Editie 17 van 2012 - t Periodiekske

Wie schrijft die blijft
Luc Descamps’ fantasywereld in HEAVEN
CAN WAIT
“Wij denken dat we onze wereld kennen.
Er zijn geen ondoordringbare jungles
meer die nog niet in kaart gebracht zijn.
Elke rivier kennen we. We weten waar de
bron ontspringt en waar hij uiteindelijk in
zee terechtkomt. Dus gaan we verder. We
hebben op de maan gewandeld en sturen
onbemande raketten door de ruimte,
omdat we steeds meer willen weten over
de omgeving waarin we wonen. We gaan
steeds verder van onze planeet weg om te
onderzoeken of er nog leven is buiten de
aarde. Maar zoeken we op de juiste plaats?
Zien we niets over het hoofd? Het leven op
onze aarde is complexer dan we denken.
Misschien staat er naast ons iemand die
we niet kunnen zien? Als mens zijn we
beperkt. We kunnen slechts waarnemen
binnen onze eigen dimensie. Maar we
zijn niet alleen. Het deel dat wij kennen
en kunnen zien vormt maar een kwart van
de levenscyclus op aarde. Wij, mensen,
bevinden ons in het EERSTE KWADRANT.
Daarnaast is er een TWEEDE, en een
DERDE, en een VIERDE. Voor ons is het
onmogelijk de andere kwadranten te zien. Maar we worden in de
gaten gehouden. Dagelijks worden wij geobserveerd. We weten
alleen niet door wie en door wat. Er is slechts één manier om de
andere kwadranten te ontdekken … Je moet sterven.”
Zo verhelderend begint Luc Descamps’ nieuwe, meesterlijke
fantasyroman in twee delen, Heaven Can Wait. Een in vele
opzichten bevreemdende roman die de wereld – zoals wij hem
‘kennen’ – helemaal op zijn kop zet. Zoals Descamps in zijn
hierbovenstaande inleiding poneert, zijn we ‘hier’ niet alleen en
om dat te begrijpen, moet je eerst doodgaan. Het lijkt wat een
lugubere premisse, maar via de hersenspinsels van Luc Descamps
krijgt de lezer een geheimzinnig, maar fascinerend fantasy-epos,
een verrassende, alternatieve kijk op het leven na de dood. Maar
ook een ontroerend liefdesverhaal tussen de hopeloos op elkaar
verliefde zeventienjarigen Anjelika en Christopher. Nadat zij elkaar
voor het eerst ontmoetten, worden ze onafscheidelijk. Wat begon
als een beloftevol sprookje wordt op gruwelijke manier afgebroken.
Met Christopher is iets vreemds aan de hand. Hij wordt regelmatig
getroffen door felle, verblindende lichtflitsen waardoor hij even
van de wereld is. En wie zijn de geheimzinnige figuren die hem
voortdurend gadeslaan? Wat willen ze van hem?
Bovendien: jongens van zeventien horen niet te sterven. Anjelika
blijft alleen achter. Of toch niet? Haar verdriet kent geen grenzen.
Christophe blijft zijn liefde voor haar, over de grenzen van de dood
heen, koesteren. Tot hij, na zijn dood, wordt opgenomen in ‘het
tweede kwadrant’, maar er blijken vier kwadranten te zijn. Het
tweede kwadrant is echter een wereld zonder emoties en waarin
zijn geheugen wordt gewist. Hij wordt medeverantwoordelijk voor
het leveren van nieuwe inwoners voor het tweede kwadrant. En
toch vindt hij Anjelika. Hij tracht weer met haar samen te zijn, maar
vijandelijke ‘wachters’ beletten een en ander.
