Klik hier voor een overzicht van alle beelden - Museum de Fundatie

62 eugène dOdeigne, bras levé, 1977, steen
nic jOnk, sirene, 1974, brOns
70
Als zoon van een steenhouwer werd Eugène Dodeigne (1923) al jong ingewijd
Een sirene is een halfgodin uit de Griekse mythologie. Ze heeft het lichaam van een
in de geheimen van de steen. Wie zijn beelden bekijkt, ervaart iets van die
vogel en het hoofd van een vrouw. De sirenen woonden volgens de verhalen op een
geheimen. Dodeigne bewerkt zijn materiaal slechts oppervlakkig. Je ziet wel
aantal eilandjes. Met hun prachtige gezang lokten ze voorbijvarende schepen naar
het onderwerp, maar het beeld blijft tegelijkertijd een steen. Het levende valt
zich toe, die vervolgens op de klippen te pletter sloegen. De bronzen figuur van Nic
samen met het stoffelijke, het tijdelijke met het eeuwige. Zijn beelden zijn
Jonk (1928-1994) toont ons al van ver haar verleidelijke vormen. De sierlijke lijnen
treurig en troostend tegelijk. Dodeigne heeft grote bewondering voor de volkskunst
en opgaande beweging verbeelden op overtuigende wijze het hemelse gezang en doen
van Afrika en Oceanië, waarin hij de mystiek herkent die ook hemzelf drijft.
tegelijkertijd denken aan een schip op de golven.
63
64
65
66
67
68
69
david bade, ins blaue, 2012, gemengde tecHniek
Voor David Bade (1970) is elk materiaal geschikt om kunst mee te maken. Fantasie
en creativiteit vindt hij belangrijker dan esthetische tradities. ‘Ins Blaue’ is een
kolossale ridderfiguur, die volledig bestaat uit restmateriaal. De bijna achteloze,
zelfs slordige manier waarop de figuur is samengesteld, wordt gepareerd door zijn
felle uniforme kleur en reusachtige formaat, waardoor niemand aan de sculptuur
ontkomt. In plaats van een verheven kunstwerk is ‘Ins Blaue’ eerder het prototype
van de barbaarse beeldenstormer.
adri verHOeven, drift, 2008, steen
Adri Verhoeven (1952) is gefascineerd door het idee dat steen, de oermaterie
bij uitstek, in feite een stukje kosmos is, dat overal ter wereld zomaar voor
het oprapen ligt. Wat hem aanspreekt in een steen is “de stoïcijnse houding”,
zoals hij dat noemt. Om die reden laat hij als kunstenaar de steen grotendeels
intact. Hij respecteert en benadrukt de betoverende beslotenheid, ook al sluit
die de mens in feite buiten: “Vergeleken met de steen zijn wij zelfs nog geen
eendagsvlieg en past ons dus enige bescheidenheid.”
sien van meurs, mastaba’s, 1992, betOn en kOper
Een belangrijke inspiratiebron voor het werk van Sien van Meurs (1953)
zijn de verdwenen culturen uit de oudheid. Een mastaba is een voorloper
van de Egyptische piramide. De mastaba’s van Meurs zijn voor ons stervelingen
niet te betreden. Hun geslotenheid staat symbool voor de ontoegankelijkheid
van het dodenrijk, dat aan de ene kant angst inboezemt maar aan de andere
kant ook nieuwsgierigheid wekt. Tegenwoordig maakt Van Meurs veelal glasobjecten
in opdracht, waaronder vele grafsculpturen.
pjOtr müller, Huis van dr. quincke, 2001, gaas en steen
Dr. Heinrich Quincke was een Duitse dermatoloog uit het einde van de 19de eeuw.
Hij gaf zijn naam aan een aandoening die zwellingen op het lichaam veroorzaakt.
Pjotr Müller (1947) maakte een soort monumentje voor de patiënten die aan deze
ziekte lijden. In plaats van een imposant gedenkteken voor een onaantastbare
held te zijn, zoals de meeste monumenten, doet dit ‘Huis van Dr. Quincke’ ons juist
beseffen dat de mens niet onaantastbaar is. Wie het huis betreedt ziet overal om
zich heen de door ziekte misvormde gezichten.
Heringa / van kalsbeek, prOlOng, 2008, staal, Hars en textiel
Veruit de grootste sculptuur in de beeldentuin van Museum de Fundatie is
‘Prolong’ van het kunstenaarsduo Heringa / Van Kalsbeek (1962/1966). Hun
werk wordt wel omschreven als driedimensionaal schilderen. Het roept met zijn
beweeglijke vormen en veelkleurig palet associaties op met zowel de barokkunst
als abstract expressionisme. De enige herkenbare elementen in dit beeld zijn de
roze flamingo’s in de onderste zone, maar wie zich overgeeft aan zijn fantasie
kan ook in het kunstwerk als geheel een reusachtige exotische vogel ontdekken.
gOOitZen de jOng, juditH, 1970, brOns
Judith is een figuur uit de Joodse geschiedenis. Haar woonplaats Betulia werd
bedreigd door het Babylonische leger onder leiding van Holofernes. Om Betulia
te redden van de ondergang verleidde Judith op een nacht de legerleider. Ze voerde
hem dronken en sloeg hem het hoofd af. Met haar sierlijke ronde vormen is
deze Judith van Gooitzen de Jong (1932-2004) voorgesteld als het toonbeeld
van vrouwelijke verleidelijkheid, die (voor mannen tenminste) niet zonder gevaar
is. De Jong is vooral bekend geworden als stadsbeeldhouwer van Enschede.
eric claus, Het gevecHt, 1980, brOns
Eric Claus (1936) beschouwt zichzelf als een klassieke beeldhouwer. Hij laat zich
onder andere inspireren door de Griekse en Romeinse mythologie en heeft het
vakmanschap hoog in zijn vaandel staan. Zijn oriëntatie op de traditie betekent
echter niet dat de moderne kunst aan hem voorbij gaat. Claus hecht veel belang aan
het onderwerp, maar weegt dat zorgvuldig af tegen formele kwaliteiten. Behalve een
gevecht tussen twee ridders te paard is deze sculptuur ook een gevecht tussen inhoud
en vorm en tussen figuratie en abstractie.
steef rOOtHaan, Het geZicHt, 1999, brOns
De titel van dit beeld is ‘Het gezicht’. Maar welbeschouwd is het gezicht precies
datgene wat aan het liggende hoofd ontbreekt. Het gezicht valt samen met de
leegte die door het brons wordt omsloten. Steef Roothaan (1954) heeft zijn
onderwerp teruggebracht tot weinig meer dan een teken of pictogram, dat
echter door iedereen meteen wordt begrepen. Zelfs een kind ziet wat hier is
uitgebeeld. Door details weg te laten en vormen te vereenvoudigen, neemt de
zeggingskracht van het kunstwerk niet af maar juist toe.
