Verplichte flauwekul - boerentaal.nl

va r k e n s h o u d e r i j
40
Voldoen aan behoeften
van varkens
Varkenshouders moeten voor
afleidingsmateriaal zorgen.
Alleen een ketting ophangen
is sinds juli 2007 niet meer
toegestaan. Dit voldoet volgens
de Europese Commissie
te weinig aan de behoeften
van varkens. Verdere invulling
wordt aan varkenshouders
zelf overgelaten.
LNV stelt deze voorwaarden:
● afleidingsmateriaal voldoet
aan de behoeften van de varkens;
● dieren kunnen er permanent
over beschikken, en:
● het mag de gezondheid
van varkens niet in gevaar
brengen.
De LNV-brochure ‘Goede afleiding
voor uw varkens’
noemt stro, hooi, bietenpulp,
snijmais, hout en zaagsel
goed afleidingsmateriaal.
Een strobed scoort hoog op
welzijn en geeft op meerdere
manieren afleiding: varkens
kunnen erin wroeten, zoeken
naar graankorrels en in het
stro bijten. Ook is een strobed
voor alle dieren tegelijk
beschikbaar. Groepshuisvesting
van zeugen op stro voldoet
automatisch aan het
Varkensbesluit op het punt
van afleidingsmateriaal.
Vrees voor verdwijnen
van varkensspeeltjes
Net als speeltjes helpt ook
stinkende hertshoornolie tegen
staarbijten, zo blijkt uit
een Wageningse studie. De
onderzoekers verwachten
een eind aan staartbijten als
varkensstaarten met de olie
worden ingesmeerd. Voor
Marianne Thieme van de Partij
voor de Dieren was dit
nieuws aanleiding om de
vrees uit te spreken dat verplicht
afleidingsmateriaal uit
de stal verdwijnt. Thieme is
bang dat minister Verburg
dat dan gaat gedogen en
heeft er inmiddels Kamervragen
over gesteld. Verburg
moet die nog beantwoorden.
boe001_VAopen lo 40 10/2/2009 11:19:31 AM

Varkens moeten voldoendeafleidingsmateriaal
hebben,
om hun natuurlijke
neiging tot spelen
en onderzoeken te
kunnen vertonen.
FOTO: RONALD HISSINK ‘VERPLICHTE
AFLEIDINGSMATERIAAL IN VARKENSHOKKEN IS VERPLICHT,
MAAR NIET GELIEFD BIJ BOEREN. EEN KETTING MET BAL OF
PVC-PIJPSTUKKEN IS HET POPULAIRST: SIMPEL EN GOEDKOOP.
FLAUWEKUL’
Boeren doen weinig aan afleidingsmateriaal
VARKENS hebben behoefte aan
spelen en onderzoeken. De dierenwelzijnsregels
in het Varkensbesluit
schrijven voor dat varkens
dit natuurlijke gedrag zoveel mogelijk
moeten kunnen uiten. Varkenshouders
moeten daarom zorgen voor genoeg
afleidingsmateriaal, voor alle varkens behalve
jonge biggen bij de zeug. Ook individueel
gehuisveste dieren moeten permanent
voldoende afleidingsmateriaal
hebben. Dat stimuleert volgens wetenschappers
het natuurlijk varkensgedrag.
Sinds juli 2007 gelden daarom extra eisen
voor afleidingsmateriaal.
Toch ontbreekt afleidingsmateriaal nog
steeds soms geheel of gedeeltelijk, zo
blijkt uit recente AID-controles. „We
waarschuwen eerst en geven varkenshouders
de gelegenheid de geconstateerde
overtreding te herstellen. Meestal gebeurt
dat ook binnen 14 dagen”, zegt
Roel Vincken van de AID.
Henk Boelrijk van LTO Nederland stelt
dat in de meeste vleesvarkensstallen met
de ‘kettingplus’-variant aan de wetgeving
wordt voldaan; kettingen met ballen of
pvc-pijpstukken komen het meest voor.
Boelrijk: „Voor de categorie individueel
gehuisveste varkens is het aanbieden van
afleidingsmateriaal nog een aandachtspunt.
Het is niet altijd bekend dat er voor
deze groep ook iets geregeld moet worden.
Dat wordt ook in reguliere IKB-controles
aangegeven.”
Bij een belronde door Boerderij bleken
bijna alle varkenshouders te kiezen voor
de kettingplus-optie. De meesten willen
geen stro, hooi, ruwvoer of houten voorwerpen,
zeker niet bij de vleesvarkens.
