Jaargang 2, nummer 3 - academisch ziekenhuis Maastricht

magazine voor het azM en de UM-faculteit Health, Medicine and Life Sciences
jaargang 2 / nummer 3 / februari 2007
Maastricht UMC+ is klaar voor de toekomst
Antimaterie als futuristisch strijdwapen tegen kanker
Kinderen opereren met een robot
Ruiltransplantaties: een nier voor een nier

colofon
2
SUMMUM is een gemeenschappelijke, tweemaandelijkse
uitgave voor de medewerkers en externe
relaties van het academisch ziekenhuis Maastricht
en de Faculteit Health, Medicine and Life Sciences
van de Universiteit Maastricht.
Kijk ook op www.summum.mumc.nl
Uitgever stafdienst Communicatie azM
Wnd. hoofdredacteur Martin Lehmann
Eindredactie Ellen Kennes
De redactie is gevestigd bij de stafdienst
Communicatie azM op niveau 1, voorbij de
Guddezaal.
Postbus 5800, 6202 AZ Maastricht
T 043 387 51 12, F 043 387 51 14
E summum@mumc.nl
Teksten Karin Burhenne / Jos van Cann / Willy
Janssen / Ellen Kennes
Foto’s Appie Derks / Star Trek, Paramount Pictures
& Home Entertainment
Illustraties Aad Goudappel / Ruben L.
Oppenheimer / Geertjan van Zonneveld
Basisvormgeving Zuiderlicht, Maastricht
Grafisch design Geertjan van Zonneveld /
Zuiderlicht, Maastricht
Druk Drukkerij Rosbeek BV, Nuth
ISSN: 1871-1758
SUMMUM wordt gedrukt op EMAS milieugecertificeerd
papier.
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of
vermenigvuldigd zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de stafdienst communicatie van
het azM. De uitgever aanvaardt geen aansprakelijkheid
voor schade, mogelijk geleden door informatie
uit dit blad, dat met de grootst mogelijke zorgvuldigheid
wordt samengesteld.
inhoud
nr 3
02.07
Opinie
Met het Maastricht UMC+ zijn universiteit
en ziekenhuis helemaal klaar voor de
veranderingen in de gezondheidszorg,
is de stellige overtuiging van voorzitter
Guy Peeters van de Raad van Bestuur
van het azM en decaan Harry Hillen van
de Faculty of Health, Medicine and Life
Sciences van de UM.
4
7
8
Grenzeloos
Het Center for Translational Molecular
Medicine wil nieuwe onderzoekstechnieken
ontwikkelen om ziektes eerder op te
sporen en hun verloop beter te volgen en
voorspellen. Denk aan een simpele test
om het risico op hartfalen te voorspellen.
Maar bovenal wil het CTMM patiënten
eerder laten profiteren van de resultaten
van wetenschappelijk onderzoek.
15 16 18 20 24
Proefschrift
Cécile Henquet, promovendus aan de
voormalige Faculteit der Geneeskunde,
onderzocht of cannabis – het meest
gebruikte geestverruimende middel ter
wereld – schizofrenie veroorzaakt. Uit
haar onderzoek blijkt dat dit inderdaad
het geval kan zijn. Maar niet iedereen is
even gevoelig voor de negatieve effecten
van cannabis.
In de draaideur
Vanaf 1 februari jl. is Liz Tans het nieuwe
hoofd Communicatie van het azM. “Eén
van de belangrijkste redenen om naar het
azM te komen, is dat het, na twintig jaar
in het bedrijfsleven een uitdaging is eens
in een heel andere sector te kijken.”
Ruiltransplantatie
als
nieuwe optie
Een nier voor een nier
Het azM voerde onlangs voor het eerst
een ruiltransplantatie bij twee nierpatiënten
uit. Twee nierdonoren hielpen
daarbij via een ruilprogramma hun
echtgenoot en een goede kennis met
de onderlinge ruil van een vrijwillig
afgestane, levende nier.