rainer kriester, grOsZe stele, 1985, brOns
Wegens kritiek op de DDR-regering werd de medicijnenstudent Rainer Kriester
(1935-2002) in de jaren 50 korte tijd in Leipzig gevangen gezet. In 1958 vluchtte
hij naar West-Berlijn, waar hij zich inschreef aan de kunstacademie. Centraal in al
zijn werk staat de schending van de mens. ‘Grosze Stele’ is een grafzuil, waarin een
gestileerde mensfiguur kan worden herkend. Een geometrisch patroon van lijnen geeft
het beeld een zekere individualiteit, maar niet genoeg om het overheersende gevoel
van een in zichzelf gevangen wezen weg te nemen.
jan verscHOOr, de danser, 1981-1984, brOns
De titel van dit bronzen beeld zou ook op de maker zelf kunnen slaan. Het werk van
Jan Verschoor (1943) is namelijk het best te omschrijven als beweging in de ruimte,
wat van de beeldhouwer dus in feite een soort danser maakt. In tegenstelling tot veel
andere beelden van Verschoor waaiert de beweging hier echter niet breeduit, maar is
ze relatief kort en afgemeten. Wie er een bestaande dans in wil herkennen, ziet eerder
een tango dan een Weense wals. Behalve in brons werkt Verschoor ook in materialen als
kunststof, marmer, aluminium, staal, hout en glas.
pinO castagna, la guardata, 1984, brOns
De inspiratie voor dit beeld was een uit het water oprijzende zwemster, die Pino
Castagna (1932) zag tijdens een vakantie aan het Gardameer in Italië. Het refereert
aan de mythologische geboorte van Venus uit de zee, maar ook aan het bekende
shot van Ursula Andress in de James Bond-film ‘Dr. No’. Het ontbreken van hoofd
en ledematen komt overeen met de vele antieke sculpturen die alleen als fragment
bewaard zijn gebleven. Ondanks de vergaande abstractie heeft het beeld een sterk
sensuele uitstraling.
elisabet stienstra, de tafel, 1990, brOns en HOut
De kunst van Elisabet Stienstra (1967) brengt allerlei gedachten op gang,
zonder definitieve betekenis af te dwingen. Zo ook deze tafel. Het tafelblad
bestaat uit een bizar Jeroen Bosch-achtig landschap met al even bizarre figuren.
Je denkt aan de tuin der lusten, maar ook aan Dante’s voorstelling van de hel.
Daaronder vormen de kinderen, steunend op hun hoofden, de tafelpoten. Maar wat
hebben boven- en onderkant met elkaar te maken? Is het landschap de (letterlijke)
tegenpool van de kinderen? Of zijn het twee kanten van dezelfde medaille?
igOr mitOraj, terra amara, 1990, brOns
Na zijn opleiding aan de kunstacademies van Krakau en Parijs ontdekte
Igor Mitoraj (1944) pas in 1974 in Mexico zijn passie voor de beeldhouwkunst.
In de jaren daarna verschoof zijn aandacht van de oude kunst van Latijns-Amerika
naar die van het klassieke Europa. In 1983 besloot hij om voortaan een deel van
het jaar door te brengen in het Italiaanse Pietrasanta, vlakbij de marmergroeven
van Carrara. De altijd incomplete figuren of koppen in zijn oeuvre symboliseren het
onvervulde verlangen van Mitoraj naar de verloren beschavingen uit de oudheid.
jOOst van den tOOrn, pet Of tHe year, 1995, brOns
Hij zit er een beetje stijfjes en treurig bij, deze bronzen hond van Joost van den
Toorn (1954). Volgens de titel van het kunstwerk is hij uitgeroepen tot ‘Pet of the
year’. Dat is voor zijn baasje natuurlijk geweldig, maar zelf heeft de hond er niet
zoveel aan. Humor is een rode draad in het werk van Van Toorn, al zit er vaak wel
een zwart randje aan. Met dit cartooneske beeld becommentarieert hij het dwaze
gedrag van mensen en stelt hij in één adem door de ernst van kunst ter discussie.
Colofon Teksten/eindredactie: Feico Hoekstra, Fotografie: Museum de Fundatie, Ontwerp: STUNNED All Terrain Media, Druk: Èpos Press. Van de werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organisatie zijn de publicatierechten
geregeld met Pictoright te Amsterdam, © c/o Pictoright Amsterdam 2012. Museum de Fundatie heeft er naar gestreefd de rechten van de illustraties volgens wettelijke bepalingen te regelen. Degenen die desondanks menen zekere
rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot ons wenden. © Hannema-de Stuers Fundatie, Heino/Wijhe
71
72
73
74
75
76
77
Museum de Fundatie beschikt over een van de grootste en meest bijzondere
beeldentuinen in Nederland. De siertuin, de gazons en het bos rond Kasteel het
Nijenhuis, samen goed voor 4,5 hectare, bieden plaats aan meer dan 75 beelden van
gerenommeerde kunstenaars uit binnen- en buitenland. De beelden zijn afkomstig
uit de collecties van Museum de Fundatie, Beelden aan Zee en de Provincie Overijssel.
De kubistische ‘Zonnewijzer’ van Ossip Zadkine was
één van de eerste beelden in de kasteeltuin. Het beeld
werd geplaatst door Dirk Hannema, die in 1958 in het
Nijenhuis ging wonen en zijn kunstcollectie openstelde
voor publiek. Vele beelden zouden volgen, waaronder
een belangrijk vroeg werk van Karel Appel, het
monumentale portret van koningin Wilhelmina door
Charlotte van Pallandt en het imposante Hildebrand -
monument van Jan Bronner. Latere toevoegingen zijn
werken van kunstenaars als Dora Dolz, Pjotr Müller en
Joost van den Toorn en recentelijk grote beelden van
Heringa / Van Kalsbeek, Ronald Westerhuis en Frode
1
2
3
4
5
Bolhuis. Nadat enkele jaren geleden overal in Nederland
bronzen kunstwerken werden gestolen, was Museum de
Fundatie genoodzaakt tijdelijk zijn beelden uit de tuin
te verwijderen. In samenwerking met de Provincie
Overijssel is inmiddels de beveiliging geoptimaliseerd
en zijn er meer beelden dan ooit te zien. Speciaal voor
deze gelegenheid werd de eigen collectie aangevuld
met een genereus bruikleen van 40 beelden uit de
internationaal vermaarde collectie van museum Beelden
aan Zee in Scheveningen. Samen vormen de ruim 75
beelden een buitengewoon boeiende doorsnede van de
moderne beeldhouwkunst uit de 20ste en 21ste eeuw.
