de toepassing van het internationaal verdrag ... - Kinderrechten.nl

INLEIDING BIJ HET ONDERZOEK EN VERANTWOORDING VAN
DE OPBOUW
De centrale vraag bij dit onderzoek luidt als volgt:
J.H. de Graaf
Op welke wijze past de Nederlandse rechter het Internationaal Verdrag inzake de
Rechten van het Kind (IVRK) toe in de Nederlandse rechtspraak in de periode 1 januari
2002 tot 1 september 2011?
In het Nederlandse rechtssysteem hoeft een verdrag voor het hebben van bindende
werking niet te worden omgezet in nationale wetgeving. Nederland kent een zogenoemd
monistisch stelsel, wat betekent dat een verdrag als zodanig gelding heeft in
de nationale wet- en regelgeving. Anders gezegd na ratifi catie maakt een verdrag onderdeel
uit van de Nederlandse rechtsorde. 1 Het al dan niet hebben van rechtstreekse
werking van een bepaling is hiervoor niet van belang. Dit speelt wel een doorslaggevende
rol bij de vraag of de burger zich op een bepaling uit het verdrag bij de rechter
kan beroepen. 2
In beginsel heeft een verdrag in Nederland dus bindende werking, is het geldig.
In Nederland is het evenwel gebruikelijk dat voordat een verdrag wordt bekrachtigd,
eerst wordt onderzocht of de nationale wetgeving wel in overeenstemming is met het
verdrag en of mogelijk aanpassingen noodzakelijk zijn. 3 Met betrekking tot het IVRK
heeft dit onderzoek uitvoerig plaatsgevonden en heeft dit geresulteerd in de Goedkeuringswet
bij het op 20 november 1989 tot stand gekomen Verdrag inzake de Rechten
van het Kind (IVRK). De Goedkeuringswet werd op 2 oktober 1992 bij de Tweede
Kamer ingediend en werd op 2 november 1994 aangenomen. Het Verdrag trad voor
Nederland in werking op 8 maart 1995. 4
Bij de beraadslagingen in Tweede en Eerste Kamer over de Goedkeuringswet is
over de werking van de bepalingen uit het IVRK uitvoerig van gedachten gewisseld.
Het valt hier op dat in de toelichting bij de Goedkeuringswet niet wordt gerept over de
relevantie van het Verdrag als zodanig. Het geheel – dat betreft ook de daarna van regeringszijde
gewisselde stukken – ademt een betrekkelijk ‘defensieve’ sfeer uit. Zelfs
wordt gesteld: ‘Zoals in de artikelsgewijze toelichting in de memorie van toelichting
blijkt, zijn wij van mening dat het Nederlandse recht voldoet aan de vereisten die het
Verdrag inzake de Rechten van het kind stelt, mede ook reeds ingediende wetsvoorstellen
in aanmerking genomen….’. 5
1 A. Nollkaemper, Kern van het internationaal publiekrecht, Den Haag: Boom Juridisch uitgevers 2011,
p. 488.
2 J.H. Jans, S. Prechal & R.J.G.M. Widdershoven, Inleiding tot het Europees Bestuursrecht, Nijmegen:
Ars Aequi Libri 2011, p. 57.
3 A. Nollkaemper, Kern van het internationaal publiekrecht, Den Haag: Boom Juridisch uitgevers 2011,
p. 494.
4 Trb. 1995, 92.
5 Kamerstukken II 1993/94, 22 855 (R1451), nr. 6, p. 7.