Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Rome</strong> - <strong>Assisi</strong><br />
24 maart – 2 april 2008<br />
1
Tekst: Ann Toye<br />
Layout: Georges De Smet<br />
Januari 2009<br />
2
DAG 1<br />
MAANDAG 24/03/2008<br />
VERBONDEN<br />
OP<br />
WEG<br />
Om 06.15 uur komt de bus vanuit Brugge toe<br />
aan de Hallen van Kortrijk om daar de<br />
resterende (B)engels die staan te wachten als<br />
duiven vol van de heilige Geest in te korven en dan te<br />
vertrekken richting Veldegem. Op de bus was een<br />
ingetogen stilte te bemerken, aangezien we voor ons<br />
vertrek naar <strong>Rome</strong> eerst in de kerk te Veldegem<br />
afscheid gingen nemen van onze overleden collega‐<br />
diaken Guy Bryon die tot enige tijd voor zijn afsterven<br />
nog meegewerkt had met het plannen en organiseren<br />
van deze <strong>Rome</strong>‐reis. Het werd een ingetogen en<br />
serene gebedsviering die we samen met Lut, de<br />
echtgenote van Guy, en hun kinderen hebben mogen<br />
meebeleven. Na de dienst en voor we richting <strong>Rome</strong><br />
vertrokken kregen we allen van Lut een aandenken<br />
mee die ons tot op de dag van heden nog altijd met<br />
Guy, met Lut zelf en haar kinderen geestelijk verbindt,<br />
3<br />
namelijk een zelfgebakken symbool in klei die vernist<br />
was en dat we rond onze hals konden ophangen als<br />
teken van verbondenheid: een iChThUS, wat in het<br />
Grieks ‘vis’ betekent en tevens het symbool en<br />
codeteken was, en nog steeds is, om aan te geven dat<br />
men christen is. Het werd een kort maar emotioneel<br />
afscheid te Veldegem. Op de bus heerste in eerste<br />
instantie stilte, maar die werd onderbroken door<br />
mensen die nauw betrokken waren geweest in het<br />
leven van Guy en zijn gezin, en die de dialoog<br />
openden met even terug te kijken op het geleefde<br />
aardse leven van Guy.
Om 09.45 uur waren we toe aan onze eerste plas, en<br />
voor de enkelingen op de bus, rookstop.<br />
Dit was te Wanlin, waar we eveneens, voor degenen<br />
die hun maag voelden knorren, ook wat konden eten<br />
of drinken, alhoewel we op de bus ook een bar<br />
hadden, aan zeer democratische prijzen en die gerund<br />
werd door onze ervaren chauffeur Luc. Na zowat drie<br />
kwartier onze benen te hebben kunnen strekken zijn<br />
we dan om 10.30 uur vertrokken via Aarlen richting<br />
Groot Hertogdom Luxemburg.<br />
Op de bus werd dan het boekje van de<br />
begrafenisplechtigheid van Guy rondgedeeld, en<br />
hebben we simultaan de viering die op dit tijdstip<br />
plaats had te Veldegem meegevierd op de bus en<br />
waarbij priester Geert Morlion de taak op zich nam als<br />
voorganger. Na de viering heerst er opnieuw stilte op<br />
de bus en komen de conversaties na enige tijd, en<br />
met mondjesmaat weer tot stand, en volgen we nu de<br />
richtingborden naar Nancy.<br />
Daar komen we aan om 13.00 uur en houden er halt<br />
om ons innerlijk te voeden in restaurant Les Césars.<br />
Volgend menu stond ons daar op te wachten: Tomate<br />
et Mozarella, huile d’olives, Emincé de porc à la<br />
moutarde, Tiramisu, ¼ vin et un café. Na zeer goed en<br />
lekker gegeten en bediend te zijn geweest vertrokken<br />
we dan om 15.00 uur stapvoets, sommigen met een<br />
overvolle en zware maag en hun voeten meeslepend,<br />
onder een sneeuwbui richting bus. Vanuit Nancy zijn<br />
we dan vertrokken via Epinal, Mulhouse, en Basel<br />
richting Sisikon, het Vierwoudenstedenmeer in<br />
4<br />
Zwitserland. Ondertussen deden de meesten onder<br />
ons, onder het alziend oog van, en de zandstrooiende<br />
Klaas Vaak een dutje, terwijl anderen genoten van het<br />
landschap dat ondertussen bedekt lag met een laag<br />
van een 10 à 15 centimeter witte substantie die uit de<br />
hemelpoorten naar beneden dwarrelde. Hoe verder<br />
we reden hoe gevaarlijker de weg werd. Dit was<br />
merkbaar aan de auto’s die hier en daar aan de kant<br />
van de weg stonden en waaraan men bezig was de<br />
sneeuwkettingen te bevestigen. Gelukkig hadden we<br />
een attente en onvermoeibare busschauffeur die het<br />
19 ton wegende vehikel volledig onder zijn controle<br />
had. Na nog twee plasstops kwamen we dan<br />
uiteindelij k aan in hotel Tellsplatte te Sisikon waar we<br />
een lekker avondmaal met bijhorend ijsje als dessert<br />
mochten verorberen, alsof we nog geen ijs genoeg<br />
gezien hadden langs de weg. Sisikon is een gemeente<br />
en plaats in het Zwitserse kanton URI en telt zo’n 390<br />
inwoners. Daar konden we dan genieten van een<br />
welverdiende nachtrust, en mochten slapen aan één<br />
stuk door tot de volgende morgen om 06.30 uur want<br />
om 07.00 uur konden we dan gaan ontbijten.
DAG 2.<br />
DINSDAG 25/03/2008.<br />
ALLE WEGEN<br />
LEIDEN NAAR …<br />
Een sneeuwballengevecht volgt na het ontbijt.<br />
Buiten aan het hotel heeft dit spel plaats, een<br />
spel waaraan Sofie naar eigen zeggen niet aan<br />
deelneemt ‘met al dat jong geweld’, en vetrekken we<br />
dan om 08.00 uur met de bus via de Gothardtunnel<br />
die 17.50 km langs is, Chiasso en Milano richting<br />
Parma. Een dagreis van zo’n 830 km, waarvan er nog<br />
een 200 km plaats vind op Zwitserse wegen. Wanneer<br />
allen goed gesetteld zijn op de bus beginnen we aan<br />
onze gezamenlijke ochtendgebeden. Na onze<br />
geestelijke taak vervuld te hebben wordt er een film<br />
gedraaid over het <strong>Rome</strong> waar we ons naartoe<br />
begeven. Een film weliswaar uit de oude doos maar<br />
toch de moeite waard wat betreft de landschappen<br />
en monumenten die erop te bewonderen zijn. Eens<br />
we de Gothardtunnel door zijn slaken allen een zucht<br />
van verwondering. Hier geen sneeuw en koude maar<br />
zeer mooi, warm en stralend weer. De schepping en<br />
de natuur is toch wonderlijk horen we velen onder<br />
ons zeggen. Na reeds meerdere kilometers te hebben<br />
afgelegd houden we even halt voor een plas en<br />
rookstop en was de film intussen ook reeds aan zijn<br />
einde toe. Bij heraanvang van de verdere reisroute<br />
werd er op de bus dan muziek afgespeeld via de cd‐<br />
installatie. Je merkt het, aan niets ontbrak het ons op<br />
die bus, film, muziek en zelfs een bar. Voor het plezier<br />
zorgden we zelf wel. We voelden ons allen als op het<br />
dak van de wereld, een hit van Dana Winner die op dit<br />
moment net te beluisteren viel, en waarvan een<br />
zekere Geert vroeg wie er daar aan het kwijlen was.<br />
Onder het rijden door kregen we van bijna ieder<br />
dorpje, gemeente of stad een deskundige uitleg die<br />
werd gecommentarieerd door onze eigenste reporter<br />
en deskundige op de bus, Geert Morlion. Een uitleg in<br />
geuren en kleuren met geschiedkunde, aardrijkskunde<br />
en cultuur in al zijn aspecten. In de tussentijd begon<br />
hier en daar iemand in te dommelen, om dan, net<br />
zoals we gezamenlijk brevieren, ook gezamenlijk weer<br />
wakker te worden. Naar ons inzicht door de magen<br />
5<br />
die begonnen te rommelen, want het was intussen<br />
reeds 12.30 uur geworden en we hoorden sommigen<br />
al spreken over een lekkere Parma‐hesp. Een woord<br />
die het water in onze mond deed komen. Rond 12.55<br />
uur hield de bus halt en mochten we afstappen om<br />
ons naar het restaurant Tonino Lamborghini te<br />
begeven voor onze lunch. Een mooi ogend restaurant<br />
die gelegen is in de Via Giardinetto te Collechio. Daar<br />
kregen we volgend menu voorgeschoteld: Home<br />
made fresh pasta of spinach and soft cheese – Fried<br />
cod fish served with<br />
patatoes – Fresh fruit – Mineral<br />
water & coffee. Het was zeer<br />
lekker en bij de koffie hebben<br />
enkelen de Grappa leren<br />
ontdek ken, een drank die<br />
aangeraden werd door een kenner<br />
van bij ons, namelijk Geert<br />
Morlion, iemand die de gewoontes<br />
en gebruiken van de Italianen door<br />
en door kent aangezien hi j hier<br />
nog verbleven heeft in verband<br />
met zijn studies voor het<br />
seminarie. Na dit middagmaal vertrokken we dan<br />
allen met een meer dan volle maag richting bus, want<br />
we hadden nog 465 km te gaan, of beter gezegd te<br />
rijden. Velen onder ons hebben hier dan ook van<br />
geprofiteerd om een siësta te houden. Hier en daar<br />
hoorden we op de bus zelfs enkelen die bezig waren<br />
als een drilboor. Dit was ook merkbaar aan het<br />
landschap buiten, want de bergen verdwenen en<br />
werden vervangen door heuvels, rivieren, steden en