Patiënt centraal
Psoriasispatiënten kunnen tegenwoordig
terecht bij het Dagbehandelingcentrum
Dermatologie voor psoriasistherapie in dagbehandeling.
Daardoor hoeven ze niet meer
te worden opgenomen in het ziekenhuis en
kunnen ze actief blijven in het arbeidsproces.
Willy Utens komt drie keer per week naar het
azM: “Dat valt redelijk goed te combineren
met de ploegendiensten van mijn werk.”
De expert(ise)
Hans Evers is expert of het gebied van
in­vitrofertilisatie (IVF) ofwel reageerbuisbevruchtingen.
“De kans op een zwangerschap
per gestarte IVF­behandeling is
in Maastricht groter dan elders”, aldus
Evers. Maastricht blinkt vooral uit in het
terugplaatsen van ingevroren en later
weer ontdooide embryo’s, een uiterst
gecompliceerde techniek.
10 12
Kijkoperaties
met behulp
van een robot
Kinderen opereren met een robot
Maastrichtse urologen hebben baanbrekend
werk verricht bij urologische
ingrepen bij kinderen. Zij introduceerden
nieuwe technieken op dit terrein waaronder
kijkoperaties met een robot.
Antimaterie bestrijdt kanker
Starship Enterprise uit de serie Star
Trek gebruikt het als brandstof en
misschien gebruiken Maastrichtse
medici het binnenkort voor de bestrijding
van kanker: antimaterie. Antiprotonen
blijken namelijk effectiever
dan de huidige bestralingsmethoden.
3
summum ©
nr 1 / 09.05
Aan de ene kant
Jos Bien, secretaresse bij UMonderzoeksinstituut
Caphri, is ook
ambtenaar van de burgerlijke stand.
Zij sluit jaarlijks 40 à 60 huwelijken.
“Ik maak wel eens rare dingen mee.
Bijvoorbeeld paren die hun hond
meenemen en die ook een ‘pootje’
in het trouwboekje moet zetten.”

opinie
4
Veranderingen in de gezondheidszorg? Met het Maastricht UMC+ zijn universiteit en ziekenhuis er straks helemaal
klaar voor, is de stellige overtuiging van voorzitter Guy Peeters van de Raad van Bestuur van het azM. Decaan Harry
Hillen van de nieuwe Faculty of Health, Medicine and Life Sciences (FHML) van de Universiteit Maastricht deelt die visie.
Maastricht met UMC+ klaar
voor veranderingen in de zorg
summum © summum ©
Het enthousiasme voor het Maastricht UMC+ houdt
Harry Hillen, vice-decaan Frits van Merode en Guy
Peeters “van de straat”, heeft Hillen ooit gezegd.
Is dat het doel van het UMC+?
Harry Hillen lacht. Dan, ernstig: “Het geeft wel aan dat het
UMC+ niet vanzelf ontstaat. Het kost veel tijd, er vindt heel
veel overleg plaats.”
Guy Peeters knikt: “De vorming van het UMC+ vergt een
enorme reorganisatie en heeft een grote impact. In het
ziekenhuis moeten 4.500 werknemers in beweging komen.
Voor sommige mensen verandert niet zo veel, maar anderen
moeten volstrekt anders gaan werken of zich met andere
onderwerpen bezig gaan houden. Dus of ik van de straat
ben, ja, dat kan ik garanderen.”
Hillen valt hem bij: “Bij de nieuwe faculteit die is ontstaan na
de fusie van Geneeskunde en Gezondheids wetenschappen
gaat het ook nog eens over 1.800 mensen.”
Waarom is het goed dat in Maastricht een UMC wordt
gevormd?
Guy Peeters: “Het azM is geen gewoon ziekenhuis, maar
een kenniscentrum. In dat kenniscentrum wordt onderzoek
gedaan naar aanleiding van vragen uit de medische praktijk.
