Horst en Voorde Brochure - Vereniging tot behoud van Oud, Groen ...

Spaar de landgoederenzone
Kies voor een 21e eeuwse oplossing voor de Rijnlandroute
Stichting Horst en Voorde
Buitenplaats Berbice

1 De Rijnlandroute:
een duivels
dilemma!
4 6 10
4 Gaaf
strandwallenstrandvlakten
landschap
14
Beelden voorkant:
Buitenplaats Berbice te Voorschoten
Open strandvlakte en beboste standwal
2 Rentmeesterschap
5 Ecologische
hoofdstructuur
18
3 Cultuurhistorie
van
kastelen en
landgoederen
6 Metropolitaanlandschap
22

“De ‘natuurlijkheid’ waarvan wij thans genieten,
bestaat, vooral in het Westen van ons land, voor meer
dan de helft uit overblijfselen van de zorgvuldige
kunstmatigheid van onze vaderen (…) Welk een moed
om op zóó groote schaal bosch en park aan te leggen!
Nog steeds parasiteren wij erop (...)”
Prof. Dr. Ir. J.T.P. Bijhouwer (1946) Nederlandsche Tuinen en Buitenplaatsen.
Heemschutserie Allert de Lange – Amsterdam.
7 Conclusies
26
COLOFON
02-05-2012
Opdrachtgever:
Stichting Horst en Voorde
Contactpersonen:
Twickel: Albert Schimmelpenninck (0654725492,
schimmelpenninck@twickel.org)
Horst en Voorde: Adrienne Vriesendorp
(0613376122, adrienne@vriesendorp.net)
Berbice: Stan Dessens (071-5616381,
standessens@gmail.com)
Opdrachtnemer:
Vista landschapsarchitectuur en stedenbouw
Contact: Ir. Rik de Visser, landschapsarchitect bnt
Prinsengracht 253
1016 GV Amsterdam
T 020 622 44 31
E rdevisser@vista.nl

Veel partijen in Holland Rijnland zijn
het er over eens: de Rijnlandroute moet
er komen. Het gaat om de verbindende
schakel tussen de A44 en de A4, aan de
zuidkant van de stad Leiden. Deze weg
is nodig voor de bereikbaarheid van de
regio en haar economische ontwikkeling.
Maar welke oplossing voor de weg
moet er komen? Een van de meest
gave landgoederenlandschappen van
Nederland is in het geding!