menig groen met als zijn pracht en praal die het<br />
tentoonstelde. We hoorden op de bus ook een jonge<br />
deerne luidop zeggen : ik ben niet onderdanig, ( was<br />
dit een provocatie of een vragend gezegde naar<br />
iemand toe ? ), misschien degene die naast haar zat,<br />
haar echtgenote ? In ieder geval draaide iemand die<br />
vooraan op de bus zat zich om, keek even en besloot<br />
dan maar wijselijk te zwijgen. De diaken in wording<br />
die naast haar zat volgde dan als een schaap het<br />
stilzwijgend bevel op van zijn herder, en zweeg ook<br />
wijselijk. Na menige kilometers gebold te hebben<br />
komt de Arno en de koepel van Firenze in zicht. Alle<br />
ogen zijn nu die kant op gericht, en het duurt niet lang<br />
of de commentator van dienst, Geert Morlion begint<br />
met uitleg te geven over menig gebouw en de cultuur<br />
van die stad. Er werd door de commentator ook<br />
verzekerd dat de verslagen ook in ons klein landje te<br />
volgen zouden zijn, aangezien deze verslagen via<br />
satelliet rechtstreeks worden doorgestraald naar<br />
presentatrice Martine Tanghe voor het VRT‐nieuws in<br />
Brussel. Om 17.20 uur houden we opnieuw een plas<br />
en rookstop, en kunnen we even de benen<br />
strekken,waarna we om 18.15 uur met nog 280 km<br />
voor de boeg opnieuw vertrekken, nu richting en<br />
plaats van aankomst, <strong>Rome</strong>. Precies om 21.20 uur<br />
komen we dan aan in ons hotel Villa Maria Regina<br />
gelegen in de Via della Camilluccia te <strong>Rome</strong>. Hier<br />
brengen we allen eerst onze koffers naar de kamer,<br />
en kunnen ons ondertussen even verfrissen en<br />
omkleden ,om dan gezamenlijk in de refter van het<br />
hotel, na eerst een avondgebed te hebben gelezen<br />
het avondmaal tot ons te nemen. Het was een typisch<br />
Italiaans pastagerecht met bijhorende saus en<br />
gemalen kaas. Na het avondmaal zijn allen dan onder<br />
de dekens gegaan om eens lekker te slapen en te<br />
dromen van de volgende dag die op het programma<br />
stond, namelijk het Sint‐Pietersplein en de audiëntie<br />
met de Paus.<br />
6<br />
DAG 3.<br />
WOENSDAG 26/03/2008<br />
PAUS BENEDICTUS<br />
Om 07.00 uur nemen we gezamenlijk het<br />
ontbijt om dan om 08.30 uur met de bus te<br />
vertrekken naar het Sint‐Pietersplein waar<br />
ons een audiëntie wacht met Paus Benedictus op het<br />
Sint‐Pietersplein zelf.<br />
Van Geert Morlion krijgen we hier een eerste<br />
beknopte uitleg van het plein zelf, aangezien we de<br />
volgende dag een meer uitgebreide uitleg mogen<br />
verwachten. Voor de audiëntie met de Paus hadden<br />
we het voorrecht dat er plaats was voorzien aan de<br />
rechterflank waar de Paus zich zou bevinden, slecht<br />
op een tiental meter van zijne heiligheid verwijderd.<br />
Terwijl we plaats namen op de klapstoelen kwam er
ond zowat 09.40 uur een helikopter overvliegen,<br />
waarvan we nadien hoorden dat deze de Paus aan<br />
boord had en van een buitenverblijf kwam waar zijne<br />
hoogheid enkele dagen verbleef om tot rust en<br />
bezinning te komen. Eens het hefschroeftoestel<br />
geland was duurde het niet lang of daar verscheen<br />
achter onze rug reeds een gepantserd voertuig waar<br />
de Paus zich in bevond. Daar gebeurde dan een wissel<br />
en stapte zijne hoogheid over in de Pausmobiel die<br />
hem via het plein naar de voorziene plaats bracht<br />
waar de audiëntie plaats zou hebben. We hebben<br />
allen, net zoals de vele andere mensen op het plein en<br />
van verschillende nationaliteiten, genoten van de<br />
verwelkoming die we mochten aanhoren in de vele<br />
verschillende talen die de paus machtig is. Na het<br />
intens gebeuren op het plein van het Vaticaan zijn we<br />
dan richting Borgo Pio gegaan om in het restaurant<br />
Ristorante Da Marcello ons middagmaal tot ons te<br />
nemen. Het volgend eetfestijn stond op het menu:<br />
Saltimbocca alla Romana, insalata mista e patate en<br />
Budino al cioccolato. Het heeft ons allen gesmaakt,<br />
alhoewel we dezelfde jonge deerne van op de bus<br />
voor de tweede maal hoorden vragen: “wanneer<br />
krijgen we eens een pizza ?”. We zijn dan allen samen<br />
vertrokken om een kleine wandeling te maken die ons<br />
eten wat liet bezinken, en zijn zo via de Via Appia<br />
Antica bij de catacomben van Sint‐Sebastianus<br />
aanbeland. Daar kregen we van geert volgende uitleg:<br />
In de eerste eeuw hadden de christenen in <strong>Rome</strong><br />
geen eigen begraafplaatsen. Als zij land bezaten, dan<br />
begroeven zij hun doden daar, anders maakten zij<br />
gebruik van de gemeenschappelijke begraafplaatsen<br />
waar ook de heidenen werden begraven. Zo werd de<br />
H. Petrus begraven in de grote necropolis (dodenstad)<br />
op de Vaticaanse heuvel, die voor iedereen<br />
toegankelijk was, en de H. Paulus in een necropolis op<br />
de Via Ostiense. In de eerste helft van de tweede<br />
eeuw, tengevolge van vele giften en schenkingen,<br />
7<br />
begonnen de christenen hun doden onder de grond te<br />
begraven. Op deze manier werd een begin gemaakt<br />
met de catacomben. Vele catacomben begonnen als,<br />
en ontwikkelden zich rond familiegraven, die de<br />
eigenaars, die pas tot het christelijke geloof gekomen<br />
waren, niet voorbehielden voor leden van hun eigen<br />
familie, maar ze ook beschikbaar stelden voor hun<br />
geloofsgenoten. Met het voorbijgaan van de tijd<br />
werden deze gebieden groter door schenkingen of<br />
door het aankopen van nieuwe eigendommen, soms<br />
op initiatief van de kerk zelf. Typisch is hier het geval<br />
van Sint‐Callixtus : de kerk nam onmiddellijk de<br />
organisatie en de administratie op zich ten behoeve<br />
van de gemeenschap.<br />
Met het edict van Milaan, uitgevaardigd door de<br />
keizers Constantijn en Licinius in februari 313 werden<br />
de christenen niet langer meer vervolgd. Ze waren nu<br />
vrij om hun geloof te belijden, gebedsplaatsen te
hebben en kerken te bouwen binnen en buiten de<br />
stad, en stukken land aan te kopen zonder gevaar van<br />
confiscatie. Niettemin bleven de catacomben gebruikt<br />
als normale begraafplaatsen tot het begin van de<br />
vijfde eeuw. Dan begint de kerk terug met uitsluitend<br />
te begraven aan de oppervlakte of in de basilieken die<br />
aan belangrijke martelaren toegewijd waren. Toen de<br />
barbaren Italië binnenvielen en naar <strong>Rome</strong> kwamen,<br />
vernielden zij systematisch een aantal monumenten<br />
en plunderden vele plaatsen, ook de catacomben. De<br />
pausen stonden machteloos tegenover zulke<br />
herhaaldelijke plunderingen en om<br />
veiligheidsredenen besloten ze op het einde van de<br />
achtste eeuw of in het begin van de negende eeuw<br />
tot het overbrengen van de relieken van de<br />
martelaren en de heiligen naar de kerken in de stad.<br />
Zodra de overbrenging van de relieken voltooid was,<br />
werden de catacomben niet langer meer bezocht.<br />
Integendeel, ze werden totaal verwaarloosd, met<br />
uitzondering van de catacomben van de H.<br />
Sebastiaan, de H. Laurentius en de H. Pancratius. De<br />
ingangen tot de andere catacomben geraakten na<br />
verloop van tijd verstopt en verborgen door<br />
aardverschuivingen en begroeiingen, zodat men alle<br />
sporen van hun aanwezigheid verloor. Gedurende de<br />
late middeleeuwen wist men zelfs niet meer van hun<br />
bestaan. Van hieruit zijn we dan met de bus<br />
vertrokken richting Sint‐Paulus buiten de muren. De<br />
Sint‐Paulus buiten de Muren (San Paolo fuori le Mura)<br />
is een basiliek in <strong>Rome</strong>. Ze werd in opdracht van<br />
keizer Constantijn als een kleine basiliek boven het<br />
graf van Paulus gebouwd, gelegen aan de Via<br />
Ostiensis in <strong>Rome</strong>. De oudchristelijke basiliek werd<br />
ingewijd op 18 november 324, tegelijk met de eerste<br />
Sint‐Pietersbasiliek. De kleine gedachtenisbasiliek<br />
werd vervangen door een grote, die in 395 werd<br />
8<br />
voltooid. Na beschadiging door een aardbeving<br />
herstelde men de kerk in 440‐461. Later kwamen nog<br />
verschillende veranderingen onder meer aan het dak<br />
en bijgebouwen. Paus Gregorius II heeft de basiliek<br />
tevens de kerk van een benedictijnerabdij gemaakt.<br />
Hildebrand, de latere Paus Gregorius VII was er<br />
monnik. Het baldakijn is in 1285 gebeeldhouwd door<br />
Arnolfo di Cambio. Het is een parel van gotische<br />
kunst. De Ouadriporticus (vierkante portiek) bestaat<br />
uit 150 zuilen met een standbeeld van St. Paulus<br />