Ossip Zadkine, ZOnnewijZer, 1929, brOns
Deze zonnewijzer in de vorm van een liefdespaar laat goed de invloed zien van het
kubisme op de kunst van Ossip Zadkine (1890-1967). Het onderwerp van een man en
vrouw in een innige omstrengeling is bij uitstek geschikt om volgens het kubistisch
principe verschillende gezichtpunten tegelijkertijd te tonen. De beeldhouwer heeft
zijn figuren als het ware opgedeeld in losse elementen en die vervolgens tot een
nieuwe compositie samengevoegd. Het resultaat is een kunstwerk met een sterke
dynamiek, die de kijker voortdurend uitnodigt om de sculptuur heen te lopen.
Hendrik ansum, Hercules, ca. 1700, steen
Van de koning van Mycene moest Hercules twaalf haast ondoenlijke opdrachten
uitvoeren. Dit lukte hem door een combinatie van kracht en slimheid. Na zijn eerste
opdracht, het doden van een leeuw, droeg hij de kop en huid van het dier als teken
van moed. Behalve het onderwerp gaat ook de stijl van dit beeld van Hendrik Ansum
(werkzaam rond 1708) terug op de zo’n tweehonderd jaar eerder herontdekte kunst
uit de oudheid. De als fragment bewaard gebleven figuur is sterk geïdealiseerd
en poseert in een klassieke contrapost, waarbij het gewicht op één been rust.
Hede büHl, wäcHter, 1978, brOns
Hede Bühl (1940) was eind jaren 50 leerling van Joseph Beuys aan de kunstacademie
van Düsseldorf. Daarna werkte ze een tijdje bij Ewald Mataré, de leermeester van
Beuys. Bühl maakt voornamelijk sterk gestileerde beelden van in doeken gewikkelde
of anderszins (deels) afgedekte mensfiguren. Van deze ‘Wächter’ zijn de ogen
afgeplakt. Door de strengheid van de vormgeving en de compositie gaat er een zekere
dreiging van het beeld uit. Maar hoe bang moet je zijn voor iemand die niets ziet?
Of zijn dader en slachtoffer misschien inwisselbaar?
werner stötZer, die werra, 1972, brOns
Werner Stötzer (1931-2010) was een van de meest succesvolle beeldhouwers van de
DDR. ‘Die Werra’ is een personificatie van de gelijknamige rivier in zijn geboortestreek
Thüringen. Het uitbeelden van een rivier door een naakte man of vrouw gaat terug
op de oude Grieken. Stötzers beeld doet echter geen moment denken aan stromend
water. Zijn figuren kenmerken zich juist door hun zwaarte, die samenhangt met
Stötzers voorkeur voor steen. ‘Die Werra’ werd oorspronkelijk in kunststeen gemaakt
en pas later in brons gegoten.
sOnja Oudendijk, say gOOdbye tO tHe little girltree, 1993, kOper
Het uitgangspunt van dit opvallende boomsieraad vormde een litteken op de oude
moerbei in de kasteeltuin. Sonja Oudendijk (1958) schilderde het ontblote hout
diepblauw en plaatste er een glimmende koperen schijf voor. Samen zijn ze net een
hemelsblauwe lucht met daarin de brandende zon. Door de toevoeging van het sieraad
is de boom een ode aan de schoonheid van de natuur geworden. Het zorgt ervoor dat
niemand de boom voorbij loopt zonder hem op te merken.
59
60
61
57
58
49
50
55
54
53
51 52
62
48
56
46
47
69
70
45
68
71
72
64
KASTEEL
44
36
35
67
74
kennetH armitage, mOOn figure, 1948, brOns
“Beeldhouwen is niets anders dan het rangschikken van schaduwen”, aldus Kenneth
Armitage (1916-2002). De uitspraak geeft aan dat de beeldhouwer vooral geïnteresseerd
was in de plastische kwaliteiten van een sculptuur. Zijn onderwerp is meestal de mens.
‘Moon figure’ is een van zijn eerste bronzen beelden. Opgebouwd uit geabstraheerde, min
of meer geometrische vormen leunt het werk sterk op de Cycladische beeldhouwkunst,
waarvoor Armitage al tijdens zijn kunststudie in Leeds en Londen grote belangstelling
aan de dag legde.
bé tHOden van velZen, neger, 1928-1934, steen
Bé Thoden van Velzen (1903-1984) hakte deze stenen negerfiguur tijdens haar opleiding
bij Jan Bronner aan de Rijksakademie in Amsterdam. De man was een populair model,
waardoor zijn gestalte in meerdere beelden bewaard is gebleven. Hoewel hij als kleurling
een exotische uitstraling had, werd hij hier in een zuiver klassieke pose uitgebeeld.
Daarmee is het werk een typisch academische studie. Latere sculpturen van Thoden
van Velzen, waaronder enkele herdenkingsmonumenten, zijn gestileerder van vorm.
trak wendiscH, bläser v, 1993, brOns
Een muzikant is vaak een vrolijke figuur. Zo niet deze sousafoonspeler. Het instrument
slingert zich als een wurgslang om het lichaam van de man, wiens magere gestalte en
gladde schedel ook al weinig goeds voorspellen. Alles wijst erop dat het hier niet gaat om
mooi muziekspel, maar om een verplicht nummer, een noodlottig moeten. Trak Wendisch
(1958) verbeeldde op indringende wijze zijn beklemmende ervaringen als onderdaan van
de DDR. De oorspronkelijke houten sculptuur maakt deel uit van de groep ‘Konzert der
verlorenen Söhne’.
Oswald wenckebacH, fluitspeler, 1953
Tot begin jaren 50 hield Oswald Wenckebach (1895-1962) zich hoofdzakelijk bezig met
opdrachten, vooral portretten, die hij uitvoerde in een classicistische stijl. Onder invloed
van veranderende opvattingen over kunst ten tijde van de Wederopbouw werd zijn werk
vrijer en lichtvoetiger. Een goed voorbeeld hiervan is zijn bekende ‘Monsieur Jacques’
voor de ingang van het Kröller-Müller Museum. Een ander voorbeeld is deze fluitspelende
jongen, die hij maakte na het zien van een Afrikaanse dansgroep. De sculptuur hoort tot
een serie van vier negerfiguren.
andré rabOud, jeune fille dans une barque, 1999, graniet
Na de plotselinge dood van een vriend verruilde André Raboud (1949) in 1972 zijn
esthetische benadering van kunst voor een symbolische. Het meisje uit de titel van dit
granieten beeld uit 1999 is gereduceerd tot een streep en twee bultjes (het lichaam) en
een halfronde ondiepe holte (het hoofd). Haar liggende positie zou erop kunnen wijzen
dat ze gestorven is. In dat geval is de boot al snel een baar en de denkbeeldige rivier de
scheidslijn tussen leven en hiernamaals. Een ander beeld uit die tijd, ‘La jeune fille et la
mort’, lijkt die interpretatie te bevestigen.