In de faculteit wordt fundamenteel onderzoek gedaan waarvan
de uitkomsten mogelijk invloed hebben op die medische
praktijk. Die twee soorten onderzoek willen we beter koppelen
en dat vergt een andere vorm van bestuur. Daar heb
je het Maastricht UMC+ voor nodig. Het voordeel is dat
de zorg naar een hoger niveau kan worden getild en onderzoeksresultaten
sneller in de praktijk toepasbaar zijn.
Daarbij focussen we op zaken waar we goed in zijn.”
Harry Hillen: “Mee eens. Onderzoek, onderwijs, patiënten­
zorg, alle onderdelen profiteren van de vorming van het
UMC+. Studenten krijgen meer mogelijkheden. Samenwerking
met een concern als DSM is ook alleen mogelijk
als azM en faculteit samen optrekken in het UMC+. Die plus
in UMC+ is voor mij ook heel wezenlijk. In Maastricht wordt
iets anders gedaan dan in de andere UMC’s. Wij voegen iets
toe. Wij willen een bijdrage leveren aan werkelijk nieuwe in ­
zichten en daar internationaal gezien ook naam mee maken.”
Guy Peeters: “Het is goed als de verschillende onderzoekers
meer met elkaar optrekken. Dankzij bevolkingsonderzoeken
weten we bijvoorbeeld al dertig jaar dat roken schadelijk is.
Fundamentele onderzoekers proberen weer aan te tonen
waarom roken schadelijk is en waarom dat per individu kan
verschillen, bijvoorbeeld door erfelijke aanleg. Als die verschillende
onderzoekers meer met elkaar optrekken, krijg je
sneller antwoord op de vraag waarom roken schadelijk is.”
Het is toch logisch dat ze samen optrekken?
Guy Peeters: “Ja, dat klopt.”
Harry Hillen, zoekend naar een verklaring waarom dat nog
niet stelselmatig gebeurt: “Het heeft met een manier van
denken te maken. De fundamentele onderzoeker kijkt anders,
die onderzoekt bijvoorbeeld de moleculaire basis van de
schade door roken. Iemand die in de patiëntenzorg zit, wil
snel resultaten zien, die wil zijn patiënten kunnen behandelen.
Die twee culturen willen we in Maastricht bij elkaar brengen
en daar is het UMC+ voor nodig. Overigens zijn de cultuurverschillen
de laatste jaren al verminderd. De visie op
gezondheid en gezondheidszorg is veranderd. Door technische
ontwikkelingen kan soms al in een heel vroeg stadium
worden vastgesteld of iemand ziek wordt. Daar zal de
gezondheidszorg zich steeds meer op gaan toeleggen.
5

6
summum ©
Binnen het UMC+ gaan we ons ook meer richten op het
voorkomen van ziektes, niet alleen op het bestrijden daarvan.
Neem mensen met hoge bloeddruk. Onderzoek moet
aantonen waarom iemand hoge bloeddruk krijgt. Je hoopt
ook dat mensen hun medicijnen tegen hoge bloeddruk
innemen, maar dat gebeurt vaak niet. Bij Gezondheidswetenschappen
is veel kennis over dit gedrag. Met behulp
van die kennis kun je de voorlichting over medicijngebruik
aan patiënten met hoge bloeddruk bijstellen. Dankzij het
UMC+ kun je ook met DSM praten over het ontwikkelen
van een pleister voor een patiënt met hoge bloeddruk. Die
patiënt krijgt dan bijvoorbeeld een maandlang de medicijnen
automatisch via een pleister toegediend en hoeft geen pillen
meer te slikken. In de kliniek kun je dan weer onderzoeken
of die pleister werkt. En fundamentele onderzoekers kunnen
dan weer onderzoeken hoe die pleister werkt.”
Peeters: “Het UMC+ moet al die taken coördineren.”
De zorg moet anders worden georganiseerd?