Die materialen hebben een hoge welzijnsfactor,
maar zijn volgens varkenshouders
ook te onpraktisch. Genoemd
wordt daarbij: splintervorming, verwondingen
bij hout, hokbevuiling, verstopping
van roosters, te veel werk en stof en
te hoge kosten bij stro en ruwvoer.
Andere voorbeelden van afleidingsmaterialen
zijn: een strodosator, een stroruif,
rubber speeltjes, een foodball, een
strobed, stroswing, een klepelbak, touw
of het verstrekken van hooi, mais of suikerbieten
in een trog.
Over de verbetering van welzijn door
afleidingsmateriaal zijn varkenshouders
verdeeld. Meningen lopen uiteen van
‘voegt weinig toe’ en ‘allemaal flauwekul,
maar het is verplicht, dus we moeten er
maar aan voldoen’ tot ‘stro is zeker effectief,
het zorgt voor minder staartbijters’.
Wegens de lage rendementen in de sector
is het draagvlak voor extra investeringen
in dierenwelzijn nu niet groot. Die
zien varkenshouders als extra kosten, die
nergens verhaald kunnen worden. De
neiging om de goedkoopste opties te kiezen
is dan logischerwijs ook groot.
Naam: Marjan Adolfs (36). Plaats: Slochteren
(Gr.). Bedrijf: 380 zeugen en 2.170
vleesvarkens. Afleidingsmateriaal: alleen
speelballen aan een ketting.
‘Aan de ballen kan niets kapot’
„We kochten twee jaar geleden speelballen
aan een ketting voor de vleesvarkens.
Later hebben we dezelfde ballen, maar in
een kleiner formaat, bij de gespeende
biggen gehangen, en grotere ballen bij
de zeugen. We kiezen dit materiaal omdat
het erg duurzaam is. De speelballen
bij de vleesvarkens gaan al twee jaar
mee, er is er nog niet één stuk. Het is met
gemiddeld €3,50 per bal best een investering,
maar redelijk eenmalig.
Aan de ballen kan eigenlijk niks kapot.
boe001_VAopen lo 41 10/2/2009 11:19:36 AM
→
41

va r k e n s h o u d e r i j
42
AFLEIDINGSMATERIAAL IS ER GENOEG TE BEDENKEN VOOR VARKENS.
ARGUMENTEN OM ZE NIET TE GEBRUIKEN OOK: DUUR, ARBEIDSINTENSIEF
Speeltjes genoeg voor nieuwsgierig varken
Op initiatief van LTO-vakgroep
Varkenshouderij, Animal
Sciences Group van Wageningen
UR en de Dierenbescherming
startte twee
jaar geleden een initiatief
om varkensspeeltjes te ontwikkelen
die verder gaan
dan de kettingplus-variant.
In het project ‘Paarlen voor
de zwijnen’ ontwikkelden
vijf kunstenaar speeltjes die
het wroet- en speelgedrag
van varkens in de stal moesten
stimuleren. Het leverde
vijf ideeën op:
● Pigg Wiggy: een wipwap.
● Piggy Toys: eetbare speeltjes
in verschillende vormen
en kleuren, aan een koord of
ketting.
● Toverbal: kegelvorm van
eetbare, afbreekbare lagen.
● Pig Roulette: een wroet- FOTO: SHARON GESCHIERE. automaat met spelelement.
Bij extreme staartbijters gooien we soms
wat stro of hooi in het hok. Dat werkt
ook erg goed als afleiding, maar het past
niet structureel bij ons huisvestingssysteem
en het kost te veel arbeid.”
Naam: Gerry Neulen (49). Plaats: Wijhe
(Ov.). Bedrijf: 640 zeugen, 400 vleesvarkens.
Afleidingsmateriaal: speelballen
aan ketting, pvc-pijpstukken aan hokspijlen.
‘Geen stro, dat gaat verstoppen’
„Speelballen aan een ketting vinden we
het meest praktisch voor in de hokken
van onze vleesvarkens en bij de zeugen
in groepshuisvesting. In de groepshuisvesting
strooien we ook wat houtkrullen,
maar geen stro want dat gaat de roosters
verstoppen. We hebben ook al eens geëxperimenteerd
met grote plastic ballen in
het hok, maar dat was geen succes, die
slopen ze veel te snel. Voor de individueel
gehuisveste varkens, zoals de dragende
zeugen, zijn pvc-pijpstukken om de
spijlen van de hokinrichting gemaakt. De
dieren kunnen deze met de snuit heen en
weer bewegen en dat geeft afleiding.
Bij de laatste IKB-controle bleek dat we
aan alle eisen voldoen.”