1 Rijnlandroute: een
duivels dilemma!
Churchill Avenue
Zoeken Naar Balans
‘Zoeken naar balans’
In de Provinciale Structuurvisie van Zuid-
Holland is een voorlopig tracé opgenomen, dat
van oost naar west loopt via de Oostvlietpolder,
landgoed Berbice, dwars door de sportparken
in Voorschoten, de Papenwegse Polder
ten zuiden van de woonwijk Stevenshof, en
aansluit op een omvangrijk knooppunt aan de
A44 ter hoogte van de Maaldriftweg. Dit tracé
is thans bekend onder de naam ‘Zoeken naar
balans’. Het stuk weg bij Voorschoten is gedacht
als een bijna 2 km lange open bak tussen
de Vliet en het spoor. In de Papenwegse Polder
is een half verdiepte ligging getekend met 2,5
meter hoge grondwallen.
Gevolgen
De gevolgen van ‘Zoeken naar Balans’ zijn
desastreus voor het landschap. De fraaie stadsrand
van Leiden aan de Papenwegse Polder
gaat verloren. De stad en de landgoederenzone
worden definitief van elkaar gescheiden. Bijna
50 ha open landschap verdwijnt. De gewenste
ecologische verbinding tussen de Papenwegse-
en de Ommedijkse Polder is straks geblokkeerd.
Historische landschappelijke structuren,
zoals de Veenwatering en de Dobbewatering,
worden doorsneden. De verkaveling en de
waterhuishouding gaan volledig op de schop.
Zicht op het open landschap vanuit Stevenshof
raakt geblokkeerd. Verkeerssignalering en
wegverlichting zal de rust en landelijkheid van
de Papenwegse Polder voor altijd verstoren.
De stadsrand Stevenshof en Stevenshofjesmolen met zicht op de Papenwegse Polder,
en de Veenwatering. Dit beeld zal volledig verdwijnen met de aanleg van de variant
‘Zoeken naar balans.’
Churchill Avenue
Zoeken Naar Balans
DEN HAAG
Mogelijke verbindingen A4-A44
KATWIJK
AAN ZEE
WASSENAAR
RIJNSBURG
KATWIJK
AAN ZEE
LEIDSCHENDAM
LEIDSCHENDAM
DEN HAAG
Visie Rijlandroute
LEIDEN
VOORSCHOTEN VOORSCHOTEN
Kies voor 21e eeuwse oplossing
De landgoedeigenaren verenigd in de Stichting
Horst en Voorde (Twickel, de Horsten
en Duivenvoorde) en Buitenplaats Berbice
vinden ‘Zoeken naar Balans’ een 20e eeuwse
oplossing. Wij opteren voor een 21e eeuwse
oplossing à la de ‘Churchill Avenue’. Spaar een
eeuwenoud en uniek landschap door te kiezen
voor een duurzame en innovatieve oplossing.
Het landgoederenlandschap is van hoge
economische en maatschappelijke waarde.
‘Zoeken naar Balans’ is net als de ‘Churchill
Avenue’ een kostbare oplossing: een lange
open bak ter hoogte van Voorschoten en de
verdiepte ligging bij Stevenshof in een gebied
met een hoge grondwaterstand.
A 44
WASSENAAR
RIJNSBURG
A 44
A 4
ZOETERMEER
SASSENHEIM
LEIDEN
A 4
ZOETERMEER
5
SASSENHEIM

Eeuwenlang rentmeesterschap heeft ertoe geleid
dat een unieke en gave landgoederenzone is
ontstaan. Landgoederen die met de precisie van een
landschapsschilder zijn ontwikkeld. De positionering
van de gebouwen, de vormgeving van de tuin, de
interactie met boerderijen, de zorgvuldige aanleg van
de bossen, de zichtlijnen naar omliggende kerken en
landhuizen en de relatie met oude wegen en waterlopen
hebben een fascinerend landschap tot stand gebracht.

2 Rentmeesterschap
Het belang van continuïteit
Goed rentmeesterschap gaat niet alleen honderden
jaren terug, maar is ook naar de toekomst
gegarandeerd. Particulieren hebben de
verantwoordelijkheid genomen voor een duurzaam
beheer van de landgoederenzone in het
verleden, voeren dat uit in het heden en blijven
dat doen in de toekomst! Stichtingen met behoudsdoelstellingen
staan daarvoor garant.
Juist die continuïteit in het beheer is uniek. Het
beheer van het landgoederenlandschap is niet
afhankelijk van de grillen van de politiek.
Economische waarde
Stelt u zich het landschap van Zuid-Holland
voor zonder de landgoederen. Of rekent u eens
uit wat het tot stand brengen van deze kwaliteiten
nu zou kosten. Of anders gedacht: wat
is de economische waarde van dit landschap?
De Horsten
Historische laan
Dat is onmogelijk te bepalen, want het is onbetaalbaar.
Er zijn honderden jaren voor nodig
om deze kwaliteiten tot stand te brengen!
Meesterwerk
De landgoederenzone tussen Den Haag en
Leiden is een levend meesterwerk! Wij, als
rentmeesters van dit landschap vragen u dit
landschap mee te helpen beschermen en te
behouden voor latere generaties. Laten we dit
landschap met eenzelfde zorg omgeven als bij
de meesterwerken van Rembrandt, Hals, Vermeer,
Van Gogh, Roelofs of Mauve. Daar gaan
we toch ook niet een stuk van afsnijden?
Visie Rijlandroute
7