32
Fascinerende fantasy
Ik heb het er altijd wat moeilijk mee, met het onderscheid tussen
sciencefiction en fantasy. Sciencefiction is vrij gemakkelijk te
parafraseren. Het is in grote trekken een toekomstverhaal waarin
de verzonnen natuurwetenschappelijke ontwikkelingen en de
vooruitgang van de techniek een grote rol spelen (dankjewel,
dikke van Dale). Fantasy (opgelet: niet verwarren met ‘fantasie’)
is een literair genre waarbij de plot zich afspeelt in een imaginaire
werkelijkheid. Een genre dat duizendpoot Descamps niet onbekend
is: “Als kind was ik al verslingerd op fantasy,” vertelt hij, “en
als auteur schreef ik al enkele fantasy-gelinkte boeken: MARA
bijvoorbeeld over een gevaarlijke ‘fantastieke’ tocht naar een
onbekende wereld en uiteraard ook ANGELDUST.”
Met Heaven can wait, dat uit twee vrij lijvige boeken bestaat
(het eerste heet Reizigers en het vervolg hierop Jagers), bewijst
Descamps dat hij niets meer te leren heeft als auteur van dit
genre: het bewust buiten spel zetten van de gegevens en wetten
van de echte wereld en daardoor nieuwe mogelijkheden van
artistieke vormgeving ontsluit. Naar de feiten is een en ander
ongeloofwaardig: de schrijver haalt de werkelijkheid van de
dingen af en plaatst die in een verband waarin ze een nieuwe
werkelijkheid openbaren. De suggestieve kracht van Descamps’
tweedelige roman overtreft, zowel in het fantastieke als in de
love story wat hij eerder in dit genre bracht. Soms vergeet je als
lezer de fantasy. En waar die toch optreedt, wordt die geenszins
sprookjesachtig of poëtisch geladen.
Descamps is nochtans geen moraalridder in de kneuterige
zin van het woord. Er wordt geen toekomstige maatschappij
opgeroepen. Wel zitten er surrealistische elementen in het verhaal
verwerkt. De verdere afloop kunnen wij hier vanzelfsprekend niet
onthullen. Descamps vertoont een verbazende virtuositeit in het
vinden en handig aanwenden van de anders in elkaar zittende
hiernamaalsideeën. Meestal vormt de dood het eindpunt van
veel verhalen. Hier is de dood een start. We vermoedden dat
het schrijven van zijn Hart van goud (2011), de waargebeurde
autobiografie van de twaalfjarige Jonas Bols, die omkwam bij een
verkeersongeluk (in de ik-vorm geschreven door Jonas na zijn
dood!), op een of andere manier Descamps aanzette tot het verder
nadenken over wat er met ons na de dood zou kunnen gebeuren:
“Er was zelfs een moment dat ik twijfelde aan de ontknoping. Ik
ging slapen, dacht aan Jonas en ’s ochtends wist ik meteen hoe
het verder moest”, herinnert Descamps zich.
“Spanning en romantiek voor young adults”, bloklettert de
uitgeverij. In het Engels noemt men die literatuur ook wel eens
‘crossover’ van jong volwassenen, die Halbstarken in het Duits,
naar de echte volwassenen. Daarbij leeftijden hanteren, lijkt me
gevaarlijk, vaak onterecht. Want je kan Descamps’ romans ook
best zonder schroom als volwassene lezen. En ervan genieten.
Dit najaar verschijnt Descamps’ volgende roman, Gewoon anders,
een aangrijpend verhaal over het veelbesproken en actuele thema
van autisme. Om naar uit te kijken. We zullen niet nalaten het
eerlang in deze rubriek te beoordelen.
John RIJPENS
Luc Descamps: Heaven can wait, eerste deel: ‘Reizigers’, uitg.
Abimo, 2012, 336 pagina’s, gebonden, prijs: 15,95 euro
Tweede deel: ‘Jagers’, uitg. Abimo, 2012, 336 pagina’s, gebonden,
prijs: 15,95 euro
In Mortsel verkrijgbaar bij DE BOEKUIL, Antwerpsestraat 32
Meer over Luc Descamps in het naslagwerk Literaire vogelvlucht
over Mortsel, Edegem, Boechout, Hove en Kontich van John
Rijpens. Het is te koop voor slechts 18 euro bij ’t Periodiekske,
De Boekuil Mortsel, en de dagbladhandels Ennordi (Hove),
Pirroen (Boechout) en Berghmans (Hof van Rieth Mortsel).