ervoor in het midden. De façade (voorgevel) heeft<br />
onder andere gouden mozaïeken. De bronzen deur is<br />
van Maraini. De basiliek bestaat uit een schip en vijf<br />
gangpaden met rijen pilaren. Boven de arcaden zijn<br />
de portretten van alle pausen sinds Petrus<br />
weergegeven. Tijdens de nacht van 15 op 16 juli 1823<br />
vernielde een brand de basiliek bijna volledig; de apsis<br />
en het graf van Paulus bleven gespaard. De kerk werd<br />
herbouwd in neoclassicistische stijl en ingewijd in<br />
1854. De kerk heeft zijn zuivere basilicavorm<br />
behouden met inbegrip van een atrium. In 1959<br />
opende Paus Johannes XXIII het Tweede Vaticaans<br />
Concilie in de Sint‐Paulus buiten de Muren. Binnen in<br />
de kerk zijn uitsparingen voor ronde schilderingen van<br />
alle pausen, van Sint‐Petrus tot paus Benedictus XVI.<br />
De legende zegt dat als alle uitsparingen geschilderd<br />
zijn, de Dag des oordeels aanbreekt. De kerk behoort<br />
met de Sint‐Jan van Lateranen, de Sint‐Pietersbasiliek<br />
en de Maria de Meerdere tot de vier grote basilieken<br />
van <strong>Rome</strong>. Alle vier bezitten een Heilige Deur die in<br />
een Heilig Jaar geopend wordt. Intussen, na in het
duister, halfduister en schemering te hebben<br />
verbleven in deze mooie monumenten, was de tijd<br />
aangebroken om terug te keren naar het hotel voor<br />
ons avondmaal. Daar kregen we pasta, nu op een<br />
andere manier bereid maar toch hetzelfde smakend<br />
als de dag ervoor. Na ons avondmaal bracht de bus<br />
ons dan tot aan de metrohalte Cornelia, waar we de<br />
metro namen richting Piazza Navona voor onze<br />
avondwandeling onder kundige leiding van Geert<br />
Morlion. De Piazza Navona ligt in een van de oudste<br />
buurten van <strong>Rome</strong>, de Campus Martius. Het<br />
Pantheon, dat gebouwd is in de eerste eeuw v.Chr.,<br />
staat vlakbij. Keizer Domitianus (81 ‐ 96) liet op deze<br />
plaats een groot stadion bouwen voor<br />
atletiekwedstrijden. Na de val van het <strong>Rome</strong>inse Rijk<br />
bouwden de <strong>Rome</strong>inse burgers huizen op de<br />
voormalige tribunes. De atletiekbaan zelf bleef<br />
onbebouwd en evolueerde in de loop der eeuwen tot<br />
een groot plein. In de 17e eeuw gaf paus Innocentius<br />
X de huidige vorm aan de Piazza Navona. Hij liet de<br />
kerk Sant'Agnese in Agone, een paleis en een grote<br />
fontein bouwen. Aan het plein staat de kerk<br />
Sant'Agnese in Agone die gebouwd werd door<br />
Francesco Borromini, de grote rivaal van Bernini in het<br />
17de‐eeuwse <strong>Rome</strong>. Ze geeft aanleiding tot<br />
verscheidene grapjes over de Fontana dei Quattro<br />
Fiumi die er recht voor staat. In het boek 'Het Bernini<br />
mysterie' is de fontein een heidens symbool dat deel<br />
uitmaakt van het geheime 'pad der verlichting' van de<br />
Illuminati. na deze gezonde en deugddoende<br />
wandeling zijn we dan teruggekeerd naar ons hotel<br />
waar allen, na nog iets gedronken te hebben zijn<br />
bedstee opzocht, want de volgende morgen was het<br />
ontbijt voorzien om 06.15 uur.<br />
9
DAG 4.<br />
DONDERDAG 27/03/2008<br />
HET CHRISTELIJKE<br />
ROME<br />
Na een goede nachtrust te hebben<br />
doorgebracht en aan onze sanitaire en<br />
hygiënische behoeften te hebben voldaan<br />
zijn we dan allen gaan ontbijten en vertrokken we<br />
voor onze eucharistieviering die plaats had in de<br />
Capella Ungherese, dichtbij het graf van Sint‐Pieter.<br />
Deze eucharistische dienst werd voorgegaan door<br />
priester Geert Morlion samen met E.H Frans Essel, E.H<br />
Paul Becue en diaken Eric met zijn echtgenote<br />
Marleen die fungeerde als lector. Deze viering deed<br />
ons allen deugd en was ook een gelegenheid<br />
om onze overleden collega‐diaken Guy Byron nog<br />
even intens bij onze gebeden op te nemen. Uit het<br />
oog is hij wel, maar zeker niet<br />
uit ons hart, waar wij hem de<br />
rest van ons aardse leven in<br />
zullen meedragen in<br />
verbondenheid met Lut, zijn<br />
kinderen en familie. Na de<br />
viering zijn we dan<br />
vertrokken richting Sint‐<br />
Pietersplein en basiliek met<br />
zijn crypte en koepel. Hier<br />
aangekomen op het plein<br />
krijgen we deskundige uitleg van Geert Morlion. Het<br />
Sint‐Pietersplein is een plein in Vaticaanstad. De Sint‐<br />
Pieterskerk bevindt zich aan het plein en is ontworpen<br />
door Gian Lorenzo Bernini, die daarbij<br />
gebruikgemaakt heeft van een klassieke stijl als een<br />
platform gecombineerd met Barok‐stijl elementen.<br />
Het Sint‐Pietersplein is gebouwd tussen 1656 en<br />
1667. Het plein is 240 meter breed en de lengte is 340<br />
meter. Het wordt omringd door 284 Dorische zuilen<br />
en 88 pilaren die opgesteld zijn in vier rijen. Op de<br />
colonnade (ook wel 'de moederlijke armen der kerk'<br />
genoemd) staan 140 beelden van heiligen. De<br />
zuilenrijen vormen een ovaal (met een<br />
binnendiameter van circa 198 meter)<br />
die iets wijder uitloopt richting de kerk,<br />
zodat de kerk nog imposanter oprijst.<br />
Boven de colonnade aan de rechterkant<br />
staat het pontificaal of Apostolisch<br />
paleis. Midden op het plein staat een<br />
10<br />
Egyptische obelisk die 40 meter hoog is en 340 ton<br />
weegt. De obelisk is in 37 n. Chr. uit Egypte naar <strong>Rome</strong><br />
gebracht door keizer Caligula. De obelisk stond eerst<br />
in het circus van Nero, waar hij het draaipunt was<br />
voor paardenwagens in races. In 1586 is hij verplaatst<br />
naar het Sint‐Pietersplein (dat er toen nog anders<br />
uitzag) in opdracht van paus Sixtus V. Achthonderd<br />
werklieden hebben toen, met hulp van veertig<br />
paarden en vele katrollen en koorden, de obelisk<br />
midden op het plein gezet. Denk daarbij aan het<br />
verhaal over een Genuaanse zeeman die riep: "Aqua<br />
alle fulli" (water op de touwen). In de Middeleeuwen<br />
dacht men dat er in de top van de obelisk een urn zat<br />
met de as van Julius Caesar. Tegenwoordig staat er<br />
een kruis op de top van de obelisk, zodat die nu 41<br />
meter hoog is. Naast de obelisk staan twee identieke<br />
fonteinen. De eerste werd geplaatst in 1612,<br />
ontworpen door Maderno. De tweede, (1675) is een
kopie van de eerste, gebouwd door Bernini om de<br />
symmetrie op het plein terug te brengen. De<br />
marmeren stenen in de vloer bij<br />
de obelisk geven de<br />
windrichtingen aan. Het<br />
verlengde van het Sint‐<br />
Pietersplein is de belangrijke<br />
straat de Via della Conciliazione.<br />
Rond kerstmis staat er midden op<br />
het plein een grote kerstboom en<br />
kerststal. Wat de Sint‐<br />
Pietersbasiliek zelf betreft: De<br />
eerste Sint‐Pieter werd gebouwd<br />
door keizer Constantijn de Grote<br />
in 324. Het gebouw had de vorm<br />
van een basilica, een<br />
veelgebruikte vorm in de<br />
oudheid. In de vijftiende eeuw was de oude Sint‐<br />
Pieter, na elfhonderd jaar, in zeer slechte staat. Paus<br />
Nicolaas V liet Bernardo Rossellino het gebouw<br />
opknappen, maar de pogingen werden al gauw<br />
gestaakt. In 1506 werd de oude basilica gesloopt en<br />
een nieuwe kerk ontworpen voor Paus Julius II. Na<br />
Bramante’s oorspronkelijke ontwerp, gebaseerd op<br />
het Griekse kruis, werden door de daaropvolgende<br />
hoofdarchitecten grotere en kleine veranderingen<br />
doorgevoerd. Toen Bramante stierf, waren slechts de<br />
funderingen voor het koor gelegd, en onder Rafaëls<br />
leiding werd het geheel weer gesloopt en opnieuw<br />
opgebouwd. Het schip werd qua ontwerp verlengd,<br />
waardoor alsnog een Latijns kruis ontstond als<br />
grondvorm. De volgende bouwleider was Antonio de<br />
angallo, die voortborduurde op Rafaëls ontwerp,<br />
maar desondanks een gedeelte van de<br />
kerk weer liet slopen. Toen Sangallo in<br />
1546 overleed, was men net begonnen<br />
met de apsis en de bogen die de grote<br />
koepel zouden ondersteunen. Voor de<br />
vierde keer echter werd de basiliek<br />
ontmanteld, toen Michelangelo pro deo<br />
de bouw overnam. De enorme sommen<br />
geld die met de bouw gemoeid waren,<br />
werden vooral door de opbrengst van<br />
de verkoop van aflaten gefinancierd.<br />
Michelangelo gebruikte Bramante’s<br />
bouwtekeningen en bouwde de kerk in<br />
de vorm van een Grieks kruis. Het schip<br />
werd in 1615 alsnog uitgebreid door de<br />
architect Carlo Maderno omdat de kerk groter moest<br />
worden dan oorspronkelijk gepland. Na deze<br />
verlenging was het schip veertig meter lang.<br />