8
1950
Topografische situatie 1950

2000
Topografische situatie 2000
Overheidsinspanningen
Gelukkig heeft ook de overheid zich een goed
rentmeester getoond. Zij heeft veel inspanningen
getroost om het gebied open te houden:
denk aan meer dan 50 jaar bufferzonebeleid,
de ecologische hoofdstructuur, het Belvedèrebeleid
en de omvorming van de glascomplexen
in de Duivenvoordecorridor. In de Provinciale
Structuurvisie is een groot deel van het gebied
aangeduid als ‘landgoedbiotoop’. Verdere aan-
Visie Rijlandroute
tasting van de Papenwegse Polder is ook vanuit
het provinciale beleid geredeneerd volstrekt
onlogisch.
9

Het gebied kent unieke en samenhangende structuur van
kastelen en landgoederenensembles. De landhuizen en
parkbossen, gelegen op de hogere oude strandwallen,
vormen een schitterend contrast met de open en
venige laaggelegen strandvlaktes. Van oudsher graast
hier het vee en nog steeds zijn de open strandwallen
van belang voor de agrariërs en de weidevogels. Het
landgoederenlandschap is een levend archief van
cultuurhistorie en landschapsarchitectuur.

3 Cultuurhistorie van
kastelen en landgoederen
De rijkdom van het cultuurlandschap
De landgoederen op de oeverwallen van de
Oude Rijn zijn inmiddels opgenomen in de
stad Leiden maar nog steeds middels de oude
wegen en waterlopen verbonden met het achterland.
Voorbeelden zijn Rhynhof (1774), Ter
Wadding (1770) en Endegeest (1764). Het zijn
historische ankerpunten. De landgoederen in
de binnenduinrand zijn verscholen in de bossen
en vormen een parelketting van Leiden tot
Den Haag. Voorbeelden zijn Rijksdorp (1663) ,
Groot Haesebroek (1320) en Duinrell (1681). De
strandwallen dragen landgoederen zoals Zuidwijk
(1406), Duivenvoorde (1226), Ter Horst
(1610) en Berbice (1674). De meeste gebouwen
zijn Rijksmonument en verschillende buitenplaatsen
zijn als complex beschermd.
Zuidwijk
Open strandvlakte met beboste strandwal in de achtergrond
Visie Rijlandroute
Diligenceroutes
Twee typische strandwallandgoederen overlappen
met het tracé van ‘Zoeken naar Balans’,
namelijk Zuidwijk en Berbice. Dit type
behoort tot de oudste landgoederen en buitenplaatsen
van Nederland. Ze zijn gelegen
langs oude diligenceroutes die over de hoger
en droog gelegen strandwallen liepen, van
Haarlem naar Leiden en Den Haag. De meestal
rechthoekige contour van de landgoedbebossing
volgt de richting van de strandwal en is
met een bomenlaan haaks op de strandwal
aangesloten op de oude route. Zichtlijnen in
zowel de lengterichting van de strandwal, als
haaks daarop over de bijbehorende weiden en
pachtboerderijen verankeren het ensemble in
de omgeving.
11