73
43
77
75
63
37
76
7
34
42
41
40
39
38
6
9
4
5
8
10
16
13
20
19
1
25
28
33
65
32
66
12
14
15
22
27 26
31
3
2
11
18
24
17
21
23
29
30
Wandelroute =
www.museumdefundatie.nl www.beeldenaanZee.nl
6
7
8
9
10

11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
tHeresia van der pant, pinquïn, 1964
Het oeuvre van Theresia van der Pant (1924) bestaat bijna exclusief uit diersculpturen.
Typerend voor haar stijl is de vereenvoudiging van de vorm. Door het weglaten van
details wordt de expressie van de beelden vergroot. De karakteristieke onhandigheid
van een pinguïn op het droge is hier gevangen in een haast rechthoekige vorm.
De achterover gekantelde kop, de opgetrokken tenen en de strak langs het lichaam gehouden
vleugels zorgen ervoor dat de vogel ondanks het massieve lijf een wat wankele indruk maakt.
sOpHia vari, les amants assis, 1983, brOns
Het onderwerp en de compositie van deze zittende geliefden doen de kunstkenner
meteen denken aan ‘De kus’ van Auguste Rodin of anders wel aan het werk met
dezelfde titel van Constantin Brancusi. In de versie van Sophia Vari (1940) zijn
de lichamen zodanig met elkaar vervlochten dat er amper nog sprake is van twee
afzonderlijke figuren. De geliefden zijn letterlijk één geworden. Het samensmelten
van verschillende elementen tot een onlosmakelijk geheel is typerend voor de
kunst van Vari, die ook bekendheid geniet als sieradenontwerper
allen jOnes, Odalisque (cOncubine), 1983, geverfd ijZer
Eind jaren 60 shockeerde Allen Jones (1937) de (kunst)wereld met zijn zeer
levensechte sculpturen van pikant geklede vrouwen, die in al even pikante poses
dienst deden als meubel. Deze uit de jaren 80 daterende ‘Odalisque’, een traditioneel
onderwerp in de kunstgeschiedenis, is een stuk minder expliciet. Toch wordt
ook hier de vrouw op een weinig respectvolle manier gepresenteerd, namelijk
als lustobject, gebruiksvoorwerp én als kunstwerk. Is het beeld een aanklacht?
Of juist een verheerlijking? De kijker mag het zeggen.
geOrges cHarpentier, maratHOn man, 1982, brOns
Het oeuvre van Georges Charpentier (1937) kent vele vrouwelijke naakten. In dit
beeld staat voor de verandering een mannelijk naakt centraal. ‘Marathon man’
toont echter maar een beperkt deel van het lichaam, zelfs minder dan de helft.
Toch is er genoeg overgebleven om het beeld van een rennende man in gedachten
te voltooien. De figuur is niet abrupt afgebroken, zoals je vaak wel ziet bij antieke
beelden. De decoratief weergegeven lijnen van het gespierde atletenlijf worden
voortgezet in de sierlijke contour, waaruit een en al souplesse spreekt.
Han weZelaar, vrOuwelijke tOrs, 1930, steen
Han Wezelaar (1901-1984) houwde deze stenen vrouwentors in 1930. Hij verbleef
toen in Parijs. Hoewel hij eerst een tijdje werkte in het atelier van Ossip Zadkine,
een expressionist pur sang, trok de modern-klassieke beeldhouwkunst van
Charles Despiau en Artistide Maillol hem het meest. Deze tors toont de overgang
van de wat zwaardere, soms bijna boerse beeldhouwkunst uit Wezelaars beginjaren
naar het verfijnde classicisme dat zijn werk sinds de jaren 30 kenmerkt en waarmee
hij, eenmaal terug in Amsterdam, grote indruk maakte op zijn Nederlandse collega’s.
lOtHar fiscHer, gesOckelte nOrne, 1978, ijZer
Een ‘norne’ is een Germaanse schikgodin, oftewel een godin die over het lot van
mensen beschikt. Lothar Fisher (1933-2004) beeldde haar uit als een strenge,
onwrikbare figuur. Ze heeft onmiskenbaar menselijke trekken, maar er zit ook iets
mechanisch, iets robotachtigs in. De symmetrie, de frontale positie en het harde ijzer
versterken de indruk dat er met deze godin niet te sollen valt. Fishers figuren balanceren
op de grens tussen figuratie en abstractie, tussen wezen en symbool. Er is een sterke
verwantschap met primitieve kunst, maar ook met die van het oude Egypte.
dietricH klinge, der kult, 1995, brOns
Dietrich Klinge (1954) maakt zijn beelden eerst in hout, waarna hij ze in brons afgiet
om de duurzaamheid te vergroten. Zittende mensfiguren met een getrapt lichaam
komen vaker voor in zijn oeuvre. De titel van dit beeld wijst op een religieuze functie.
De figuur heeft een gezicht dat geënt lijkt op Afrikaanse maskers. Zijn of haar positie
is zuiver frontaal, wat de indruk van een goddelijke status versterkt. Is de trap
misschien een uitnodiging om zelf ook een hoger (geestelijk) niveau te bereiken?
mariO negri, grOOt paar, 1964-1965, brOns
In de beelden van Mario Negri (1916-1987) gaan figuratie en abstractie hand in hand.
Wie niet weet dat dit beeld ‘Groot paar’ heet, ontdekt pas na heel goed kijken twee
mensfiguren. Voordat hij beeldhouwer werd, studeerde Negri architectuur. Zijn
interesse in de bouwkunst verklaart het samenvallen in zijn werk, net als bij een
gebouw, van object en omgeving. Om diezelfde reden besteedde hij veel aandacht aan
de sokkels van zijn beelden. De sokkels zijn niet alleen functioneel, ze maken deel uit
van de compositie.
tOni benettOn, dOnna cHe cammina, 1951, ijZer
Toni Benetton (1910-1996) leerde al op jonge leeftijd ijzer lassen in de smidse van zijn
oom. Toch maakte hij zijn eerste beeld pas op 25-jarige leeftijd. Drie jaar later ging hij
naar de kunstacademie in Venetië, waar hij les kreeg van Arturo Martini. Dit beeld van
een wandelende vrouw is typerend voor de silhouetfiguren van mensen en dieren die
hij tot de jaren 60 maakte. Omdat ijzer in Italië nauwelijks bekend was als materiaal
voor beeldhouwkunst richtte Benetton in 1967 in de buurt van Treviso een
internationale ‘ijzeracademie’ op, die nog altijd bestaat.