Guy Peeters: “De centrale vraag wordt: wat moet ik doen
om gezond te blijven? De rol van ziekenhuizen, maar ook
bijvoorbeeld die van huisartsen en de thuiszorg, zal daardoor
veranderen. Je zou een soort Club van Rome moeten
oprichten om de politiek daarvan te doordringen. Stel, ik ben
kerngezond, maar vroege diagnostiek heeft aangetoond dat
ik over een jaar diabetespatiënt word. Daar wil ik graag iets
aan doen; ik wil weten hoe ik dat kan voorkomen. En ik denk
dat het gros van de mensen dat wil. De overheid moet daar
op inspelen. ”
Harry Hillen knikt: “Dat moment is niet meer ver weg.
Straks kun je voorspellen hoe groot de kans is of iemand
longkanker krijgt van roken. Dat is een individueel verhaal
Het UMC+ in vogelvlucht
Het Maastricht Universitair Medisch Centrum+ wordt een top academisch centrum voor patiënten-
zorg, opleiding, onderzoek en onderwijs op het terrein van ziekte én gezondheid. De nadruk ligt op
chronische ziekten, oncologie, geestelijke gezondheidszorg, hart- en vaatziekten en public health/
primary care. Op 1 januari 2008 moet het UMC+ een feit zijn.
Op weg naar het UMC+ zijn de faculteiten Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen op 1 januari
van dit jaar gefuseerd. Harry Hillen is decaan van deze nieuwe Faculty of Health, Medicine and Life
Sciences. Frits van Merode is vice-decaan.
In het Maastricht UMC+ trekken de nieuwe faculteit en het ziekenhuis samen op, maar zij behouden
wel hun eigen verantwoordelijkheid. Het UMC+ wordt straks aangestuurd door het Gemeen schappelijk
Beleidsorgaan (GBO) en het Gemeenschappelijk Uitvoeringsorgaan (GUO). In het GBO zit de
voorzitter van het College van Bestuur van de UM en de voorzitter van de Raad van Bestuur van
het azM. In het GUO zijn straks de leden van de Raad van Bestuur van het azM en de decaan
van de nieuwe faculteit vertegenwoordigd.
dat meer effect heeft dan een algemene waarschuwing op
een pakje sigaretten. Een andere gezondheidszorg begint
ook bij de manier waarop mensen worden opgeleid. Dat is
een belangrijke taak van het UMC+. ”
Vertegenwoordigers van studenten hebben onlangs
juist de vrees geuit dat het onderwijs ondersneeuwt
in het Maastricht UMC+.
Harry Hillen: “Het onderwijssysteem van de UM is zo goed
dat studenten altijd onrustig worden als je daar iets aan wilt
veranderen. In de praktijk zie je vervolgens dat ze juist heel
enthousiast reageren op veranderingen die worden doorgevoerd,
zoals het werken op de poliklinieken in een vroeg
stadium van de studie. Het is de angst voor het onbekende.
Maar ik ga er van uit dat de onrust wegebt zodra studenten
ervaren wat het UMC+ voor hen betekent.”
Tot slot: in huis klinkt de kritiek dat het allemaal zo lang
duurt.
Guy Peeters, resoluut: “Integendeel, het gaat juist razendsnel.
Sneller dan de vorming van elk ander UMC in Nederland
in het verleden. Bovendien kan het Maastricht UMC+
straks adequaat inspelen op alle veranderingen in de
gezondheidszorg, in grotere rust dan andere Nederlandse
ziekenhuizen. Wij zijn er op voorbereid, daar ben ik van
overtuigd.” •
“Communicatie
helpt doelstellingen
organisatie
verwezenlijken”
Vanaf 1 februari jongstleden is Liz Tans
het nieuwe hoofd Communicatie van het
azM. “Eén van de belangrijkste redenen
om naar het azM te komen, is dat het, na
twintig jaar in het bedrijfsleven te hebben
gewerkt in allerlei communicatiefuncties,
een uitdaging is eens in een heel andere
sector te kijken. De gezondheidszorg is
een branche waarin sinds een paar jaar
veel dynamiek zit en waar in toenemende
mate het belang van communicatie wordt
erkend.