CultuuRHiStORiSCHE KwalitEitEn
12

Zuidwijk overzichtskaart In het park van Zuidwijk, P.C. la Fargue ca. 1772
Berbice (verheen Allemansgeest), Jacob van Timmermasn uit 1788
Zuidwijk
Zuidwijk wordt voor het eerst vermeld in 1406.
De buitenplaats komt tot bloei in 1710 door
Graaf Johan Hendrik. Hij laat de veelgeprezen
formele tuin aanleggen. In 1770 wordt deze
formele tuin omgevormd tot een overgangstuin
welke nog steeds herkenbaar is. Het kasteel
is rond 1800 verdwenen. Eén van de bijgebouwen
is uitgebreid tot het huidige hoofdgebouw.
Het rechthoekige park met waterpartijen,
kronkelpaden, eeuwenoude boompartijen,
het huis, de bijgebouwen en tuinmanswoning
zijn beschermd als Rijksmonument en vallen
onder de Natuurschoonwet. Zichtrelaties met
de Papenwegse Polder, de Zuidwijksemolen,
de Stevenshofjesmolen, de kerk van Voorschoten
en het boerderij ensemble ten noorden van
Zuidwijk zijn nog intact.
Visie Rijlandroute
Berbice
Rijksmonument Berbice met landhuis, oranjerie,
oude tuinmuren, park en bosvijver in
formele aanleg, ligt aan de Leidseweg in Voorschoten.
Het is vanaf 1688 in bezit gekomen
van Pieter de la Court van der Voort en groeide
vanaf die tijd uit tot een fraaie buitenplaats.
De la Court was een fervent tuinliefhebber
die in 1737 een handboek over de aanleg van
parken uitgaf. Zijn beginselen zijn nog steeds
goed herkenbaar in het huidige terrein. Berbice
speelt een belangrijke rol als groene long in de
drukbevolkte Randstad. De eerste plannen van
Rijkswaterstaat om een weg over de buitenplaats
aan te leggen dateren al van 1966. Het
door de provincie vastgestelde landgoedbiotoop
zou de buitenplaats en de directe omgeving
bescherming hebben moeten bieden!
13

De landschappelijke kwaliteit van het gebied is zeer
hoog. Het heeft een parkachtig karakter en een heldere
ruimtelijke opbouw. Het ensemble van open ruimten van
verschillende maat, omzoomd door fraaie bospartijen,
met kastelen, landhuizen en fraaie boerderijen. Dit is het
‘unique selling point’ voor de stedelijke regio en zorgt
voor internationale allure. De hele opeenvolging van
kust en duin, overstromingsvlakte van de Oude Rijn,
strandwallen en strandvlakte naar de open polders van
het Groene Hart is hier nog goed beleefbaar.

4 Gaaf strandwallenstrandvlakten
landschap
uniek in nederland
Het strandwallen-strandvlaktenlandschap
is langs een groot gedeelte van de kust van
Noord- en Zuid-Holland aanwezig. Nergens
is het echter zo gaaf gebleven als in de zone
tussen Den Haag en Leiden. De landgoederen
in dit gebied zijn hiervoor de verklaring.
Deze hebben er eeuwenlang voor gezorgd dat
bossen en landerijen op een duurzame wijze
werden beheerd. In de zone tussen Leiden,
Haarlem en Bergen lag vroeger ook een gaaf
strandwallen-strandvlaktenlandschap, maar
omdat de strandwallen hier zijn afgegraven en
de landgoederen verdwenen, is veel van dit
unieke landschap verloren gegaan. Reden temeer
om extra zuinig te zijn op het landschap
tussen Den Haag en Leiden.
Zicht op de open polder, de Horsten
Veenwatering, de Horsten
Visie Rijlandroute
Bijhouwer
De kwaliteiten van het landgoederenlandschap
zijn treffend beschreven door Prof. Dr. Ir. J.T.P.
Bijhouwer (1946) in zijn boekje Nederlandsche
Tuinen en Buitenplaatsen: “Hoe fraai de
lanenstelsels en rechthoekige boschperceelen
der 18e eeuwsche buitenverblijven zich in het
landschap afteekenen, en hoe intiem we de
sfeer van een dergelijk park kan zijn, valt ons
nabij Wassenaar reeds op, wanneer wij met
den trein tusschen de bosschages van Ter Horst
en Duivenvoorde rijden. (…) De stedeling
die rondzwerft in de poldergebieden waar de
buitenplaats nog aanwezig is, … wordt getroffen
door de schoonheid die de bewoner uit
gewoonte dikwijls niet meer waarneemt. De
hooge boomranden, strak begrensd, doen de
15