nicOlas alquin, passage du feu (le cOuple), 2002, ijZer
Dit beeld is een massief ijzeren afgietsel van een houten origineel. Nicolas Alquin
(1958) gebruikte hiervoor een boom die, zoals blijkt uit de titel, door de bliksem
in tweeën werd gespleten. Hij plaatste de beide delen zodanig naast elkaar dat de
suggestie van een liefdespaar wordt gewekt. De roestvorming op het ijzer geeft het
werk een natuurlijke uitstraling, die goed past bij de nog altijd zichtbare nerfstructuur
van het houten model. Voor Alquin is de natuur, zowel natuurlijke materialen als
natuurkrachten, het belangrijkste instrument van een beeldhouwer.
andreu alfarO, adam e eva, 1998, geverfd ijZer
De Spaanse beeldhouwer Andreu Alfaro (1929) werd bekend met metershoge abstracte
sculpturen voor de openbare ruimte, waarin ritme en beweging de vorm bepalen. Dit
werk uit 1998 laat de kunstenaar van een heel andere kant zien. Dat het beeld bestaat
uit louter lijnen is typisch Alfaro, maar een figuratieve voorstelling, namelijk van het
eerste mensenpaar, is in zijn oeuvre een bijzonderheid te noemen. Man en vrouw zijn
nagenoeg identiek weergegeven. Het enige verschil tussen beiden is een klein maar
veelbetekenend streepje.
andreu alfarO, carlOta de weimar, 1988, ijZer
Sinds 1981 maakte Andreu Alfaro (1929) ruim honderd beelden over het leven en
gedachtegoed van de schrijver Johann Wolfgang von Goethe. Deze ijzersculptuur met
zijn vrouwelijke rondingen is een verbeelding van Charlotte von Stein, een getrouwde
dame die Goethe in 1775 ontmoette in Weimar. Hun relatie wordt omschreven als een
innige vriendschap, die echter een flinke deuk opliep toen Goethe in 1786 aan zijn
twee jaar durende Italiaanse reis begon, zonder haar zelfs maar in te lichten over zijn
vertrek.
jOsef pillHOfer, anaxagOras, 1970, brOns
Anaxagoras was een Griekse filosoof en astronoom uit de 5de eeuw v. Chr.
Hij introduceerde in de filosofie het idee van een in de kosmos actieve geesteskracht,
die orde brengt in de chaos. Heeft Josef Pillhofer (1921-2010) zich in deze geleerde
herkend? De Oostenrijker, die in zijn jeugd les kreeg van onder meer Ossip Zadkine
en Fritz Wotruba, bouwde zijn beelden op uit eenvoudige, vaak rechthoekige
basiselementen. Deze zijn zodanig samengebracht dat ze een expressieve menselijke
figuur vormen.
micHael crOissant, kOpf-scHultern, 1981, ijZer
Aanvankelijk opgeleid tot steenhouwer ging Michael Croissant (1928-2002) eind
jaren 40 naar de kunstacademie in München, waar Toni Stadler zijn belangrijkste
leraar werd. Centraal in zijn werk staat de mens. De moeilijkheid om een hoofd
op overtuigende wijze te verbinden met de schouders, een bekend probleem voor
beeldhouwers, werd het thema van een serie ijzersculpturen. Hier heeft Croissant
het probleem min of meer omzeild door hoofd en schouders als autonome volumes
op te vatten en het raakvlak tussenbeide tot een minimum te beperken.
waldemar OttO, HerbstallegOrie, 1988, brOns
Waldemar Otto (1929), geboren in Polen en opgegroeid in Duitsland, houdt zich in
zijn werk exclusief bezig met de mens. Na aanvankelijk veel naar model te hebben
geboetseerd, koos hij er later voor om uit zijn hoofd te werken. Zijn figuren hebben
een enigszins cartooneske uitstraling, zonder humoristisch te zijn. Ze lijken eerder
melancholisch van aard. Dat geldt zeker voor deze allegorische verbeelding van de
herfst, een onderwerp dat per definitie al een verlangen naar betere tijden in zich
draagt.
Hedwig Zweerus-weber, mOnOgram & rOnde vOrm, 1975 & 1974, brOns
De vloeiende beelden van Hedwig Zweerus-Weber (1922-1987) zijn op het eerste
gezicht van een grote eenvoud. Wie nog een keer kijkt, ontdekt echter een subtiel
vormenspel, waarin eerdere zekerheden stukje bij beetje onderuit worden gehaald.
Vormen worden wel herhaald, maar nergens exact gespiegeld. Spiegelen doet wel het
gepolijste oppervlak. Beschenen door de zon tekenen de contouren zich daardoor
nog scherper af, terwijl ook de schaduwen hun partij meespelen in de compositie.
Ossip Zadkine, grOte vrOuwenkOp, 1927, graniet
Graniet is een materiaal dat zich door zijn hardheid slecht leent voor details.
Ossip Zadkine (1890-1967) heeft het gezicht van de vrouw daarom met minimale
middelen weergegeven. De rechthoekige vorm van het granietblok is in het
eindresultaat nog goed zichtbaar. Het materiaal bezorgt het beeld een hele
krachtige uitstraling, vergelijkbaar met die van de archaïsche kunst van de oude
Grieken. Zadkine was een van de belangrijkste beeldhouwers van de 20ste eeuw
en is in Nederland vooral bekend als maker van ‘De verwoeste stad’ in Rotterdam.
Henk Zweerus, kijken en luisteren, 1954, brOns
Henk Zweerus (1920-2005) werd bekend met zijn rechthoekige ritmische composities.
In 1958 was zijn kalkstenen ‘Horizontale compositie’ het eerste abstracte buitenbeeld
in Amsterdam. ‘Kijken en luisteren’ werd gemaakt voor de schouwburg in Enschede.