Veel van de interne decoraties, waaronder<br />
het reusachtige baldakijn onder de koepel,<br />
zijn gemaakt door de Italiaan Gian Lorenzo<br />
Bernini, die ook elders in <strong>Rome</strong> veel<br />
kunstwerken heeft gemaakt. Van al deze<br />
uitleg begon onze maag plots te protesteren<br />
en zijn we dan maar vertrokken richting Via<br />
Santamaura om in het Ristorante ai Musei<br />
ons middagmaal te nuttigen waar volgend<br />
menu ons opwachtte: Spezzatani di vitella<br />
11<br />
alla Romana con piselli piatti di fagiola in tavola Dolce<br />
della casa (torta napoleone). Vanuit dit restaurant zijn<br />
we dan vertrokken voor een geleid bezoek aan het<br />
Vaticaans museum. Hier werden we in twee groepen<br />
gesplitst voor de goede werking van de rondleiding.<br />
Dit museum werd gebouwd naar aanleiding van een<br />
ontwerp van Donato Bramante. Pas later werd de<br />
volle omvang van het bezit van de pausen duidelijk,<br />
dus de huidige musea, verdeeld in afdelingen,<br />
ontstonden pas in de 18e en 19e eeuw. In de 'Salle<br />
delle Muse' bevindt zich de best bewaarde buste van<br />
Perikles en in de aansluitende zaal, de 'Salle degli<br />
Animale', bevindt zich een bijzonder beeld van<br />
Meleager. Op de 'Cortile e Belvedere', een<br />
binnenplaats, staat de wereldberoemde Laocoön‐<br />
groep. Paus Julius II heeft deze bij opgraving in 1506<br />
gekocht van een boer, waarna het een icoon voor de<br />
burgers van <strong>Rome</strong> werd. Deze beeldengroep heeft<br />
Michelangelo geïnspireerd tot het schilderen en<br />
beeldhouwen van zijn bekende<br />
kronkelende lichamen.In de musea<br />
bevinden zich een aantal<br />
kunstwerken en ruimtes die tot<br />
icoon verworden zijn. De<br />
belangrijkste zijn: de Sixtijnse kapel,<br />
de Paulijnse kapel, beide<br />
voornamelijk door Michelangelo<br />
beschilderd. De Laocoön‐groep, de<br />
Kaartengalerij, de Stanza della<br />
Segnatura, beschilderd door Rafael
in opdracht van Paus Julius II. De Vaticaanse<br />
Pinacotheek en een bibliotheek. De musea bezitten<br />
veel werken uit de Renaissance schilderkunst zoals<br />
van Perugino, Giotto, Leonardo da Vinci, Gian Lorenzo<br />
Bernini, Caravaggio en Rafael. Na dit geleid<br />
museumbezoek waarbij we nog tijd tekort kwamen<br />
om alles degelijk te kunnen bezichtigen was het tijd<br />
geworden om het avondmaal te gaan verorberen in<br />
het hotel. Terug pasta met dezelfde smaak en terug<br />
op een andere manier klaargemaakt. Gelukkig hadden<br />
we onze middagmalen die we in de andere<br />
restaurants tot ons namen, en die veel goed maakten.<br />
Na dit avondmaal zijn we dan naar het Belgisch<br />
College gegaan waar we in dialoog zijn gegaan met<br />
E.H Johan Bonny. Paus Benedictus XVI heeft de West‐<br />
Vlaamse priester Johan Bonny intussen benoemd tot<br />
bisschop van Antwerpen. Bonny volgt de 75‐jarige<br />
Paul Van den Berghe op. Even een beschrijving van<br />
deze man: De 53‐jarige Bonny is afkomstig uit Moere<br />
bij Gistel en werd op 20 juli 1980 priester gewijd. In<br />
1982 behaalde hij een doctoraat in de theologie aan<br />
de pauselijke universiteit Gregoriana in <strong>Rome</strong>. Daarna<br />
benoemde de toenmalige mgr. De Smedt, bisschop<br />
van Brugge, hem tot professor aan het Groot<br />
Seminarie te Brugge. Bonny hielp de Arkgemeenschap<br />
in Moerkerke stichten en was als priester verbonden<br />
aan de gemeenschap. Voorts maakte hij deel uit van<br />
de Dienst voor Evangelisatie van het bisdom Brugge.<br />
Als verantwoordelijke voor de oecumenische werking<br />
in het bisdom Brugge was Bonny voorzitter van de<br />
Oecumenische Studie‐ en Werkgroep West‐<br />
Vlaanderen, rector van de oecumenische kapel in<br />
Brugge en voorzitter van het comité voor de<br />
contacten met de bisdommen Lincoln en Nottingham,<br />
waarmee het bisdom Brugge een oecumenische link<br />
heeft. Op 5 juni 1997 werd Johan Bonny benoemd tot<br />
staflid van de pauselijke Raad voor de Eenheid van de<br />
Christenen. Op 1 september 1997 benoemden de<br />
Belgische bisschoppen Bonny daarenboven tot rector<br />
van het Belgisch Pauselijk College in <strong>Rome</strong>. Van Johan<br />
Bonny kregen we een degelijk uitleg wat de werking<br />
betreft van het Belgisch College in zijn geheel en<br />
mochten vragen op hem afvuren, wat dan ook<br />
gebeurde. Voor we dan terug vertrokken naar ons<br />
hotel om ons bed te gaan opzoeken werden we eerst<br />
nog door Johan getrakteerd op een drankje met<br />
bijhorende versnapering. Weeral een dag om nooit te<br />
vergeten.<br />
12<br />
DAG 5.<br />
VRIJDAG 28/03/2008.<br />
BASILIEKEN<br />
Na om 07.30 uur te hebben ontbeten<br />
vertrekken we voor een bezoek aan Sint‐Jan<br />
van Lateranen en de Santa‐Maria‐Maggiore.<br />
eerst een woordje over Sint Jan van Lateranen. Keizer<br />
Constantijn de Grote stichtte de basiliek, die werd
ingewijd in 324. Het huidige gebouw dateert van 1589<br />
maar omvat ook oudere gedeelten. Vroeger zetelde<br />
de Paus in deze basiliek maar deze functie is in de<br />
middeleeuwen overgenomen door de Sint‐<br />
Pietersbasiliek in Vaticaanstad. Sinds 1929 is de Sint‐<br />
Jan met het bijbehorende Lateraanse paleis, de<br />
voormalige residentie van de paus, in het bezit van de<br />
Heilige Stoel. Deze kerk is de eigenlijke bisschopskerk<br />
(kathedraal) van het bisdom <strong>Rome</strong>, waar de huidige<br />
paus Benedictus XVI bisschop van is en als zodanig<br />
belangrijker dan de Sint‐Pietersbasiliek. Voor Rooms‐<br />
katholieken heeft de Sint‐Jan van Lateranen een<br />
bijzondere betekenis. Als bisschopskerk van de<br />
bisschop van <strong>Rome</strong> (de paus) is zij formeel de<br />
hoofdkerk van de wereldkerk. Deze betekenis staa t te<br />
lezen op de gevel van de kerk. Daarop staat<br />
"Sacrosancta lateranensis ecclesia omnium urbis et<br />
orbis ecclesiarum mater et caput" (Allerheiligste kerk<br />
van Lateranen, moeder en hoofd van alle kerken van<br />
de stad en van de wereld). Het feest van de wijding<br />
13<br />
van de basiliek op 9 november wordt dan ook in de<br />
gehele Latijnse kerk gevierd. De kerk heeft de titel van<br />
basilica maior. Daarmee is de Sint‐Jan van Lateranen<br />
één van de vier pauselijke basilieken van <strong>Rome</strong>. De<br />
andere zijn de Santa Maria Maggiore, die we straks<br />
bezoeken, de Sint‐Paulus buiten de Muren en de Sint‐<br />
Pieter. De kerk is opgedragen aan Jezus Christus zelf.<br />
Maar ook is zij toegewijd aan de beide heiligen die<br />
Johannes heetten: Johannes de Doper en Johannes de<br />
Evangelist. Aan de achterzijde van de kerk bevindt<br />
zich een vrijstaand baptisterium (doopkapel). In het<br />
plein tegenover de Sint‐Jan van Lateranen bevindt<br />
zicht de Heilige Trap of Scala San(c)ta, die Christus<br />
tijdens zijn proces zou hebben beklommen. De<br />
oorspronkelijke trap is met hout bekleed en mag niet<br />
met voeten worden betreden. De trap leidt naar het<br />
Heilige der Heiligen en wordt als een vorm van<br />
boetedoening op de knieën beklommen. Hierna zijn<br />
we dan naar de Santa Maria Maggiore gegaan waar<br />
we volgende uitleg kregen: Rond het jaar 350 na<br />
Christus bekeerde het merendeel van het <strong>Rome</strong>inse<br />
rijk zich tot het christendom.<br />
Het was ook sinds die tijd dat<br />
menig vrome <strong>Rome</strong>in zijn<br />
rijkdommen uitgaf ter verering<br />
van de Heilige Maagd Maria en<br />
de Apostelen. Onder hen<br />
waren ook Johannes van <strong>Rome</strong><br />
en zijn vrouw. In de<br />
begindagen van augustus
hadden Johannes en zijn vrouw beiden een ongewone<br />
droom. Zij hadden gedroomd dat Maria<br />
hen opdracht<br />
gaf om een kerk te stichten op een van de zeven<br />
heuvels van <strong>Rome</strong>. Maria had hen in die droom<br />
verteld dat de exacte plaats duidelijk zou worden<br />
door sneeuw. Johannes besloot zijn opmerkelijke<br />
droom voor te leggen aan Paus Liberius. Deze<br />
beweerde exact hetzelfde gedroomd te hebben en<br />
daaropvolgend gingen Johannes, zijn vrouw en paus<br />
Liberius op 5 augustus naar de heuvel Esquilijn, waar<br />
zij in hartje zomer sneeuw aantroffen in de vorm van<br />
een fundament van een kerk. De bouw van de kerk<br />
werd daarop direct gestart. De<br />
naam van de kerk was toen nog<br />
Basilica Liberiana. In 432 na<br />
Christus herbouwde paus Sixtus III<br />
de kerk en gaf deze haar huidige<br />
naam, Sa nta Maria Maggiore. De<br />