16
lanDSCHappEn in DE KuStZOnE

Zicht op de open overstromingsvlakte van de Oude Rijn langs de Wassenaarse Watering
open weiden … er tussen nog zonniger schijnen,
de uitzichten winnen aan diepte door de
omlijsting van groen, de door lanen omsloten
ruimten zijn heerlijk rustig van verhouding.
Het geheel ademt een sfeer van: hier woont de
mensch die van zijn omgeving weet te genieten.”
Overstromingsvlakte Rijn
Lange tijd had de Rijn haar monding bij Katwijk.
Hier waren geen duinen en strandwallen,
maar lag een brede delta. Het open landschap
Visie Rijlandroute
van de Ommedijkse Polder herinnert hieraan.
De landschappelijke en ecologische samenhang
tussen de Ommedijkse Polder en de open
strandvlakte van de Papenwegse Polder is nog
aanwezig, maar de smalle verbinding is bijna
dichtgeslibt. Met de aanleg van het alternatief
‘Zoeken naar balans’ gaat deze onherroepelijk
verloren.
17

De landgoederenzone herbergt een rijke en diverse natuur
die duurzaam wordt beheerd door landgoedeigenaren,
boeren en natuurbeschermingsorganisaties. De
landgoederen zijn belangrijke dragers in de ecologische
hoofdstructuur. Tevens vormen zij een cruciale schakel
tussen de natuur van duin en kust en die van het
polderlandschap van het Groene Hart.

5 Ecologische
hoofdstructuur
Diversiteit natuurtypen
Het landschap kent uiteenlopende biotopen
of natuurtypen met hoge natuurwaarden:
bloemrijke graslanden en weidevogelgebieden,
monumentale landgoedbossen met oude
bosbodems en stinzenflora, en waardevolle
water- en oevergemeenschappen, vijvers en
poelen. Grote delen van het gebied maken deel
uit van de PEHS en in de provinciale plannen
zijn twee ecologische verbindingszones aangewezen.
Goede verbindingen met de duinen en
het Groene Hart zijn essentieel voor het ecologisch
functioneren van de landgoederen en de
natuurgebieden. Op bijgaande kaart is het gewenste
ecologische netwerk weergegeven. De
noordelijke verbinding sluit aan op het relatief
open gebied van de Ommedijkse Polder.
Veenwatering, Zuidwijksemolen en het bos van Santhorst
Historische laan, Eikenhorst
Belangrijke soorten
Binnen het gebied komen verschillende biotopen
voor met eigen soorten. Sommige soorten,
zoals eekhoorns, weidevogels, vissen en
libellen zijn sterk gebonden aan één biotoop.
Andere soorten, zoals roofvogels, amfibieën,
reeën en vleermuizen, hebben juist een combinatie
van verschillende biotopen nodig.
Door de aanwezige diversiteit en de geringe
mate van verstoring komen veel bijzondere en
kwetsbare soorten voor. Voor het behoud van
levenskrachtige populaties van deze soorten
is een duurzaam beheer nodig van de grotere
natuurkernen en goede ecologische verbindingen
tussen verschillende leefgebieden.
Doelsoorten voor bosgemeenschappen zijn
ree, eekhoorn,wezel, bosuil, groene specht en
Visie Rijlandroute
19

