Opfris ASO3 - Provinciaal Onderwijs Vlaanderen

De aanduiding ‘ publiek’ verwijst naar de bedoelde gebruiker van een tekst en niet noodzakelijk naar de werkelijke
gebruiker. Zo heeft een krantenartikel een onbekend publiek als bestemming, een jeugdtijdschrift een publiek van
onbekende jongeren, ongeacht wie de tekst uiteindelijk leest. Het antwoord van een leerling op een vraag van de
leraar heeft diezelfde leraar als publiek, een bekende volwassene dus.
Teksten van een zelfde soort zijn voor cursisten in de regel moeilijker naarmate het publiek waarvoor ze bedoeld zijn,
verder van hen af staat. Dat geeft met een stijgende moeilijkheidsgraad de volgende ordening:
− teksten voor henzelf
− teksten voor bekenden: medecursisten, een leraar
− teksten voor een onbekend publiek: om het even wie
In het leerplan is alleen het hoogste niveau opgenomen dat de cursisten moeten bereiken: de onderliggende niveaus
worden als beheerst verondersteld.
4.5.5 Het verwerkingsniveau
Om te beschrijven wat leerlingen met taal moeten kunnen doen, is het verwerkingsniveau als criterium gebruikt: de
mate waarin een taalgebruiker een te produceren of te ontvangen tekst beheerst. De onderscheiden
verwerkingsniveaus worden gesitueerd op een continuüm gaande van eenvoudig naar complex. Ze zijn als volgt
omschreven:
Kopiërend niveau
Op dit niveau worden de minste eisen gesteld aan het actief verwerken van informatie: niet alleen de informatie zelf,
maar ook de wijze waarop ze is geformuleerd, mag je letterlijk weergeven. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer je
opdracht zich beperkt tot het letterlijk overschrijven of het nazeggen van een tekst.
Beschrijvend niveau
Je moet de aangeleverde informatie in je opnemen zoals ze wordt aangeboden, of informatie weergeven zoals ze zich
aan jou heeft voorgedaan: in de informatie breng je geen ‘transformatie’ aan. Dat is o.m. het geval als je een
verhalende tekst beluistert of leest om kennis te nemen van de ‘plot’. Een voorbeeld dat zich op productief niveau
situeert is het verslag uitbrengen over een gebeurtenis zoals ze zich heeft voorgedaan, m.a.w. in chronologische
volgorde van de feiten.
Structurerend niveau
Op dit niveau heb je een actieve inbreng in de wijze waarop je de aangeboden informatie in je opneemt of zelf
informatie presenteert. Naargelang van het luister- of leesdoel dat je jezelf stelt of dat je werd opgelegd, selecteer je
bepaalde elementen uit het geheel, breng je een nieuwe ordening aan in het geheel of geef je het geheel in een
verkorte vorm weer.
Beoordelend niveau
Dit niveau impliceert steeds het inbrengen van een tweede ‘perspectief’: je confronteert aangeboden informatie met
een andere bron die hetzelfde onderwerp behandelt of met de eigen voorkennis die je rond een onderwerp al had
opgedaan, of je stemt je eigen tekst af op informatie die door anderen in de communicatie werd ingebracht.
4.5.6 Doelen, strategieën bij lezen en luisteren
Oriënterend
Deze strategie heeft de bedoeling snel tot de essentie van de tekst te komen: het centrale thema van de tekst en de
hoofdvragen die i.v.m. dit thema kunnen worden gesteld. Dit wordt ook wel eens lezen/luisteren op macroniveau
genoemd.
Zoekend
Hier ben je zeer gericht op zoek naar die informatie die je aanbelangt (specifieke informatie).
Globaal
Dit is in hoofdzaak een inhoudelijke verkenning van de hele tekst die verder gaat dan het aanduiden van het centrale
thema en de hoofdvragen. Deze vragen worden aangevuld met antwoorden (kernantwoorden) om zo een overzicht te
krijgen van de werkelijke tekstinhoud.
Intensief
In dit geval ga je de tekst of slechts een gedeelte van de tekst werkelijk doorgronden. Aansluitend bij de
kernantwoorden (zie 2.3.) stel je nu subijv.ragen en geef je ook de antwoorden daarop. Zo krijg je zicht op oorzaken
en gevolgen van de tweede en zelfs van de derde graad. Dit is lezen op microniveau.
Leerplan Algemene Vorming – Opfris Derde Graad ASO 2007-03-01
42