Panoramisch zicht op het begijnhof van Sint-Amandsberg, 1873- 1874

Van zorgsite naar cultuursite
24 STAM
• •
Gedurende meer dan 750 jaar was de BijJokesite een centrum van zieken­
zorg. Rond 1200 richtte de vermogende Gentse patriciërsfamilie Utenhove
een hospitaal op, dat kort nadien verhuisde naar de Bijlokemeersen, buiten
de toenmalige stadsomwalling. De naam BijJoke verwijst naar een afgeslo­
ten of 'beloken' plaats. De eerste ziekenzaal werd al gebouwd in het midden
van de dertiende eeuw, enkele jaren later volgde de kapel. Cisterciënzerzus­
ters van Ten Bossche in Lokeren, een abdij die eveneens door de Utenhoves
was opgericht, stonden in voor de ziekenverpleging. De grote ziekenzaal
was voorzien op veertig bedden, die plaats boden aan meerdere zieken. Dit
aantal bleef behouden tot in de achttiende eeuw, hoewel er in periodes van
epidemieën, oorlog en hongersnood soms honderden noodlijdenden werden
opgevangen.
Van de dertiende-eeuwse abdijgebouwen resten alleen nog enkele fragmen­
ten van de abdijkerk. In de veertiende eeuw werden een dormitorium en een
refter voor de zusters opgericht. Onder de calvinistische republiek, die Gent
bestuurde tussen 1577 en 1584, leed de abdij zware schade, alleen het dor­
mitorium en de refter ontsnapten aan de furie van de beeldenstormers. Na de
val van de republiek volgde een geleidelijke herstelling. In het midden van de
zeventiende eeuw werd een nieuwe kerk ingericht in een deel van het dormito­
rium. Enkele jaren later kreeg de abdij een uitbreiding met nieuwe gebouwen.
Vanaf de negentiende eeuw werden zij door de zusters gebruikt als klooster.
Op het einde van de achttiende eeuw, na de annexatie van de Zuidelijke Ne­
derlanden door het revolutionaire Frankrijk, begon een nieuwe episode voor
•
•
•
Luchtfoto van de Bijfakesite
voor de recente bouwwerken,
2003