ECOlOGiSCHE KwalitEitEn
20

Open weidevogelgebied in de Papenwegse Polder
boomklever. Deze doelsoorten zijn benoemd in
het rapport ‘ecologische verbindingszones’ van
de provincie Zuid-Holland. Doelsoorten voor
graslanden zijn grutto en tureluur. Doelsoorten
voor water- en moeras zijn snoek, bittervoorn,
rugstreeppad, waterspitsmuis, noordse woelmuis,
vroege glazenmaker en moerassprinkhaan.
Deze doelsoorten zijn kenmerkend voor
de betreffende ecosystemen.
water- en moerasverbindingen
Het aanwezige netwerk van boezemvaarten en
polderweteringen biedt een ecologische structuur
voor water- en moerassoorten. Er zijn echter
veel waterscheidingen en de waterkwaliteit
kan veel beter. Verder zijn er weinig grotere
moeraselementen. De aanleg van dergelijke
elementen kan bijdragen aan de ecologische
diversiteit en mede invulling geven aan de
gewenste ecologische verbinding tussen de
duinen en het Groene Hart. Deze verbinding is
namelijk niet alleen voor bossoorten, maar ook
voor water- en moerassoorten van groot belang.
De kwelgebieden van de binnenduinrand
en de oeverzones van het Valkenburgse Meer
kunnen een verbinding krijgen met de Vliet-
Visie Rijlandroute
landen en het Land van Wijk en Wouden. De
aanleg van water- en moeraselementen kan gekoppeld
worden aan het netwerk van boezemvaarten
en polderweteringen en kan bijdragen
aan de benodigde waterberging.
Schakel tussen duinen, landgoederenlandschap
en Groene Hart
Het landgoederenlandschap kent vele ecologische
overgangen (gradiënten tussen hoog en
laag, zand en veen, droog en nat, voedselarm
en voedselrijk). Het gebied is daarom van nationaal
belang. Het is letterlijk één van de laatste
plaatsen waar de ecologische relatie loodrecht
op de kust nog compleet is: van de duinen via
de landgoederen naar het Groene Hart. Met de
realisatie van het natuurgebied Lentevreugd,
compleet met nieuwe duinrellen, de ambitie
om een groenzone te realiseren rondom
Valkenburg en de ontglazing van de Duivenvoorde
corridor aan de andere kant wordt
een robuuste verbinding gerealiseerd die het
landschap van de duinen verbindt via de Ommedijkse
Polder en de Papenwegse Polder met
het Groene Hart. De Rijnlandroute mag dit niet
onmogelijk maken.
21

De landgoederenzone is een open parkachtig landschap
in het verstedelijkte gebied van de regio Rotterdam-Den
Haag. Deze regio profileert zich als metropool. Het open
landschap is daarin van grote recreatieve betekenis. Een
goede samenhang tussen stad en land is een belangrijke
randvoorwaarde. Fietsroutes verbinden nu Leiden langs
de oude wegen met de landgoederenzone. Er liggen tal
van kansen om dit recreatieve netwerk uit te breiden via
bijvoorbeeld de oude weteringen en de Vliet.

6 Metropolitaan
landschap
landgoederen: oases rondom de stad
De historische landgoederen in Zuid-Holland
zijn van grote betekenis voor de omgeving. Ze
vormen met hun rustige en statige karakter
rustruimten in het stedelijk gebied. Ze zijn
indertijd ontworpen als buitenplaats en maken
zo deel uit van het culturele erfgoed. De
charme van een oud landhuis zit hem ook in
zijn omgeving. Wat is er mooier dan wandelen
tussen eeuwenoude bomen met uitzicht op
een historische buitenplaats en de omliggende
landerijen? Het landgoedbiotoop bestaat uit de
volgende kenmerken: de buitenplaats zelf, de
koppeling van het landgoed aan een structuur,
het panorama, het blikveld, de zichtlijn. In het
stedelijke gebied is de druk op de ruimte groot.
Dit maakt de landgoederen kwetsbaar.
De betekenis van de landgoederenzone als metropolitaan landschap
Stadsrand Stevenshof
internationale allure
De landgoederenzone is van grote kwaliteit
en draagt daarmee flink bij aan de aantrekkelijkheid
van de regio als internationaal vestigingsmilieu.
Ook de nieuwbouwlocatie op
voormalig vliegveld Valkenburg kan daarvan
profiteren.
Ontwikkeling
De landgoedeigenaren stellen zich op het
standpunt dat deze landschappen nog aanzienlijk
aan betekenis voor de omgeving te
kunnen winnen door betere voorzieningen en
toegankelijkheid te bieden. Daarbij is het zoeken
naar maatwerk. Het landschap en natuur
zijn kwetsbaar. De zoektocht is naar maatregelen
die niet ten koste gaan van bestaande
Visie Rijlandroute
23

