/49339;
Rb. ’s-Gravenhage (zittingsplaats Dordrecht) 2 maart 2010, LJN BM2383.
194 ABRvS 24 februari 2003, AB 2003/327; ABRvS 5 maart 2004, JV 2004/179; ABRvS 5 maart 2004, JV
2004/180; ABRvS 5 maart 2004, 200308023/1; ABRvS 5 maart 2004, 200308600/1, ABRvS 5 maart
2004, 200307777/1; ABRvS 18 maart 2004, 200308034/1; ABRvS 15 april 2004, JV 2004/289.
195 ABRvS 24 februari 2003, AB 2003/327.