Maria Maggiore valt onder meer op door het enorme<br />
gouden casettenplafond. Men zegt dat dit goud het<br />
eerste is dat door Columbus uit Amerika<br />
meegenomen is. Ook de originele mozaïeken zijn<br />
uniek. D eze stammen uit de tijd van de bouw van de<br />
kerk en zijn daarmee de oudste in hun soort. De 75<br />
meter hoge romaanse klokkentoren is de hoogste van<br />
<strong>Rome</strong>. Het mozaïek in de apsis is uit de late 13e eeuw<br />
en is vervaardigd door de franciscaner monnik Jacopo<br />
Torriti. Een icoon, geplaatst in de kapel van Sint<br />
Paulus zou de pest buiten de stad gehouden hebben.<br />
De traditie wil dat het gaat om een door Lucas de<br />
Evangelist geschilderde icoon. Dat het waarschijnlijk<br />
om een paneel uit de 1e eeuw gaat werd volgens de<br />
rooms‐katholieke Kerk bevestigd door C14‐datering.<br />
Op 29 april 1964 trouwde de Nederlandse prinses<br />
Irene in de basiliek met Karel Hugo van Bourbon‐<br />
Parma. De Betlehemcrypte dankt zijn naam aan een<br />
relikwie, waarvan gezegd wordt dat het de kribbe van<br />
Christus' geboorte is. Ignatius van Loyola droeg hier<br />
op 25 december 1538 zijn eerste mis als priester op.<br />
Later zou hij de jezuïetenorde oprichten. Vele<br />
beroemde katholieken liggen hier begraven, onder<br />
wie de heilige Hiëronymus en de architect Gian<br />
Lorenzo Bernini. De kerk bevat ook het Pausgraf van<br />
14<br />
Clemens VIII. Na deze interessante bezoeken te<br />
hebben afgelegd was het tijd geworden om ons naar<br />
de Borgo Pio te begeven, met name naar Ristorante<br />
Da Marcello waar volgend menu ons opwachtte:<br />
Spiedini di carni misti, verdure grigliate en torta di<br />
mele. Het werd weer een eetfestijn. In de namiddag<br />
hebben we dan een bezoek gebracht aan de Scavi.<br />
Hiervo or werden we ingedeeld in<br />
drie groepen met elk een gids en<br />
duurde iedere rondleiding<br />
ongeveer 1uur en drie kwartier.<br />
Hiervoor moest je langs de Swiss<br />
Guards ( Zwitsers e wachten ): als ze<br />
beginnen te praten waan je je in<br />
Disneyland: vage stemmen en<br />
maffe pakjes. Het traditionele uniform is, naar we ter plaatse<br />
mochten vernemen, ontworpen<br />
door commandant Jules Repond en niet, zoals vaak<br />
wordt gedacht door menig toerist, door Michelangelo.<br />
Met de Scavi Tour kom je onder het Vaticaan, bij het<br />
graf van St. Pieter. Ze hebben dit graf bij toeval<br />
ontdekt, toen ze het graf voor een andere paus aan<br />
het uitgraven waren. De uitgravingen zijn doorgegaan<br />
tot 1949. Daarna zijn ze gestopt, omdat anders de<br />
kans op instorten te groot werd. Intussen gaan de<br />
opgravingen de dag vandaag weer gewoon verder. Bij<br />
het graf van St. Pieter zijn ook zijn botten gevonden.<br />
Of beter gezegd: er zijn botten ( geen laarzen )<br />
gevonden die van St. Pieter zouden zijn. Zelf geloven<br />
ze dat hij daar in ieder geval ligt, dus alleen daarom al
is de plaats 'belangrijk'. Na het bezoek aan de Scavi,<br />
de dodenstad, hadden we dan nog wat vrije tijd die<br />
velen doorbrachten op en rond het Sint‐Pietersplein.<br />
intussen werd het tijd om ons terug naar het hotel te<br />
begeven voor het avondmaal. En geloof het of niet,<br />
terug pasta op nog eens een andere manier bereid,<br />
maar terug met dezelfde smaak. Na het avondeten<br />
zijn we dan vertrokken met de bus naar de metro om<br />
via de metro naar het barokke <strong>Rome</strong> te gaan. Even<br />
een woordje uitleg hoe <strong>Rome</strong> overgeschakeld is naar<br />
de barokstijl. Door de Reformatie die in de 16de eeuw<br />
in Europa flink om zich heen greep met Luther<br />
(Duitsland), Calvijn (Frankrijk) en Zwingli<br />
(Zwitserland), verzwakte de positie van <strong>Rome</strong> als<br />
middelpunt van de christelijke kerk. De protestanten<br />
erkenden de paus en de heiligen niet en<br />
protesteerden fel tegen uitwassen als de handel in<br />
aflaten en het optreden van de Inquisitie (de<br />
kerkelijke rechtbank). De Rooms‐katholieke kerk<br />
besloot een tegenoffensief in te zetten: de<br />
Contrareformatie. De gelovigen moesten worden<br />
overtuig d van de suprematie van<br />
de Rooms‐<br />
katholieke kerk. Een belangrijk middel vormden de<br />
jezuïeten. De leden van deze kloosterorde, die aan<br />
het begin van de 16de eeuw was gesticht door<br />
Ignatius van Loyola, werden er door de paus op<br />
uitgestuurd om het katholieke geloof te verspreiden.<br />
Ze deden dat onder meer door het stichten van<br />
colleges en universiteiten waar ze goed onderwijs<br />
gaven. In <strong>Rome</strong> was het hoofdkwartier van de<br />
jezuïeten gevestigd. Een ander middel dat werd<br />
ingezet om de gelovigen naar de Rooms‐katholieke<br />
kerk te trekken, was de kunst: de tijd van de barok<br />
brak aan. Met ‘barok’ wordt kunst (beelden,<br />
schilderkunst, architectuur) aangeduid die de mens<br />
zozeer moet imponeren dat zij niet door<br />
mensenhanden lijkt te zijn gemaakt. Barokkunst is<br />
groots en indrukwekkend (tegen he t pompeuze aan),<br />
druk en overdadig. De kunstenaar streeft niet langer<br />
naar naturalisme, maar mag de natuur overtreffen,<br />
alsof de hand van God zelf erin zichtbaar is. Hij maakt<br />
veel gebruik van gezichtsbedrog: vaak zie je niet wat<br />
nep is en wat echt. De lijnen zijn niet recht: alles<br />
beweegt met krullen en spiralen. De invloed van de<br />
barok in <strong>Rome</strong> is enorm geweest: in vele kerken in<br />
<strong>Rome</strong> is barok de overheersende stijl. Beroemde<br />
voorbeelden zijn de plafonds van de jezuietenkerken,<br />
waar het lijkt of je recht de hemel in kijkt. De<br />
belangrijkste barokkunstenaar in <strong>Rome</strong> was Bernini<br />
(1598‐1680). Met name als beeldhouwer en architect<br />
was hij actief. Hij maakte het baldakijn boven het<br />
altaar van de Sint‐Pieter, het monument rond de<br />
‘cathedra Petri’ (zetel van Petrus) en de<br />
Vierstromenfontein op de Piazza Navona (een<br />
beroemd plein ) . De een‐na‐belangrijkste<br />
barokkunstenaar – na Bernini – was de architect<br />
Borromini . Hij ontwierp onder meer<br />
gevels van kerken<br />
die hij door gebruikmaking van holle en bolle<br />
muurstukken een golvend aangezicht gaf,<br />
bijvoorbeeld de gevel van de Sant’<br />
Agnese‐kerk aan<br />
de Piazza Navon a. Na deze avondwandeling waar we<br />
de prachtige beelden, schilderkunst en architectuur<br />
15<br />
konden bewonderen was het tijd om ons terug naar<br />
het hotel te begeven om onder de dekens te gaan en<br />
te genieten van een welverdiende nachtrust, na<br />
opnieuw een prachtige en leerrijke dag te hebben<br />
beleefd.<br />
DAG 6.<br />
ZATERDAG 29/03/ 2008.<br />
HET ANTIEKE ROME<br />
Vandaag wordt het onze laatste dag in <strong>Rome</strong>.<br />
Daarom gaan we na het ontbijt het “oude”<br />
<strong>Rome</strong> voor een groot deel gaan bezoeken met<br />
zijn Piazza Venezia, plein in het centrum van de<br />
Italiaanse hoofdstad <strong>Rome</strong>, het Capitool, de<br />
belangrijkste van de zeven heuvels van <strong>Rome</strong>. het<br />
Forum, oorspronkelijk werd op een forum handel gedreven, maar later kregen deze pleinen meer een<br />
politieke functie, het Colosseum, is het grootste<br />
amfitheater dat gebouwd werd door de <strong>Rome</strong>inen,<br />
Het was voor die tijd een heel modern gebouw. Het<br />
kon namelijk onder water gezet worden,Circus<br />
Maximus, zorgde al<br />
vanaf de 4de eeuw<br />
v.Chr. voor vermaak, en<br />
is nu nog een saai<br />
grasplein dat vooral
zonnebaders aantrekt, het Bocca della Vérita met zijn<br />
kerk erbij, de Mond der Waarheid staat bekend als<br />
een eeuwenoude leugend etector . Een middeleeuwse<br />
legende vertel t dat van ieder die zijn hand in de mond<br />
steekt en een leugen spreekt zijn hand afgebeten zal<br />
worden, de tempeltjes, de fontein van Trevi, wellicht<br />
de meest beroemde fontein van <strong>Rome</strong>. Er wordt<br />
gezegd dat als je terug wilt keren naar <strong>Rome</strong>, dan<br />
moet je een muntje in de fontein gooien, iets dat op<br />
dit moment massaal is gebeurd. De synagoge die aan<br />
de Tiber staat en noem maar op. Echt teveel om op<br />
te noemen. Ook kunnen we van hieruit een blik<br />
werpen ( geen drankblik wel te verstaan ) op de<br />
kardinale kerk van kardinaal Danneels, die zich in de<br />
verte bevindt, de kardinale kerk dus. Even een korte<br />
