Bekijk het inkijkexemplaar - Cross Media Nederland

Psychiatrie? Nee dank u!
Witte raven zijn het, de geneeskundestudenten
die tegenwoordig voor psychiatrie
kiezen. Kinder- en jeugdpsychiatrie
houdt nog enigszins stand, maar
voor volwassenen- en ouderenpsychiatrie
zijn er al jaren systematisch
minder kandidaten dan opleidingsplaatsen.
De negatieve beeldvorming,
mijnheer. We lijden onder hetzelfde
stigma als onze patiënten. De schuld
ook van het psychiater-experten-circus
in gemediatiseerde processen. De
denigrerende houding van de collega-
specialisten, de chirurgen op kop. Te
weinig psychiatrie in de opleiding
geneeskunde. Het ontbreken van een
stage psychiatrie – of nee, wacht: juist
het averechtse, ontradende effect van
de stage psychiatrie. Het ingangsexamen
dat vooral selecteert op harde
wetenschap. Een te soft imago, te veel
flou artistique, niet medisch genoeg,
niet wetenschappelijk genoeg, veredelde
sociale werkers quoi. Te weinig prestige
en te weinig centen. Te soft in zijn
selectie: speel wat meer hard to get, en je
zal ze zien toestromen, de kandidaten!
Lokale of nationale factoren volstaan
echter niet als verklaring. Psychiatrie
lijkt nergens nog wervend te zijn. Een
bloemlezing uit de literatuur: “Shrinking
away from psychiatry?” “The number
of American medical school graduates
choosing psychiatric residencies is
dwindling.” “Declining student interest in
psychiatry.” “Recruitment hits a new low
in psychiatry”, schrijft BMJ Careers in
2008. “The specialty is such a turn off for
trainees that according to the Royal College
of Psychiatrists, only 6% (!) of people who
took the exam for membership of the college
were UK graduates.” Tekorten invullen
met buitenlandse kandidaten is ons
nauwelijks gegeven: taal en internationale
uitstraling zitten meer mee voor het
Verenigd Koninkrijk. Itai Gat vatte het
in 2007 voor ons samen: “Recruitment of
medical students to the field of psychiatry
has been on the decline in the western
world over the last decades.”
Een uitstekende review hierover door
Sierles & Taylor van 1995 leert dat een
stage wel degelijk belangrijk is voor
de specialisatiekeuze, bij uitstek in
psychiatrie. Maar die moet dan wel
aan een aantal voorwaarden voldoen:
actieve betrokkenheid in patiëntenzorg,
enthousiaste supervisie, welomschreven
rol en taken, getuige zijn van de effectiviteit
van behandeling, veel interactie met
assistenten én vaste staf, grote variatie in
klinische ervaringen, minimale blootstelling
aan administratie en vergaderingen
(een realistisch beeld geven van de
job hoeft dus niet ) en goed gevulde
stagedagen met zo min mogelijk lege
momenten. De kwaliteit van de stage
blijkt belangrijker dan de duur ervan.
Een enorme uitdaging dus voor elk van
ons die met stagiairs samenwerkt...
Maar als het nu eens aan de psychiatrie
zelf ligt? Als de tanende populariteit
van onze discipline nu eens een
alarmteken is dat er iets schort, niet
alleen aan ons imago, maar ook aan
onze identiteit? Wie beweert dat we
meer medisch en biologisch moeten
worden om wervend te zijn, heeft alvast
de schijn tegen: de achteruitgang valt
juist samen met de medicalisering en
biologisering. De APA-campagne “to
remedicalize psychiatry and to embrace
the biological model of mental illness”
(citaat Melvin Sabshin, APA) dateert
van 1977... Of zoals Sierles & Taylor
schrijven: “The decline of US medical
student career choice for psychiatry
was associated with the failure of the
community mental health movement to
fulfill its promise, psychiatry’s becoming
more biologically oriented and medically
conventional, and the effects of managed
care.” Bovendien werd er – als we onze
oudere, sorry, meer ervaren collega’s
mogen geloven – gevochten voor
opleidingsplaatsen psychiatrie toen het
psychotherapeutische en filosofische
discours nog domineerde. Andere
tijden, akkoord. Maar misschien heeft
Leon Eisenberg toch een punt als hij
in 1986 schrijft dat de psychiatrie
evolueerde van een toestand van
brainlessness naar een van mindlessness.
Misschien zijn we vergleden naar
joris
vandenberghe
COLUmN
simplismen, zowel DSM-diagnostisch
als SSRI-therapeutisch. Hoe geloofwaardig
ben je nog als je met je uitdijende
diagnostische symptoom-tel-categorieën
van iedereen een quick fixable patiënt
wilt maken, daarin aangemoedigd door
de farma-industrie? Misschien was de
intellectueel uitdagende complexiteit en
meervoudigheid wel wat de psychiatrie
aantrekkelijk maakte? De wat dwarse
discipline, luis in de medische pels, die
het onvatbare probeert te begrijpen en
verklaren, op 5 verschillende manieren,
wetende dat ze alle 5 tekort schieten?
De fascinatie voor de (mede)mens en
zijn lotgevallen met, maar ook voorbij
neurotransmitters en hersenzones?
Misschien is het naïef om te denken
dat diepgang en nuance nog wervend
kunnen zijn in een tijd van slogans
en snelle, eenduidige oplossingen.
Maar grijs en simplistisch is zeker niet
aantrekkelijk, en het me too van steeds
medischer en biologischer zal het toch
blijven afleggen tegen het origineel.
Alsof de VVP nog niet genoeg
uitdagingen heeft: snel, een actieplan!
Vóór de vicieuze cirkel (verder) toeslaat
van negatieve selectie, eenzijdigere
opleiding wegens te weinig assistenten,
eenzijdigere job wegens te weinig
collega’s en zo nog minder aantrek...
Want anders oogt de toekomst somber:
“Beperk je maar tot medicatievoorschriften,
attesten, medische beslissingen
(lees: nemen van de medische
verantwoordelijkheid) en (frequente)
wachtdiensten. Laat het spreken met
patiënten maar over aan minder
schaarse disciplines, en het beleid aan de
managers.” n
DEPSYCHIATER 3 • 2011 9