Je helder profileren naar de interne en
externe doelgroepen toe, is van groot
belang om in het huidige krachtenveld
goed overeind te blijven. Ook voor het
azM betekent dit dat daar hard en consistent
aan moet worden gewerkt. Ik hoop
dat ik de kennis en ervaring die ik de afgelopen
twintig jaar in het bedrijfsleven heb
opgedaan, ten nutte kan maken in deze
organisatie. En aan de andere kant maak
ik heel graag gebruik van de inzichten die
binnen deze branche bestaan ten aanzien
van de rol en invulling van communicatie.
Ik zie dat als een verrijking.
Communicatie is geen doel op zich, maar
als het goed wordt ingezet, is het een
strategisch management tool en kan dan
een wezenlijke bijdrage leveren aan het
behalen van de doelstellingen van de
organisatie. Ik denk dat als onze interne
en externe klanten vinden dat wij als stafdienst
Communicatie die bijdrage daadwerkelijk
leveren, we onze opdracht goed
vervullen.” •
in de draaideur
7
summum ©

“Ik loop gerust in korte
mouwen”
8
9
Willy Utens kampt al vijfentwintig jaar
met de huidaandoening psoriasis.
Nadat hij via lichttherapie eenmaal
aan zijn maximale hoeveelheid licht
was blootgesteld, moest hij stoppen
met deze op zich succesvolle behandeling.
Daarna volgde hij een speciale
chemokuur, waarbij hij tabletten slikte.
Deze therapie werkte uitstekend op
zijn huidaandoening, maar moest
helaas ook worden gestaakt vanwege
de te grote belasting voor zijn lever.
Tijdens een psoriasispatiëntendag
hoorde Willy voor het eerst over de
successen met Dithranol.
De Dithranol­therapie begint met een
kwartiertje in een zoutbad, zodat de
huid goed schoon wordt en de huidschilfers
zacht worden. Vervolgens
gaat Willy naar de zalfkamer waar de
aangetaste huid op zijn ellebogen, rug
en onderbenen wordt ingesmeerd met
Dithranol. De concentratie en tijdsduur
van deze zalfbehandeling wordt volgens
schema telkens verder opgevoerd.
“Wanneer ik helemaal ben ingesmeerd,
krijg ik een badjas aan en mag ik een
halfuurtje koffiedrinken in de ‘woonkamer’.
Dat is een prettige ruimte met
een groot televisiescherm. Meestal
zit ik daar te puzzelen tot ze me waar­
Psoriasis in dagbehandeling in het azM
Sinds enkele maanden kunnen psoriasispatiënten bij het azM terecht voor een therapie met Dithranolzalf (eventueel in
combinatie met lichttherapie) die de snelle celdeling bij psoriasis remt. Hiervoor bezoeken zij enkele keren per week
het speciale dagbehandelingcentrum van de afdeling Dermatologie azM. Door therapie in dagbehandeling
aan te bieden, hoeven patiënten niet langdurig in het ziekenhuis te worden opgenomen en kunnen ze actief blijven
in het arbeidsproces. Sinds november komt Willy Utens drie keer per week naar het azM voor deze behandeling.
“Dat valt redelijk goed te combineren met de ploegendiensten van mijn werk.”
summum © summum ©
schuwen dat ik de zalf eraf moet gaan
wassen in de douche. Dat afwassen is
met deze substantie best nog een lastig
klusje, zeker op je rug. Na afloop moet
ik mijn huid ook weer goed insmeren
met vaseline, want van al dat baden
en douchen droogt mijn huid extra
snel uit.” Hoewel het resultaat niet zo
spectaculair is als bij zijn voorgaande
therapieën, merkt Willy Utens zeker
een positief effect. “De afschilfering
van de huid wordt in ieder geval afgeremd.”