RECREatiEVE KwalitEitEn
24

Knooppunt van de variant ‘Zoeken naar Balans’ en de A44
kwaliteiten: maatwerk dus. Voor wandelaars
en fietsers liggen er wellicht goede mogelijkheden
in de overgang van de landgoedbossen
naar de open weidegebieden. Deze randen of
zoomen zijn voor de recreant aantrekkelijk en
leveren de minste kans op verstoring van de
weidevogels.
‘Zoeken naar Balans’
Voor de kwaliteit en betekenis van het gebied
voor de Metropoolregio Den-Haag-Rotterdam
is het alternatief ‘Zoeken naar Balans’ zeer ongunstig.
Het gebied wordt kleiner, ingesnoerd,
daardoor minder toegankelijk en het is gedaan
met de rust! Laat de nieuwe weg geen barrière
worden tussen Leiden en de Papenwegse Polder.
Zie foto’s op deze pagina van de Noordelijke
Randweg van Den Haag (Sijtwende). Laat
de smalle verbinding die nu nog bestaat tussen
de Papenwegse Polder en de Ommedijkse
Polder open (zie bijgaande uitwerking van het
knooppunt die dit onmogelijk maakt)!
N14 Noordelijke Randweg
Visie Rijlandroute
25

Kies voor duurzaamheid en bescherm het eeuwenoude
landgoederenlandschap. Kies daarom niet voor het
alternatief ‘Zoeken naar balans’, want dat is een 20e
eeuwse oplossing, maar voor de ‘Churchill Avenue’ als
21e eeuwse oplossing.

7 Conclusies
Rijnlandroute
Rentmeesterschap
Toon met de keuze voor een alternatief respect voor wat dankzij particulieren
door de eeuwen heen tot stand is gebracht. Denk ook aan alle inspanningen
en investeringen die particulieren en de overheid in dit landschap
hebben gestoken. Duurzaam beheer is ook voor de toekomst gegarandeerd.
Bescherm het historische landschap
Het alternatief ‘Zoeken naar balans’ doorsnijdt de landgoedbiotopen van
Berbice en Zuidwijk. Trek een grens: bescherm dit historische landschap.
Het is een meesterwerk en daar snij je geen stukje vanaf. Het landgoederenlandschap
is immers van onbetaalbare waarde.
Strandwallen-strandvlaktenlandschap
Tussen Den Haag en Leiden ligt het enige nog redelijke gave strandwallenstrandvlaktenlandschap
van Nederland. Dat zouden wij graag zo willen
houden.
Ecologische verbinding tussen Kust en Groene Hart
Koester de open relatie tussen de Papenwegse Polder en de Ommedijkse
Polder om in de toekomst de ecologische verbinding tussen kust en Groene
Hart te kunnen maken. Kies voor ‘geen spijt beleid’.
Metropolitaanlandschap
De historische landgoederen in Zuid-Holland zijn van internationale allure.
Dit landschap is van grote economische betekenis voor het vestigingsmilieu
in de regio en biedt een hoogwaardig recreatiemilieu voor omwonenden.
Als gevolg van sterke verstedelijking de laatste 50 jaar is de waarde van dit
landschap alleen maar toegenomen.
tot slot
Nieuwe infrastructuur kan op een innovatieve en eigentijdse manier in het
stedelijk gebied worden ingepast. De Petuelring in München is daarvan
een goed voorbeeld. Dichter bij huis is Sijtwende een ‘bijna’ goed voorbeeld
van modern en duurzaam wegontwerp. Hier is een goede inpassing en
integratie met het stedelijke weefsel tot stand gebracht, maar met één hele
grote kanttekening: het landschap is vergeten. Er is met geluidschermen een
enorme barrière gecreëerd tussen stad en landschap. Dat mag niet weer gebeuren.
Kies voor een duurzame en kwalitatief hoogwaardige inpassing van
de Rijnlandroute. De landgoederenzone en Leiden zijn het waard.
Buitenplaats Berbice te Voorschoten
Visie Rijlandroute
27

Theepaviljoen de Horsten
Zicht op de Horsten vanaf de Duivenvoordse Veenzijdse Polder