De stilering die Zweerus hier toepaste, is enigszins verwant aan die van de
expressionistische bouwplastiek uit het begin van de eeuw, waarvan de decoraties
aan het Scheepvaarthuis in Amsterdam het hoogtepunt zijn. Zweerus was getrouwd
met Hedwig Weber, van wie in deze beeldentuin ook werk te zien is.
micHael crOissant, figur, 1997, brOns
De sculpturen die Michael Croissant (1928-2002) vanaf eind jaren 60 maakte, zijn
vrijwel allemaal te herleiden tot de menselijke gestalte. Soms is het onderwerp echter
zodanig geabstraheerd dat het beeld alleen in de verte nog iets wegheeft van een
mens. In dit bronzen beeld uit 1997 zijn het de gebogen lijnen, de onderlinge
verhoudingen en de hoogte (bijna twee meter, oftewel ‘levensgroot’) die je als kijker,
ondanks het ontbreken van herkenbare details, toch meteen doen denken aan een
mens.
karel appel, femme Oiseau, 1947, brOns
Hoewel Karel Appel (1921-2006) bekend werd als schilder, was hij ook als beeldhouwer
actief. Gemaakt in 1947 is deze ‘Vogelvrouw’ een van de eerste sculpturen in zijn
oeuvre. Het heeft veel weg van een Afrikaans afgodsbeeld. De kunst van zogenaamd
primitieve volkeren was een grote inspiratiebron voor westerse kunstenaars in het
begin van de 20ste eeuw. Twee jaar na het ontstaan van dit beeld richtte Appel met
enkele vrienden de internationale Cobra-groep op. Zij lieten zich inspireren door
tekeningen van kinderen en geestelijk gehandicapten.
cHarlOtte van pallandt, wilHelmina, 1968, brOns
Charlotte van Pallandt (1898-1997) was een van de belangrijkste Nederlandse
portretbeeldhouwers uit de 20ste eeuw. Dit beeld van koningin Wilhelmina is een
bronzen versie uit 1987 van het hardstenen origineel dat zij in 1968 maakte voor
de openbare ruimte van Rotterdam. Hoewel haar gezicht nauwelijks iets herkenbaars
heeft, is Wilhelmina’s persoonlijkheid wel degelijk zeer goed getroffen. De expressie
van het beeld zit bijna helemaal in de massiviteit van haar dikke wintermantel,
waaruit precies de onverzettelijkheid spreekt die haar zo typeerde.
fritZ kOenig, Zwei i, 1971, brOns
Twee cilinders en twee bollen op een rechthoekige sokkel, veel meer zien we niet.
Toch gaat er van deze bronssculptuur van Fritz Koenig (1924) een sterke suggestie
uit. Je kunt er bijvoorbeeld gemakkelijk twee kussende mensfiguren in zien. Door
vormen tot hun essentie te reduceren, bereikte Koenig een maximale zeggingskracht
en reikwijdte. Het beeld maakt deel uit van de serie ‘Zwei’. De compositie stelt niet
per se twee figuren voor, maar gaat over alle mogelijke relaties tussen twee elementen,
zowel formeel als emotioneel.
frOde bOlHuis, cleaning tHe rOOms Of tHe past, 2010, staal en HOut
Kennelijk is er in het kasteel een grote schoonmaak gaande en zijn de meubels
tijdelijk op het gras gezet. De frivoliteit van de stapeling en de ongewone feloranje
kleur geven iets feestelijks aan het ensemble, alsof de meubelstukken eindelijk bevrijd
zijn uit hun donkere en muffe omgeving tussen vier muren. Die luchtigheid breidt
zich trouwens uit naar de functie van dit beeld van Frode Bolhuis (1979). Behalve
een kunstwerk om naar te kijken, is het namelijk ook een speeltoestel voor kinderen.
tOm claassen, ZOnder titel (kapsel van spinOZa), 1999, brOns
Dit beeld van een losse pruik haar stelt volgens de maker het kapsel van de
filosoof Spinoza voor, zoals dat te zien was op het vroegere briefje van 1000 gulden.
De kunstenaar omschreef het zelf als “een koppeling tussen de geestelijke en de
stoffelijke wereld.” Het beeld is typerend voor Tom Claassen (1964), die elementen
uit de werkelijkheid tot reusachtige proporties opblaast. Daardoor ontstaat een
vervreemdend effect, dat niet zelden op de lachspieren werkt. Claassen relativeert
zodoende niet alleen het onderwerp, maar ook de kunst zelf.
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
axel cassel, le serpent, 1986, brOns
Axel Cassel (1955) werd opgeleid tot tekenaar en graficus. Na zijn afstuderen in
1980 begon hij vrijwel direct beelden te maken, waarin overigens zijn liefde voor
de lijn een belangrijke rol speelt. Reizen naar Papoea Nieuw-Guinea zetten hem
halverwege de jaren 80 op het spoor van de etnografische kunst. Het beeld
‘Le serpent’ stelt welbeschouwd helemaal geen slang voor, maar is een extreem
uitgerekte mensfiguur. In bijna alle culturen wordt de slang bijzondere krachten
toegedicht, zowel positieve als negatieve, en soms zelfs als een god vereerd.
rOnald a. westerHuis, rawsOme!, 2011, rOestvrij staal
Een bol staat in de kunst vaak symbool voor de wereld. In dit geval weerspiegelt de bol
ook in letterlijke zin de wereld. Doordat Ronald Westerhuis (1971) de bol maakte van
spiegelend roestvrij staal ziet de kijker zichzelf en zijn omgeving in het kunstwerk terug.
In de kleinere bollingen die de kunstenaar op het oppervlak aanbracht, wordt het beeld
verkleind. In de holle delen is het beeld eveneens verkleind en bovendien omgekeerd.
Het oersymbool van eenheid is daarmee tegelijkertijd een symbool van veelheid geworden.
jOacHim bertHOld, neuer adam ii, 1973, brOns
Als zoon van een goudsmid en een schilderes kreeg Joachim Berthold (1917-1990)
de kunst van huis uit mee. Zijn oeuvre bestaat vrijwel alleen uit mensfiguren, die
hij door de jaren heen steeds verder abstraheerde. Dat desondanks zijn kijk op de
mens in essentie dezelfde bleef, blijkt uit deze ‘Neuer Adam’. Het beeld gaat namelijk
rechtstreeks terug op Bertholds ‘Schreitende’, een lopende figuur die hij al in 1955
maakte voor de Siemens-Siedlung in München. Beide beelden gaan op hun beurt
trouwens weer terug op het oermodel van de Griekse kouros.
jOs wOng, vibrating figure, 1981-1986, brOns
Een beeld is normaal gesproken een object dat stilstaat. De werken van Jos Wong
(1928) verzetten weliswaar geen stap, helemaal stilstaan doen ze ook niet.
‘Vibrating Figure’ is opgebouwd uit verschillende silhouetten, die ten opzichte
van elkaar steeds iets zijn verschoven. Daardoor wordt de suggestie gewekt dat
het beeld trilt, iets wat door de symmetrie en geslotenheid van de figuur nog
eens wordt versterkt. Die zorgen er namelijk voor dat de beweging niet alle
kanten opvliegt, maar als het ware in het beeld zit opgesloten.
burkard backe, pytHia, 1987, brOns
Burkard Backe (1936) haalt zijn inspiratie uit de kunst van de oude Grieken.