blik op het oude <strong>Rome</strong>: Het is moeilijk om bondiger<br />
dan de grote ‐ zoniet dé grootste ‐ <strong>Rome</strong>inse<br />
geschiedschrijver Publius Cornelius Tacitus de<br />
<strong>Rome</strong>inse geschiedenis ‐ en in het bijzonder die van<br />
haar regeringsvormen ‐ samen te vatten. <strong>Rome</strong> werd<br />
inderdaad vanaf het begin door koningen geregeerd.<br />
Door een interne revolutie kwam het koningschap ten<br />
val en werd de republiek geïnstalleerd. Deze kende<br />
enkele malen alleenheerschappij, zij het slechts voor<br />
een kort periode, totdat Augustus ‐ onder de naam<br />
van princeps ‐ een eind maakte hieraan en tot het<br />
eind van zijn leven alleenheerser bleef, om vervolgens<br />
de fakkel door te geven aan zijn adoptiezoon Tiberius<br />
Iulius Caesar: het principaat was geboren. Omdat<br />
Tacitus zijn Annales tijdens het principaat schreef,<br />
vermeldt hij niet het op het principaat volgende<br />
dominaat. Dit was een aangepaste versie van het<br />
principaat dat meer dan ooit de klemtoon legde op de<br />
keizer als dominus ("meester") ‐ alleenheerser.<br />
Wanneer het rijk uiteindelijk wordt opgesplitst, zal<br />
het West‐<strong>Rome</strong>inse Rijk als snel vervagen om<br />
uiteindelijk ten onder te gaan, terwijl het Oost‐<br />
<strong>Rome</strong>inse of Byzantijnse Rijk ‐ ten dele door haar<br />
immense rijkdom ‐ erin slaagde het verval voor<br />
verscheidene eeuwen uit te stellen. Tijdens het verval<br />
en de uiteindelijke val van het West‐<strong>Rome</strong>inse Rijk<br />
verminderde de bevolking sterk, maar <strong>Rome</strong> bleef<br />
belangrijk als de stad waar de paus zetelde, hoewel<br />
die aan het eind van de Middeleeuwen tijdens het<br />
Westers Schisma tijdelijk vertrok uit <strong>Rome</strong>. Naast<br />
<strong>Rome</strong> werd er een groot gebied om <strong>Rome</strong> heen in<br />
Midden‐Italië bestuurd door de paus.,Pas na de<br />
Italiaanse eenwording in 1863 werd <strong>Rome</strong> weer de<br />
hoofdstad van Italië. De Pauselijke staat werd daarbij<br />
ingeperkt tot de regio Lazio. Velen migreerden vanuit<br />
16<br />
onderontwikkelde<br />
Zuid‐Italië<br />
noordwaarts om<br />
onder<br />
meer bij de<br />
nieuwe overheid<br />
in<br />
<strong>Rome</strong> te gaan<br />
werken. De<br />
wereldlijke invloed<br />
van de<br />
paus<br />
beperkt zich sinds<br />
het Verdrag van<br />
Lateranen van 1929 tot de dwergstaat Vaticaanstad in<br />
<strong>Rome</strong>. Het is onmogelijk om van iedere plaats die we<br />
bezocht hebben een korte samenvatting weer te<br />
geven, want dit wordt een dan een boek van jewelste.<br />
Wel kunnen we twaalf suggesties doen, voor ieder<br />
uur van de dagelijkse dag één, en dan merk je hier<br />
alleen al op hoeveel tijd we zelf te kort kwamen om<br />
alles grondig te kunnen bezoeken de dagen dat we<br />
hier verbleven. Hier dus de opsomming: Vaticaan<br />
,kerken, fonteinen, paleizen, monumenten, antieke<br />
theaters, amfitheaters en circussen, fora, pleinen en<br />
straten , stadsmuren , Stadspoorten, <strong>Rome</strong>inse<br />
tempels, <strong>Rome</strong>inse triomfbogen enzovoort…………..<br />
Intussen werd het middag en zochten we het<br />
Angelino ai Fori Ristorante op die gelegen was i n de<br />
Largo Corrada Ricci en waar volgend menu werd<br />
geserveerd: Bruschetta classica, Arista porchettata<br />
con conchiglie en mantecate zuppa inglese della casa.<br />
Na dit etentje hadden allen vrij om eventueel te gaan<br />
shoppen of voor degenen die het zagen zitten even af<br />
te dalen naar San Clemente, een van de oudste<br />
christelijke kerken van <strong>Rome</strong>. Na deze tijd van<br />
shoppen of bezoek keren we terug richting hotel voor<br />
het avondmaal ( laatste avondmaal ) in dit hotel, en<br />
jawel, je raad het, terug pasta met dezelfde smaak<br />
maar op een andere wijze bereid. Na gegeten te<br />
hebben gaan we dan met de metro naar de Piazza di<br />
Spagna en de Fontana di Trevi om onze<br />
avondwandeling te maken. De wijk Piazz a di Spagna ligt in het noordelijke gedeelte van het centrum van<br />
<strong>Rome</strong> en wordt al eeuwen drukbezocht door een
divers publiek: van pelgrims en geestelijken tot<br />
kunstenaars, schrijvers en frivole Engels aristocraten.<br />
Nog steeds heeft deze wijk een enorme<br />
aantrekkingskracht vo or vele mensen waardoor het<br />
hier in de wirwar van steegjes bijna altijd druk is. Ook<br />
op het beroemdste gedeelte van Piazza di Spagna, de<br />
Spaanse Trappen, zitten altijd naast hordes toeristen<br />
veel <strong>Rome</strong>inen. In deze wijk vind je cafés, restaurants<br />
en de beroemdste winkelstraten van <strong>Rome</strong> rondom<br />
de Via Condotti. Van hieruit gaan we naar de Trevi‐<br />
fontein. De Fontana di Trevi bevindt zich op een klein<br />
pleintje, het Piazza di Trevi. Zij is gebouwd door de<br />
architect Nicola Salvi. De fontein staat aan de<br />
voorkant van een groot paleis, het Palazzo Poli. Het<br />
thema van het bouwwerk is de oceaan met Neptunus<br />
op een schelp die voortgetrokken wordt door twee<br />
gevleugelde paarden. Er zijn elementen van de<br />
oceaan in de paarden verwerkt. Het ene paard is<br />
rustig en het ander wild. In twee nissen staan links en<br />
rechts de uitbeeldingen van Overvloed en<br />
Gezondheid. Rechts bovenaa n zie je een af beelding<br />
van een maagd die een<br />
soldaat de plek van een<br />
bron aangewezen zou<br />
hebben. De fontein is<br />
ook zeker niet klein met<br />
haar 26 met er in<br />
de<br />
hoogte en 20 meter in<br />
de breedte. Ook is er<br />
een legende rond de<br />
Fontana di Trevi. Wanneer je met je rug naar de<br />
fontein staat en er over je linkerschouder twee<br />
muntjes in gooit, je ogen sluit, aan <strong>Rome</strong> denkt en<br />
uitroept 'Arrivederci Roma, zul je ooit terugkeren naar<br />
deze prachtige stad. De muntjes die in de fontein<br />
belanden, honderden Euro's per dag, worden door<br />
het stadsbestuur gebruikt om de fonteinen te<br />
onderhouden. Helaas werd het tijd om terug te keren<br />
naar het hotel. Hier zou normaal nog een bijeenkomst<br />
plaats vinden om even met elkaar te overwegen wat<br />
we in de tijd die we samen waren geleerd hebben van<br />
elkaar of gevoeld hebben voor elkaar. Doch de<br />
directie van het hotel kwam roet in ons eten gooien (<br />
zij hadden dat beter gedaan bij ons avondeten, zodat<br />
we eens een andere smaak hadden ) door een<br />
belachelijk bedrag te vragen per persoon voor het<br />
gebruik van hun zaaltje. Dit evenement ging dus niet<br />
door. Maar niet getreurd, onze buschauffeur stelde<br />
zijn autocar ter onze beschikking zodat we daar even<br />
konden nakeuvelen over de reeds gepasseerde dagen,<br />
dit alles onder een groen nachtlicht van de bus en met<br />
de verkrijgbare drankjes aan een zeer democratische<br />
prijs. We blijven luk dankbaar voor die mooie geste.<br />
Na een uurtje op de bus zijn allen dan gaan slapen,<br />
want de volgende dag zouden we immers vertrekken<br />
naar <strong>Assisi</strong>.<br />
17
DAG 7.<br />
ZONDAG 30/03/2008.<br />
VAL D’ESTE<br />
Om zeven uur is iedereen paraat voor het<br />
ontbijt. Dan vertrekken we gezamenlijk om<br />
de eucharistie te vieren om 09.00 uur in Sint‐<br />
Juliaan der Vlamingen.<br />
Deze mooie viering<br />
werd voorgegaan door<br />
E.H Ignace‐Marie en<br />
diaken Achiel met<br />
echtgenote Claudette<br />
die als lector<br />
fungeerde. Na de<br />
viering brachten we dan een bezoek aan Largo<br />
Argentina, In <strong>Rome</strong> lopen duizenden straatkatten<br />
rond, die zich graag verschuilen tussen de oude<br />
<strong>Rome</strong>inse monumenten. In het Largo di Torre<br />
Argentina is een speciaal opvangcentrum voor deze<br />
katten opgericht. Vrijwilligers van over de hele wereld<br />
komen hier meehelpen met de verzorging.<br />
Momenteel lopen er<br />
zo'n 300 thuisloze<br />
poezen rond. Ze zijn<br />
overal op en tussen de<br />
ruïnes te zien. Van<br />
hieruit zijn we dan naar<br />
het Pantheon gegaan. Het Pantheon is ontworpen als<br />
een rond gebouw met bij het begin vijf treden die de<br />
weg leidden naar de zeven meter hoge met brons<br />
beslagen porticus. Vooraan zijn er twintig<br />
monolithische granieten zuilen die stuk voor stuk 60<br />
ton wegen met mooie Korinthische marmeren<br />
kapitelen die een schip vormen met twee zijbeuken.<br />
De voorste acht zuilen aan de voorkant van het<br />