Psoriasis is een huidaandoening waar
je nooit meer vanaf komt. Soms is het
een tijdje weg en vervolgens – meestal
als gevolg van stress – breekt het
weer in alle hevigheid los. Je kunt de
symptomen alleen onderdrukken met
allerlei tijdelijk werkende therapieën.
In al die jaren heeft Willy Utens ermee
leren leven. “Chloorwater in een zwembad
doet mijn huid geen goed, maar
ik loop gerust in korte mouwen en een
korte broek. Als iemand ernaar vraagt,
leg ik gewoon uit wat er met mijn huid
aan de hand is. Je wordt vanzelf creatief
in het bedenken van allerlei oplossingen
om zo goed mogelijk met psoriasis om
te gaan.” •
Dagbehandelingscentrum azM
Het azM beschikt over een speciaal
dermato lo gisch dagbehandelingcentrum
waar mensen met chronische huid aandoeningen
terecht kunnen voor diverse
therapieën. Dagbehandeling kan worden
ingezet bij huidaandoeningen als psoriasis,
eczeem en bepaalde vormen van
huidkanker.
patiënt centraal 9

grenzeloos
10
Van reageerbuis naar
Voor de NZa staat het belang van
de burger voorop: waar voor je
geld oftewel goede zorg tegen
een scherpe prijs! We moeten
immers de goede gezondheidszorg
in Nederland ook voor de
toekomst voor iedereen toegankelijk
en betaalbaar houden. De
NZa denkt dat elementen van
marktwerking, dat wil zeggen
minder overheidsbemoeienis en
meer ruimte voor de zorgprofessionals,
kan bijdragen aan betere
en betaalbare zorg in Nederland.
Dat geldt ook voor academische
ziekenhuizen. Maar u heeft bijzondere
functies vooral bij opleidingen
en topreferente en topklinische
zorg. Daar is marktwerking
niet aan de orde. Het is goed dat
kortgeleden de overheid daar met
de academische ziekenhuizen
afspraken over heeft gemaakt.
Academische ziekenhuizen hebben
in Nederland een unieke
positie. Dat moet zo blijven. Maar
juist vanwege die unieke positie
kunnen academische ziekenhuizen
ook een belangrijke bijdrage
leveren aan het betaalbaar houden
van kwalitatief hoogwaardige
zorg. De NZa kijkt uit naar een
stimulerende samenwerking.
Kijk ook op www.era-edta.org/ en www.ndt-educational.org/training.asp
ziekenhuisbed 11
summum © summum ©
Het Center for Translational Molecular Medicine (CTMM) wil nieuwe
onderzoekstechnieken ontwikkelen om ziektes eerder te kunnen opsporen
en het verloop van ziektes beter te kunnen volgen en voorspellen. Denk
bijvoorbeeld aan een simpele test waarmee je het risico op hartfalen na
een hartinfarct kunt voorspellen of zogenoemde biomarkers waarmee de
aanwezigheid van een bepaalde ziekte in het lichaam kan worden aangetoond.
Bovenal wil het CTMM realiseren dat patiënten eerder profiteren
van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Uniek is dat het centrum
daarbij nauw samenwerkt met de industrie*. De overheid is groot
voorstander van dergelijke publiek-private samenwerkingsverbanden,
omdat zij hoopt dat kennis zo eerder toepasbaar is.
Het onderzoek binnen het CTMM zal zich met name richten op kanker en
hart­ en vaatziekten; doodsoorzaak nummer 1 en 2 in Nederland. Daarnaast
vindt onderzoek plaats naar neurodegeneratieve ziekten, zoals Alzheimer’s,
die leiden tot een groot verlies in levenskwaliteit en die een steeds grotere
bedreiging vormen vanwege de vergrijzing van de bevolking. Verder vindt
onderzoek plaats naar infectieziekten, omdat men hier goede mogelijkheden
ziet voor vroegdiagnostiek en vanwege de dreiging van pandemieën, zoals
bijvoorbeeld veroorzaakt door vogelgriep.