Hij deelt hun fascinatie voor licht, wat zich onder meer uit in het glimmende
goudkleurige oppervlak van zijn beelden. Voor een vormgever van licht en schaduw
(want dat is een beeldhouwer) is die fascinatie niet ongewoon. Pythia, die hier
is uitgebeeld, overigens zonder goudkleurig oppervlak, was een priesteres van
het Orakel van Delphi. Ze was het medium waardoor Apollo tot het volk sprak. Dit
verklaart meteen haar betekenis voor Backe: Apollo is namelijk de god van het licht.
artHur sprOnken, mité, 1981-1983, brOns
Paarden en vrouwen zijn de hoofdmotieven in het oeuvre van Arthur Spronken
(1930). Het gaat hem niet primair om de uiterlijke verschijning als wel om de
innerlijke spanning. In zijn beelden is de fysieke kracht bijna voelbaar, alsof
het brons elk moment uit elkaar kan barsten. Ook deze ‘Mité’, een vrouwentors
in een geforceerde, gedraaide houding, is in de eerste plaats een brok samengebalde
energie. De herkenbaarheid van het onderwerp en de abstracte expressie van de vorm
houden elkaar daarbij perfect in evenwicht.
ZHOu brOtHers, ballet dancer, 1995, brOns
De Chinese broers Shan Zuo (1952) en Da Huang Zhou (1957) zijn niet zozeer een
kunstenaarsduo als wel één kunstenaar met twee hoofden en vier handen. Ze doen
alles samen, maar zonder onderling overleg. Met deze bronzen balletdanser is een
klassiek onderwerp verbonden aan een haast kinderlijke vormgeving. De zaagsneden
in het lichaam, die verraden dat het beeld oorspronkelijk van hout was, kunnen als
iets negatiefs worden ervaren. Dit gevoel wordt echter ruimschoots gecompenseerd
door de uitgesproken optimistische danspose van de figuur.
jan brOnner, HildebrandmOnument, 1914-1947, steen
Als professor aan de Rijkakademie in Amsterdam leidde Jan Bronner (1881-1972)
tientallen Nederlandse beeldhouwers op. Van hem is de uitspraak: “Beeldhouwkunst
is architectuur, architectuur is beeldhouwkunst.” Volgens Bronner golden voor beide
disciplines dezelfde wetmatigheden. De stenen figuren van het Hildebrandmonument,
die de schrijver Hildebrand en zes hoofdpersonen uit zijn boek ‘Camera Obscura’
voorstellen, zijn bijna letterlijk gebouwen geworden. Met enige fantasie kun je er
expressionistische flatgebouwen in zien.
dOra dOlZ, las meninas, 1991, keramiek
‘Las Meninas’ is Spaans voor ‘De hofdames’. Behalve de titel van dit keramische
zitmeubel van Dora Dolz (1941-2008) is het ook de titel van een wereldberoemd
schilderij van Diego Velazquez uit 1656. Dolz koos deze titel vanwege de gelijkenis
tussen haar creatie en de hoepelrokken op het schilderij, dat zij als geboren Spaanse
heel goed kende. Dolz kwam in 1965 naar Nederland. Sindsdien heeft zij met haar
kleurrijke keramiekobjecten aan vele onopvallende en onaantrekkelijke plekken in
ons land een vrolijk accent toegevoegd.
gust kulcHe, liggende vOrm, 1964, steen
Gust Kulche (1894-1988) wijdde het grootste deel van zijn leven aan de schilder- en
dichtkunst. Pas rond 65ste jaar begon hij serieus met beeldhouwen. De natuur was zijn
belangrijkste inspiratiebron. Dit stenen beeld is op het eerste gezicht volledig abstract.
Toch refereert het wel degelijk aan de werkelijkheid. Door de zachte ronde vormen en
de liggende positie van de sculptuur denk je namelijk meteen aan een van de meest
verbeelde onderwerpen in de kunstgeschiedenis: een liggend vrouwelijk naakt.
marc de rOOver, blijbeeld, 1997, cOrtenstaal en HOut
Marc De Roover (1948) maakte dit ‘Blijbeeld’ speciaal voor de Blijmarkt in Zwolle,
waar het lange tijd een vast plekje had voor de trappen van Museum de Fundatie.
Het door De Roover bedachte verhaal van de mythische zwaan die de mensen van
de materiële naar de geestelijke wereld omhoog voert, is op de buitenlocatie van
het museum echter minstens zo goed van toepassing. De naar de hemel wijzende
spiraal, die gestut wordt door gestileerde zwanen, heeft hier zelfs een pendant in
de 19de-eeuwse gedenknaald die iets verderop tussen de bomen staat.
pjOtr müller, ZOnder titel, 1991, terracOtta
Op het eerste gezicht lijken deze vaasachtige terracotta vormen, gegroepeerd rond
een terracotta schaal, helemaal op hun plaats te zijn in een kasteeltuin. Pas na twee
keer kijken, valt op dat het hier gaat om volstrekt onbruikbare objecten. In hun
wankele positie maken ze bovendien een vrij hulpeloze indruk. Het beeld benadrukt
zowel de functieloosheid als de kwetsbaarheid van kunst. Vanuit datzelfde idee maakte
Pjotr Müller (1947) ook een aantal tempels, die net als de tuinfollies uit de 19de eeuw
alleen bedoeld zijn om verwondering te wekken.
Hans steinbrenner, figur, 1987, eikenHOut
Tot eind jaren 60 liet Hans Steinbrenner (1928-2008) zich inspireren door respectievelijk
Toni Stadler, Constantin Brancusi en Piet Mondriaan. Alle drie lieten ze hun sporen na
in het oeuvre van de beeldhouwer, die uiteindelijk wel degelijk zijn eigen weg vond. Zijn
uit louter rechthoeken opgebouwde beelden ontlenen hun menselijkheid aan de plaatsing
van de blokken ten opzichte van elkaar, waarbij de onderlinge verschillen in afmeting en
richting allesbepalend zijn. Ook wie de titel van dit eikenhouten beeld niet kent, ziet in
de stapeling een staande figuur.
bernHard müller-feyen, arcHetype, 1986, ijZer
Bernard Müller-Feyen (1931-2004), die werd opgeleid als schilder, begon in 1976 met een
serie tekeningen van lussen. Later vertaalde hij de tekeningen naar de derde dimensie.
Deze ‘Schlaufenformen’, ook wel ‘Archetypen’ genoemd, zijn eenvoudig van vorm en
compositie. De beelden moeten vooral als archetypen van de mens worden gezien, waarbij
de lus staat voor het hoofd. Een van de laatste werken van de kunstenaar was ‘Äonen der
Humanitas’, een ontwerp voor een monument op Ground Zero in New York, dat echter niet
werd uitgevoerd.
willem speekenbrink, interieur, 1994, gietijZer
Een kunstwerk met de titel ‘Interieur’ toont meestal een sfeervol ingerichte ruimte.