Pantheon zijn van grijs gekleurd graniet, de andere<br />
twaalf zuilen van het Pantheon zijn van van roze<br />
gekleurd graniet. Na de bezoeken zijn we vertrokken<br />
met de bus richting <strong>Assisi</strong>. Intussen was het tijd voor<br />
het middagmaal en hield de bus halt in Tivoli. Dit zijn<br />
we gaan nuttigen in het Ristorante Antiche Terme di<br />
Diana in de Via dei Sosii. Het menu: Piccatine agli<br />
agrumi in salsa di arancio e limone, patate arrosto,<br />
mousse di fragole con panna. om 15.00 uur was er<br />
18<br />
dan een bezoek gepland aan villa<br />
d’Este en villa Hadriana. De<br />
<strong>Rome</strong>inse villa was in vroegere tijden<br />
als klooster en als regeringspaleis<br />
gebruikt. Het was dus al langer een<br />
bekend gebouw onder de <strong>Rome</strong>inse<br />
bevolking. Om het nieuwe complex<br />
voor Ippolito d'Este te kunnen<br />
bouwen, moesten er grote<br />
technische problemen worden opgelost. Er moesten<br />
allemaal rotsen worden weggehaald en alle ruige<br />
afgronden werden opgehoogd tot een mooie heuvel,<br />
waarover vervolgens een riviertak werd geleid. Door<br />
de riviertak konden de gewassen in de tuin nog beter<br />
groeien (de grond was erg vruchtbaar) en het was<br />
natuurlijk een goede decoratie aan de tuin. Toen al<br />
het opruimwerk gedaan was, werden er allerlei<br />
gebouwen, eetzalen, standbeelden, terrassen,<br />
fonteinen en ook nog andere waterwerken aangelegd.<br />
Villa d'Este staat erg bekend om zijn overvloed aan<br />
mooie waterwerken. Een bekend bouwsel, waar<br />
water een hoofdrol speelt, is bijvoorbeeld de Weg van<br />
de Honderd Fonteinen, waar fonteinen staan in de<br />
vorm van obelisken, schepen en adelaars uit het<br />
wapen van d'Este.<br />
Verder is de grot van Diana heel mooi, want daar zijn<br />
allemaal mythologische afbeeldingen te zien,<br />
waaronder een symbolische weergave van <strong>Rome</strong> in<br />
het klein. Ook de romantische Rotonde van de<br />
cypressen is een mooi voorbeeld. Van de Villa zelf,
dus meteen grenzend aan de tuin, is de Loggia van<br />
Pirro Ligorio het meest belangrijke ornament: het is<br />
de hoofdgevel, gericht op de stad op de bergen. De<br />
Villa Hadriana (in het Italiaans Villa Adriana) is de<br />
naam van de uitgestrekte residentie die de <strong>Rome</strong>inse<br />
keizer Hadrianus (76‐138) tussen 126 en 134 liet<br />
aanleggen vier kilometer ten zuidwesten van het<br />
Latijnse stadje Tibur, het huidige Tivoli, op ongeveer<br />
31 km van <strong>Rome</strong>. Het landgoed, met een omtrek van<br />
5 km en een oppervlakte van ongeveer 120 ha,<br />
omvatte een keizerlijk paleis, thermen, bibliotheken,<br />
theaters en uitgestrekte tuinen boordevol<br />
kunstwerken. Het geldt als een van de rijkste<br />
gebouwencomplexen uit de Oudheid. Het Latijnse<br />
woord villa had een andere betekenis dan wij er nu<br />
aan hechten. Het verwijst eerder naar een<br />
buitengoed, een landgoed met herenhuis gelegen<br />
buiten stedelijk gebied. Na deze bezoeken zijn we dan<br />
doorgereden naar <strong>Assisi</strong> waar we rond 20.20 uur<br />
aankwamen aan het Grand hotel <strong>Assisi</strong> in de Via<br />
fratelli Canonichetti. Na onze koffers naar de kamers<br />
te hebben gebracht en ons verfrist te hebben<br />
mochten we aan tafel voor ons avondmaal. Hier stond<br />
een menu op tafel die ons allen zeer gesmaakt heeft.<br />
Eens geen pasta zoals in het vorige hotel, en een<br />
vlotte en zeer goede bediening. Na het avondmaal<br />
hadden we dan een vrije avond en konden we<br />
eventueel een wandeling gaan maken in het centrum<br />
van <strong>Assisi</strong>. Na nog wat te hebben genoten zijn we dan<br />
allen gaan slapen.<br />
DAG 8.<br />
MAANDAG 31/03/2008.<br />
EREMO DELLE<br />
CARCERI<br />
Na een goede nachtrust te hebben<br />
doorgebracht bevinden we ons allen aan de<br />
ontbijttafel. Na de vorige avond uitgebreid<br />
en zeer lekker te hebben gegeten, is er hier ook bij<br />
het ontbijt een zeer uitgebreid buffet, een enorm<br />
verschil met het hotel in <strong>Rome</strong>. Na het ontbijt staat er<br />
een bezoek aan de basilieken van de H. Franciscus en<br />
de H. Clara op het programma met daarna<br />
samenkomst op het marktplein. Deze kleine<br />
middeleeuwse stad ligt op de helling van de Monte<br />
Subasio. Het middeleeuwse karakter is goed bewaard<br />
gebleven. Er komen veel pelgrims in <strong>Assisi</strong> ter<br />
nagedachtenis van St.‐Franciscus, die hier geboren is.<br />
19<br />
Reeds jong schonk hij zijn bezittingen aan de armen<br />
en trok zich als kluizenaar terug. Later ging hij<br />
prediken en schreef een levensregel, de basis voor de<br />
franciscanenorde. Clara die zich bij hem aansloot<br />
stichtte de orde van de clarissen. In de <strong>Rome</strong>inse tijd<br />
was het al een bloeiende plaats. Op het Piazza del<br />
Commune zien we de Minervatempel uit de 1e eeuw<br />
v.Chr.. Via de vroegere Sint Nicolaaskerk komen we bij<br />
het museum en het Forum<br />
Romanum. We zien er<br />
vondsten van Etruskische en<br />
<strong>Rome</strong>inse herkomst. Op het<br />
Forum zijn te bezichtigen:<br />
<strong>Rome</strong>inse bestrating, de<br />
fundering van de<br />
Minervatempel en het<br />
podium van het<br />
gerechtsgebouw. De basiliek van de heilige Clara is<br />
een gotische kerk uit de 13e eeuw. De voorgevel is<br />
van roze en witte steen en versierd met een<br />
roosvenster. Boven het hoofdaltaar bevinden zich<br />
fresco,s. In de San Giorgokapel zijn relikwieën van de<br />
heilige Clara. Hier hangt ook het kruis dat in San<br />
Damia tot St.‐Franciscus sprak. Dom Rufino.<br />
Voorgevel is in Romaanse stijl gebouwd met drie<br />
roosvensters en een loggia. De portalen zijn versierd<br />
met dier motieven. Hier<br />
bevindt zich de<br />
doopvont w aarin de<br />
H.<br />
Clara en de H.
Franciscus zijn<br />
gedoopt. In de crypte<br />
kunnen we resten zien<br />
van de voormalige<br />
basiliek uit de 11e<br />
eeuw, ook i s er een<br />
sarcofaag uit de 3e<br />
eeuw. Na deze<br />
basilieken te hebben<br />
bezocht was het<br />
intussen tijd geworden<br />
om naar het hotel te<br />
gaan en het<br />
middagmaal tot ons<br />
te<br />
nemen. Na wat te hebben gerust begonnen we dan<br />
aan de wandeltocht van zo’n 4 tot 5 kilometer, steeds<br />
stijgend naar het klooster Eremo delle Carceri. In de<br />
grotten op de helling van de Monte Subasio net<br />
buiten de muren van <strong>Assisi</strong>, ligt het klooster waar St.<br />
Francis verbleef met zijn volgelingen in hun eerste<br />
woning op het Eremo delle Carceri (Carceri<br />
Hermitage). Hij is vaak teruggekeerd naar hier om te<br />
bidden en verdedigden. Het woord is afkomstig uit de<br />
Carceri carceres, is Latijn en betekent 'afgelegen<br />
plekken. De wandeling was voor sommigen zwaar,<br />
daarom ook dat er twee taxi’s voorzien waren, die na<br />
enige tijd de mensen naar boven bracht die moeilijker<br />
konden stappen, zodat ook zij het klooster een<br />
bezoek konden brengen en de voorziene viering die<br />
daar plaats had konden meebeleven. Er was één<br />
iemand onder de wandelaars die het geluk had dat<br />
die taxi’s nog voorbij moesten komen rijden. Door het<br />
verschil van hoogte en de mindere zuurstof die<br />
daardoor aanwezig is, en mede door de zware<br />
inspanningen die hij moest leveren omdat het<br />
voortdurend klimmen was, kwam hij tot de<br />
vaststelling dat zijn dagdagelijkse medicatie die hij<br />
inneemt veel vlugger afgewerkt was dan normaal<br />
voorzien, en was hij genoodzaakt te wachten op de<br />
taxi’s om de anderen dan te vervoegen en zo boven te<br />
geraken. Door dit voorval is er dan ook in<br />
samenspraak met anderen van de groep, en de<br />
persoon in kwestie zelf, beslist geworden om de<br />
dagwandeling die de volgende dag zou plaats vinden ,<br />
dat deze persoon daar niet zou aan deelnemen. Nadat<br />
allen boven waren geraakt, de een meer puffend dan<br />
de andere, hebben we dan het klooster bezocht en<br />
gezamenlijk de viering meegemaakt. Hierna zijn we<br />
dan vertrokken richting hotel om het innerlijke te<br />
gaan voeden. Na het avondmaal was iedereen dan vrij<br />
en kon wie dat wilde nog eens tot op het marktplein<br />
20<br />
gaan om een glaasje te drinken of een ijsje tot zich te<br />
nemen. Anderen beslisten om onder de wol te gaan,<br />
want de volgende dag was er de voettocht van zo’n<br />
14 kilometer.
