The Queen's Club - Luc van Kemenade

grant neufeld
Balanceren in Iran
Er blijven doden en gewonden vallen tijdens
anti-regeringsdemonstraties in Iran. Als de
Iraanse regering de roep om hervormingen
negeert, riskeert ze haar eigen ondergang,
betoogt de Iraans-Amerikaanse schrijver
Hooman Majd.
TEKST HOOMAN MAJD
Onjuist.
Niets is minder waar. Het is beledigend en paternalistisch te
suggereren dat de hervormingsbeweging zonder buitenlandse
hulp of steun niet succesvol kan zijn.
De Amerikaanse president Barack Obama heeft tot dusver
alleen zijn morele steun uitgesproken voor Iraniërs die voor
hun burgerrechten strijden, en heeft de onrust in Iran terecht
beschreven als een zuiver Iraanse aangelegenheid. Omdat de
VS geen betrekkingen hebben met Iran, heeft hij zeer weinig
middelen om de hervormingsbeweging te ondersteunen,
maar kan hij haar gemakkelijk schade toebrengen. Als hij
zich vierkant achter de oppositie in Iran schaart, schaadt dit
waarschijnlijk haar geloofwaardigheid en bevestigt dit mogelijk
zelfs de bewering van de regering dat de beweging een
door buitenlanders geïnspireerd initiatief is.
40 onze
3-10 wereld
essay
‘De hervormingsbeweging heeft buitenlandse steun nodig’
Dat de hervormingsbeweging het heeft overleefd, en zelfs
is gegroeid zonder buitenlandse steun, bewijst dat Iraniërs
prima in staat zijn om een burgerrechtenbeweging in stand
te houden en aan te dringen op democratische hervorming
zonder druk, invloed of steun van buitenlanders.
De potentieel meest beschadigende beschuldiging die de
regering heeft geuit tegen de hervormingsbeweging is dat
het een buitenlands complot is om een ‘fluwelen revolutie’
aan te wakkeren die Iran opnieuw ondergeschikt maakt
aan een superieure macht. Maar deze aantijging houdt geen
stand, aangezien de leiders van de beweging iedere vorm van
‘Dat de hervormingsbeweging
in Iran überhaupt nog bestaat,
is een goed teken‘
buitenlandse steun steeds hebben geschuwd en hun strijd als
een puur Iraanse aangelegenheid hebben opgezet.
Luister vijf minuten naar een Iraanse banneling die zich tegen
de Islamitische republiek richt en je bent ervan overtuigd
dat de dagen van het regime zijn geteld, en dat het regime
geen jaren, maar nog slechts maanden heeft te gaan.
Luister vijf minuten naar een geloofsvertegenwoordiger van
het regime en je denkt wellicht dat westerse krachten inderdaad
een opstand plannen, maar dat de regering de storm de
baas zal worden en machtig als altijd zal zegevieren.
De waarheid ligt, natuurlijk, altijd ergens in het midden. De
hervormingsbeweging is zeker echt, kan niet volledig worden
onderdrukt en zal ongetwijfeld een langetermijn-effect hebben
op de politiek van de Islamitische republiek. Wat begon
met de verkiezing van de hervormer president Mohammad
Khatami in 1997 heeft uiteindelijk zijn hoogtepunt bereikt in
een burgerrechtenbeweging die, onder welke naam ook, druk
zal blijven uitoefenen op het regime om hervormingen door
te voeren. Als het regime die druk negeert, riskeert het zijn
eigen ondergang.
‘De hervormingsbeweging
is aan
de winnende hand’
Ja.
Zij het wel op de lange duur. Het hangt af
van de interpretatie van het woord ‘winnen’.
Als we de Iraanse pro-democratische
hervormingsbeweging niet als een revolutionaire,
maar als een burgerrechtenbeweging
beschouwen, dan moet het succes
vanzelfsprekend over een langere periode
worden gemeten. Het doel van de beweging
is niet de plotselinge en complete
omverwerping van het Iraanse politieke
systeem.
In dit licht bezien heeft de hervormingsbeweging
in veel opzichten al zichtbaar
‘gewonnen’. Althans, als winnen inhoudt
dat Iraniërs zich niet langer neerleggen bij
de ondemocratische aspecten van het politieke
systeem. Dat is in de laatste drie decennia
eerder achteruit dan vooruit gegaan
wat betreft het verlenen van de rechten die
de onderdanen volgens de grondwet wel
degelijk hebben.
Het versnipperde leiderschap van de
Islamitische Republiek erkent dit, zoals
blijkt uit zijn schizofrene reactie op
de gebeurtenissen sinds de omstreden
verkiezingen. De haviken aan de macht
zijn misschien in staat de algemene onrust
met brute kracht te onderdrukken. Maar
de leiders zijn zich er ook van bewust dat
verkiezingen in de Islamitische staat nooit
meer zo gehouden kunnen worden als in
2009, en dat ze de politieke oppositie en
haar supporters niet een algeheel zwijgen
kunnen opleggen.
Dat de hervormingsbeweging überhaupt
nog bestaat, is een goed teken. Ondanks
alle pogingen om deze als een gevaarlijke
contrarevolutie af te schilderen, blijft de
hervormingsbeweging supporters en sympathisanten,
waaronder zelfs geestelijken
en conservatieve Iraniërs, aantrekken.
‘De Revolutionaire Garde doet alles om Khamenei
aan de macht te houden’
Wees daar maar niet al te zeker van.
De Revolutionaire Garde heeft tot taak om de erfenis van de
Islamitische Revolutie van 1979 en haar belichaming in de
vali-e-faqih, de religieuze leider (momenteel Ayatollah Ali
Khamenei), te beschermen. De grote leiders van de Garde zijn
militairen die vele jaren in het leger hebben gediend en als
zodanig niet snel tegen de orders van hun opperbevelhebber
in zullen gaan. Hun zienswijze, zoals ze die herhaaldelijk in
publieke fora hebben uitgesproken, is dat de hervormingsbeweging
en haar leiders een bedreiging vormen voor de
revolutie en de religieuze leider. Maar zij zijn waarschijnlijk
bezorgder over de bescherming van de positie van de leider
(en hun eigen macht en alomtegenwoordige invloed in de
Iraanse zakenwereld en de politiek), dan over de bescherming
van een bepaald individu.
Er zijn vele voormalige topbevelhebbers van de Garde die tegen
Ahmadinejad zijn (en invloed hebben binnen de garde),
maar die de religieuze leider tot op heden buiten schot hebben
gelaten. Dat betekent echter niet dat ze Khamenei niet
zouden willen vervangen, mocht blijken dat hij de stabiliteit
van het regime in de weg staat. Hoewel stappen tegen de
religieuze leider op dit moment hoogst onwaarschijnlijk zijn,
betekent dit niet dat het nooit zou kunnen gebeuren.
onze 41
wereld 3-10
reuters