Wetenschappers uit heel Nederland kunnen onderzoeksvoorstellen indienen
bij het CTMM. Zij moeten zelf gedeeltelijk de financiering daarvan verzorgen.
Het CTMM verdubbelt de eigen inbreng van de goedgekeurde voorstellen.
Begin 2007 starten naar verwachting de eerste onderzoeksprojecten. •
Lees meer op www.CTMM.nl
*De belangrijke deelnemers van het CTMM zijn Philips, Organon, DSM, FEI company,
de Erasmus Universi teit, Universiteit Groningen, de Radboud Universiteit Nijmegen,
de Vrije Universiteit, Universiteit Utrecht, de UM, de Technische Universiteit Eindhoven
en het Nederlands Kanker Instituut.
Proefdiervrij
Twintig universiteiten, bedrijven en
instituten uit elf landen ontwikkelen
in de komende vijf jaar, onder leiding
van UM­onderzoeksinstituut Nutrim
(Nutrition and Toxicology Research
Institute Maastricht), een serie testen
om de kankerverwekkendheid van
stoffen te bepalen. Deze testen worden
nu nog vaak met proefdieren uitgevoerd.
Het omvangrijke Europese
project Carcinogenomics zet in op
alternatieven voor dierproeven. De
techniek die hiervoor wordt gebruikt,
heet Genomics; de nieuwe term voor
grootschalig onderzoek naar de erfelijkheid
en functionaliteit van genen.
Door het gebruik van genomicstechnologieën
kan de mate van
kankerverwekkendheid van stoffen
op het niveau van genen worden
onderzocht en aangetoond. De EU
trekt 10,4 miljoen euro uit voor het
Carcinogenomics project. De
Provincie Limburg zegde eveneens
subsidie toe.
In Nederland mogen voor cosmetica
al jaren geen dierproeven meer worden
gedaan. De EU heeft besloten
Nefrologie azM Europees
trainings centrum
De afdeling Nefrologie (nierziekten) & Transplantatie van het azM is door de European
Renal Association (ERA) als eerste en enige afdeling in Nederland erkend als
Europees Training Centre. De ERA verleent deze erkenning op basis van bepaalde
verdiensten op het gebied van de nefrologie, dialyse en transplantatie. De afdeling
Nefrologie & Transplantatie van het azM ontving de erkenning vanwege haar
innovatieve patiënten zorg, het grote aantal internationale publicaties en bijdrages
aan internationale tijdschriften en voordrachten op congressen. Verder hielp de
afdeling bij het opstellen van Europese richtlijnen op het gebied van de nefrologie
en zogenoemde best practice­richtlijnen. Bovendien staat de afdeling bekend om
haar goede, internationale samenwerking op onderzoeks­ en onderwijsgebied.
Prof.dr. Karel Leunissen, hoofd Nefrologie, is zeer verheugd over de erkenning
van de ERA. “Die is heel bijzonder want we zijn de enige in Nederland. Die
prestatie is te danken aan de enthousiaste inzet en samenwerking van internistnefrologen,
transplantatie­ en vaattoegangschirurgen, dialyse­ en transplantatieverpleegkundigen
en technici binnen onze afdeling en de goede samenwerking
met andere afdelingen. We hanteren daarbij een multidisciplinaire aanpak.”
Volgens Leunissen biedt de erkenning veel mogelijkheden voor de toekomst.
“We merken nu al dat de patiëntenstroom toeneemt en dat we aanzienlijk meer
aanvragen voor een opleidingsplaats krijgen; niet alleen vanuit heel Europa,
maar bijvoorbeeld ook uit Azië. Ook merken we dat bepaalde industrieën nu
zeer geïnteresseerd zijn in samenwerking met onze afdeling op het gebied van
onderzoek. Er zijn nog geen concrete afspraken gemaakt, maar de onderhandelingen
lopen.” •
binnen enkele jaren het proefdiergebruik
bij de ontwikkeling van nieuwe
producten helemaal te verbieden.