Naam: Johnny Hogenkamp (43). Plaats:
Dalfsen (Ov.). Bedrijf: 1.600 zeugen,
3.000 opfokplaatsen. Afleidingsmateriaal:
pvc-pijpstukken aan een ketting en
● Wroezelaar: kunststofcilinder
met daarin materialen die
interessant zijn voor varkens,
zoals stro of mineralenblok-
aan spijlen in de hokinrichting.
ken. Kan worden opgehangen
of los in het hok worden gezet.
Het praktijkrijp maken van
bovengenoemde ideeën blijkt
lastig. Doorontwikkeling ketst
‘Goedkoop aan wetgeving voldoen’
„Wegens de krappe marges in de sector
willen wij op eenvoudige en goedkope
wijze voldoen aan de wet. In onze biggen-
en opfokstal hangen pvc-buisjes aan
kettingen boven de hokafscheidingen. In
de kraam- en dekstal zijn pvc-pijpstukken
aan spijlen van de hokinrichting gemonteerd.
Voor een paar honderd euro ben je
dan klaar, met inzet van eigen arbeid. De
slijtage valt mee. Heel soms vervangen
we een kunststof pijpstuk. We hebben
ook al eens ballen in de hokken gehad,
maar dat was geen succes. Varkens spelen
er een paar dagen mee, maar verliezen
de interesse als de ballen vies zijn.”
Naam: Jan Overeem (46). Plaats: Nijkerk
(Gld.). Bedrijf: 750 zeugen, 2.000 vleesvarkens.
Afleidingsmateriaal: vierkante
blokken aan ketting en pvc-pijpstukken
aan spijlen hokinrichting.
‘Geen last meer van staartbijten’
„Bij de vleesvarkens hangt per hok een
ketting met een vierkant kunststofblok er
aan. We houden guste en dragende zeugen
in groepen van 25, in ligboxen met
uitloop. Per groep hangt er ook zo’n vierkant
blok aan een ketting. Ook heb ik
veel pvc-pijpstukken aan de hokinrichting
gemonteerd, voor extra punten bij
de Maatlat Duurzame Veehouderij. Daar-
snel af op een te hoge prijs
en te veel arbeid, vergeleken
met de kettingplus-variant.
„We hebben de Wroezelaar,
ontworpen door kunstenaar
Sharon Geschiere, in productie
genomen en verkopen het
ook, maar het loopt niet
storm”, zegt Richard ter
Braak van Schippers in Bladel.
„De laatste negen maanden
zijn er 100 tot 150 van
verkocht, vooral aan Duitse
varkenshouders, in combinatie
met mineralenblokken.”
De Wroezelaar kost €35 per
stuk, een bal aan een ketting
kost gemiddeld €3,50. Ter
Braak: „Nederlandse varkenshouders
met relatief
grote bedrijven en veel varkens
hebben, vanwege het
grote prijsverschil, hun keuze
dan snel gemaakt.”
De gevulde Wroezelaar is voor
varkens interessant. Varkenshouders
vinden hem echter
vaak duur en arbeidsintensief.
door kwam onze nieuwbouw in aanmerking
voor de MIA-/Vamilregeling. Het afleidingsmateriaal
is nuttig, varkens spelen
er veel mee en we hebben geen
staartbijters meer. Het LTO-project met
de kunstenaars die speeltjes hebben ontwikkeld,
was een prima initiatief, maar
de ontwerpen kosten te veel.”
Naam: Annechien ten Have (51). Plaats:
Beerta (Gr.). Bedrijf: 320 zeugen, 2.500
opfokzeugen en vleesvarkens. Afleidingsmateriaal:
mineralenblokken in hooiruifjes.
‘Wroezelaar kost te veel tijd’
„Op ons varkensbedrijf is de Wroezelaar
ook getest, net als op het proefbedrijf in
Raalte. Qua afleiding voldeed hij prima,
varkens blijven er mee spelen. Alleen is
het handmatig vullen van de Wroezelaar
niet praktisch, het kost te veel tijd. We
vulden het met een mineralenblok, maar
vinden het veel handiger om dat in mineraalblokhouders
te leggen. Dit zijn kleine
hooiruifjes die we in de hokken van gespeende
biggen en vleesvarkens hebben
gemonteerd. Ze zijn de helft goedkoper
dan Wroezelaars, het werkt net zo goed
en je legt de blokken er zo in. We hebben
100 hokken met vleesvarkens. Het vullen
van 100 Wroezelaars zou te veel tijd kosten.
De drachtige zeugen staan bij ons in
groepshuisvesting op stro.”
Janet Beekman
BOERDERIJ 95 — no. 1 (6 oktober 2009)
boe001_VAopen lo 42 10/2/2009 11:19:38 AM