Bij Willem Speekenbrink (1953) gaat die vlieger niet op. Zijn interieur zien we vanaf
de onderkant, in een huisje zonder vloer dat ondersteboven op de grond ligt. Knus en
gezellig is het er niet. De proportioneel veel te grote bloempot, vissenkom en vogelkooi
die erin liggen, versterken slechts het gevoel van verlatenheid. Iets wat we normaal
gesproken als vertrouwd en veilig ervaren, wordt hier door Speekenbrink op een zeer
verontrustende manier gepresenteerd.
martin bOrcHert, dOOi, 2007, betOn, brOns en perspex
De kunstwerken van Martin Borchert (1965) hebben vaak een directe link met de plek
waarvoor ze zijn gemaakt. Bij het Nijenhuis maakte hij een monument dat verwijst naar
de vroegere ijskelder van het kasteel, die hier in de 17de eeuw werd aangelegd. Met een
ijskelder konden de kasteelbewoners ook in warmere perioden over ijs beschikken. Een
ijskelder is met andere woorden de voorloper van onze vrieskist. Net als kunst was ijs een
statussymbool. Wie hartje zomer gekoelde dranken en verse spijzen kon opdienen, was
geslaagd in het leven.
yubi kirindOngO, blOki, 2002, autOband en ijZer
Halverwege de jaren 70 begon Yubi Kirindongo (1946) beelden te maken van schroot
en ander restmateriaal. Wat de geboren Curaçaoënaar hierin aantrekt, is het feit dat hij
zodoende het materiaal een nieuw leven geeft én een nieuwe betekenis. Zo blijkt een
verzameling afgedankte autobanden met een eenvoudige ingreep ineens een kunstwerk te
zijn, dat enerzijds als esthetisch object kan worden ervaren en anderzijds als een luchtig
commentaar op de huidige wegwerpmaatschappij. De titel ‘Bloki’ is Papiaments voor ‘Blok’.
alpHOns freijmutH, tOtem, 1999, keramiek
Alphons Freijmuth (1940) werd in de jaren 70 bekend als schilder. Later ging hij ook
sculpturen maken. Zijn kunst wordt gerekend tot de Nieuwe Figuratie, een beweging die
hij zelf hielp oprichten als reactie op de overwegend abstracte en conceptuele kunst uit
de jaren 60. Zowel het expressionisme uit het begin van de eeuw als de kunst van Cobra
klinkt in zijn werk door. Hij verbindt die echter met geometrische en constructivistische
elementen. Deze ‘Totem’ is in de eerste plaats een knipoog naar de soms wat al te serieuze
omgang met kunst.
ignatius van lOgteren, ceres, ca. 1750, steen
Ceres is de Romeinse godin van de landbouw, of meer in het bijzonder van het
koren, en ook van de vruchtbaarheid en de moederliefde. Het beeld werd vroeger
toegeschreven aan Rombout Verhulst. Op stilistische gronden wordt het tegenwoordig
wat later gedateerd en is Ignatius van Logteren (1685-1732) de meest waarschijnlijke
maker. Nadat er bij technisch onderzoek sporen van witte verf werden gevonden, is
het beeld weer wit geschilderd, een bekende truc om zandsteen het uiterlijk van het
veel duurdere marmer te geven.
anOniem, gedenknaald, 19de eeuw, steen
Dit monument in de vorm van een stenen naald, bekroond met een pijnappel, werd
eind 19de eeuw opgericht door de toenmalige kasteelheer Henri van Knobelsdorff.
Het is bedoeld ter nagedachtenis aan zijn hond, die op deze plek begraven ligt. De
hond verrichtte een heldendaad door Knobelsdorff met zijn geblaf te waarschuwen
voor een beginnende brand. Daardoor kon het vuur op tijd worden geblust. Ook de
honden van een latere kasteelheer, Dirk Hannema, die hier in 1958 kwam wonen en
er een museum stichtte, liggen bij de naald begraven.
frank dOrnseif, sitZende, 1984, ijZer
Dit beeld is als het ware een driedimensionale lijntekening. Het is een zittende figuur,
die helemaal is samengesteld uit staven betonijzer, het favoriete materiaal van Frank
Dornseif (1948). Toch heeft de kunstenaar een zeer menselijke figuur gecreëerd. Hier
zit een wezen van vlees en bloed, die zonder specifieke anatomische kennis en een
scherp opmerkingsvermogen niet tot stand had kunnen komen. Het beeld straalt door
zijn monumentale eenvoud iets heel vanzelfsprekendheids uit.
bartHOlOmeus eggers, apOllO, 2de Helft 17de eeuw, steen
Apollo is een mythologische figuur die vaak in tuinen wordt gesignaleerd. Dit
17de-eeuwse beeld had oorspronkelijk een plaatsje in de tuin van Huize Soeterbeek
in Nuenen. Apollo staat symbool voor het goddelijke licht, maar vertegenwoordigt
ook de goddelijke schoonheid. Daarnaast wordt hij geassocieerd met muziek en jacht.
Daarom is hij hier afgebeeld met een lier en boog. Het geïdealiseerde maar ingetogen
beeld, toegeschreven aan Bartholomeus Eggers (1625-1692), is exemplarisch voor de
Nederlandse barokkunst.
Herbert albrecHt, trauernder, 1987, steen
Herbert Albrecht (1927) studeerde aan de kunstacademie van Wenen, waar Fritz
Wotruba een van zijn leraren was. De stijl van dit beeld is kenmerkend voor zijn
werk uit de jaren 70 en 80. De merkwaardige lobben, die de vormen van het
lichaam enigszins verhullen, geven het beeld een futuristisch aanzien. Ze suggereren
beweging, hoewel de pose van de figuur een staande is. Treurende figuren, ook
wel ‘pleuranten’ genoemd, kennen een lange kunsthistorische traditie als onderdeel
van grafmonumenten. Dit beeld is echter bedoeld om op zichzelf te staan.
dOrOtHé van driel, ZOnder titel, 2000-2002, glas en brOns
Deze drie sculpturen horen tot een serie die ontstond tussen 1995 en 2002.
Wat meteen opvalt, is het gebruik van twee zeer verschillende materialen:
glas en brons. De materialen botsen als het ware op elkaar. Binnen de contour van
het kunstwerk vormen ze echter één geheel en maken ze één beweging. Een grote
inspiratiebron van Dorothé van Driel (1957-2006) was de zee. Haar werk roept
allerlei associaties op. Je ziet blinkende schelpen, wapperende haren en dansende
benen. De sculpturen verbeelden een feestelijke wereld van zon, wind en water.
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61