DAG 9.<br />
DINSDAG 01/04/2008.<br />
IN HET SPOOR VAN<br />
FRANCESCO<br />
Na het ontbijt verdween iedereen naar zijn<br />
kamer om zich klaar te maken voor de<br />
wandeling. Dit was merkbaar in de gangen<br />
van het hotel, aangezien er een geur hing die men<br />
alleen maar vindt in de kleedkamers van voetballers<br />
en wielrenners, een geur die de neusvleugels deed<br />
open gaan. Om tien uur werd het startschot gegeven<br />
van de wandeling met aankomst aan de<br />
Franciscusbasiliek. Voor de mensen die niet<br />
meededen aan de wandeling en de wandelaars<br />
uitwuifden was er een alternatief voorzien, namelijk<br />
een stadswandeling en verder een bezoek aan San<br />
Daniano. San Damiano is de naam van een kerkje en<br />
een daarbij behorend klooster in <strong>Assisi</strong> . De plek<br />
speelt een belangrijke rol in het leven van de heilige<br />
Franciscus met het kruis dat sprak tot Franciscus in<br />
Sta Maria degli<br />
Angeli. De basiliek<br />
van de heilige Clara<br />
is een gotische kerk<br />
uit de 13e eeuw. De<br />
voorgevel is van roze en witte steen en versierd met<br />
een roosvenster. Boven het hoofdaltaar bevinden zich<br />
fresco,s. In de San Giorgokapel zijn relikwieën van de<br />
heilige Clara. Hier hangt ook het kruis dat in San<br />
Damia tot St.‐Franciscus sprak. Om 17.00 uur was er<br />
dan een gezamenlijke slotviering voorzien in de<br />
benedenkerk van St.‐Franciscus aan het H. Catarina‐<br />
altaar, waar we zoals afgesproken was allen zouden<br />
verzamelen. Het werd een blij<br />
weerzien met de puffende en<br />
zwetende wandelaars die blij<br />
waren het eindpunt te hebben<br />
bereikt. De afsluitende viering<br />
werd voorgegaan door pr. Mark,<br />
samen met diaken Norbert en<br />
zijn echtgenote Maria als lector.<br />
Na de viering vertrokken we<br />
richting hotel om ons allen te<br />
verfrissen, zowel uiterlijk als innerlijk en dan aan tafel<br />
te gaan voor het avondmaal. Na het avondmaal<br />
kregen we dan van het hotel een gespreksruimte ter<br />
beschikking om gezamenlijk te reflecteren op onze<br />
dagen die we samen hebben mogen beleven op deze<br />
reis. Er werd ook drank geserveerd die werd betaald<br />
door de kas, aangezien er nog enkele Euro’s over<br />
waren. Bij dit gezellig samenzijn kwam menig persoon<br />
aan het woord. Eén persoon vertelde ons dat hij zijn<br />
mening heeft moeten herzien wat betreft zijn visie op<br />
diakens, namelijk onze buschauffeur Luk. Voor het<br />
vertrek met de groep uit België dacht hij namelijk dat<br />
dit voor hem een oersaaie beleving zou worden. Hij<br />
21<br />
had zich voorgenomen dat het dagdagelijks van ‘s<br />
morgens tot ‘s avonds bidden zou worden met de<br />
daarbij horende religieuze gezangen. Hij is er zeer<br />
verwonderd van geweest wat er zoal allemaal leeft en<br />
omgaat in de diakens. Hij is tot de conclusie gekomen<br />
dat de diakens werkelijk deel uitmaken van het<br />
dagdagelijkse leven van de mensen om hen heen. Dat,<br />
ondanks dat ze op reis zijn, ze bezig blijven met de<br />
problemen van de thuisblijvers, de<br />
mensen van de parochie, de familie<br />
en zelf de vreemden die ze hebben<br />
mogen ontmoeten. Hij dacht niet, na<br />
meerdere gesprekken gehad te<br />
hebben met verschillende diakens,<br />
dat hun taak zo’n groot pakket<br />
omvatte, en dat zij hierdoor zo dicht<br />
staan met de mensen om hen heen<br />
en het leven in het algemeen. Hij zei<br />
ook dat er een lesje voor hem verborgen zat in deze<br />
reis met de diakens. Namelijk dat hij geleerd heeft<br />
om niet op voorhand reeds een oordeel te vellen over<br />
de mensen, maar alles op zich te laten afkomen en<br />
dan pas kan hij zien met wat voor mensen hij te<br />
maken heeft. Zo zie je maar hoe we ook op reis toch<br />
nog onze taak als diaken vervullen. Menig persoon is<br />
dan nog aan het woord geweest, maar intussen werd<br />
het laat en zijn we dan maar onze bedstee gaan<br />
opzoeken, want de volgende morgen begonnen we<br />
aan onze terugreis richting België.
DAG 10.<br />
WOENSDAG 2/04/2008.<br />
ONDERWEG<br />
Na te hebben ontbeten laden allen hun koffers<br />
in de bus en precies om 08.00 uur vertrekken<br />
we via Ravenna en Bologna naar Modena. In<br />
de bus wordt er nagekeuveld over de dagen in <strong>Rome</strong><br />
en <strong>Assisi</strong> die we samen hebben mogen beleven en<br />
waarvan er nog lang zal worden naverteld. Op de bus<br />
horen we iemand zeggen: er is een tijd van komen, en<br />
er is een tijd van gaan. De tijd van komen is nu<br />
gegaan, en de tijd van gaan is nu helaas gekomen.<br />
Spijtig, maar wel de werkelijkheid. na enige tijd rijden<br />
bereiken we nu de Via Tre Olmi waar we in het<br />
Holiday hotel ons middagmaal tot ons nemen.<br />
Volgend menu werd ons voorgeschoteld: Trancio di<br />
salmone alla griglia, patate al vapore en dessert. Het<br />
heeft ons allen gesmaakt. Om 14.00 uur zijn we dan<br />
terug vertrokken om via Parma, Milano, Chiasso en<br />
Gothardo opnieuw Sisikon in het<br />
Vierwoudenstedemeer in Zwitserland te bereiken,<br />
waar we ons innerlijk voeden en overnachten. Dit in<br />
hetzelfde hotel die we op onze doorreis hebben<br />
gehad.<br />
DAG 11.<br />
DONDERDAG 03/04/2008<br />
DANKBAAR<br />
Na te hebben ontbeten vertrekken we verder<br />
voor de reis van Zwitserland naar de<br />
eindbestemming Kortrijk en van daaruit naar<br />
de terminus te Brugge. Onderweg houden we halt te<br />
Obernai in restaurant Caveau du Vigneron die gelegen<br />
is in de rue du Gal Gouraud en waar we het<br />
middagmaal nuttigen, namelijk ¼ de tarte flambée<br />
cuite au feu de bois gevolgd door Baeckeoffe aux trois<br />
viandes en salade vertes. Na dit alles te hebben<br />
verorberd en wat te hebben laten bezinken zetten we<br />
dan onze weg verder richting Kortrijk. Bij aankomst in<br />
Kortrijk wacht ons een blij terugzien met de familie.<br />
22<br />
Na persoonlijk afscheid te hebben genomen van al<br />
onze collega’s wuiven we hen uit wanneer ze<br />
vertrekken richting Brugge. Het was goed geweest,<br />
zeer goed zelfs. Na wat tijd te hebben gehad om te<br />
bekomen van deze prachtige reis, en het<br />
dagdagelijkse werk van het diaconaat weer te hebben<br />
opgenomen komen de meesten onder ons samen op<br />
de terugkomdag van de reis; Hier werden we allen<br />
van harte verwelkomd in de school waar Georges<br />
werkzaam is en konden een groot stuk van de film<br />
bekijken die Erik in samenwerking met hun zoon had<br />
gemaakt van onze reis. Ook menige foto’s waren ter<br />
beschikking gesteld door Frans Essel, foto’s die hij<br />
dubbel had. Er werd dan ook heel wat afgepraat over<br />
de reis bij een lekkere koffietafel. We kregen een<br />
duplicaat van de dvd film en een fotoboek<br />
samengesteld door Georges, en dit alles werd<br />
bekostigd met de euro’s die nog over waren in kas.<br />
Spijtig genoeg kwam ook hieraan een einde en<br />
vertrokken allen huiswaarts met in hun gedachten de<br />
vraag: waar gaat de volgende reis ons naartoe<br />
brengen ?