Er zijn echter nog onvoldoende alternatieven.
“Wij gaan een serie testen
ontwikkelen die kankerverwekkende
eigenschappen van stoffen voor met
name lever, longen en nieren kan
bepalen. Zo helpen we de doelstel­
lingen van de EU te verwezenlijken”,
aldus projectcoördinator prof.dr. Jos
Kleinjans, hoogleraar Milieu gezondheidkunde
aan de UM/directeur van
het Netherlands Toxicogenomixs
Centre. •
Lees meer op www.pers.unimaas.nl
Frank de Grave
Voorzitter Raad van Bestuur
Nederlandse Zorgautoriteit
column

Science fiction wordt werkelijkheid
Starship Enterprise uit de serie Star Trek gebruikt het als brandstof en misschien gebruiken medici het binnenkort
voor de bestrijding van kanker: antimaterie. Een internationaal gezelschap van artsen en fysici, onder leiding van de
Maastrichtse celbioloog Brad Wouters, onderzocht als eerste of zogenoemde antiprotonen kanker kunnen helpen
bestrijden. Het resultaat is hoopgevend: antiprotonen blijken effectiever dan huidige bestralingsmethoden.
Antimaterie is futuristisch
strijdwapen tegen kanker
12 13
summum © summum ©
Antideeltjes zijn eigenlijk hetzelfde
als gewone deeltjes, op een paar
fundamentele eigenschappen na,
waaronder de lading. Zo bestaat
behalve het elektron ook een antielektron,
meestal positron genoemd.
Ook protonen hebben een evenknie
met omgekeerde lading: de antiprotonen.
In principe kun je van antideeltjes
dezelfde dingen maken als van de
materie op aarde. Toch zullen we nooit
antimaterie ‘in het wild’ zien, omdat
materie en antimaterie onmogelijk
naast elkaar kunnen bestaan: ze
exploderen zodra ze in aanraking
komen met elkaar. Het idee om precies
die energie te gebruiken om kankercellen
te bestralen, werd zo’n 20 jaar
geleden voor het eerst geformuleerd.
Het voordeel van antiprotonen is dat
ze heel nauwkeurig te richten zijn. Pas
als ze bijna tot stilstand komen, fuseren
ze met gewone protonen. Dit ‘mikpunt’
is in te stellen door de antiprotonen
meer of juist minder energie mee te
geven. Huidige bestralingsmethoden
daarentegen zijn kwistiger en geven
al veel energie af aan het lichaam (en
veroorzaken dus schade) voordat ze
de tumor bereiken.
Wouters en zijn collega’s onderzochten
in het deeltjesinstituut CERN (vlakbij
Genève) voor het eerst de biologische
consequenties van antiprotonbestraling.
Ze bestraalden een buisje gelatine ge ­
vuld met tumorcellen van een hamster
eerst met gangbare bestralingsmethodes
en vergeleken de effecten met
bestraling met een bundel antiprotonen.
Wat bleek: een antiprotonenstraal
doodt veel meer cellen. Waarschijnlijk
omdat antiprotonen dubbel zoveel
energie in het mikpunt opwekken
als gewone protonen, denkt Wouters.
“Maar het biologische effect is nóg
veel groter. De energie die bij het uiteenvallen
van een proton­antiprotonpaar
vrijkomt, zit veel ingewikkelder
in elkaar. Daardoor is de DNA­schade
die in de tumorcellen optreedt veel
complexer. Tumorcellen hebben meer
moeite die complexe schade te repareren.
Al met al kun je zeggen dat
antiprotonen vier keer efficiënter zijn
dan gewone protonen.”
Maar voordat de eerste kankerpatiënt
kan worden met bestraald antiprotonen
is nog veel werk aan de winkel. De
antideeltjes zijn lastig in bedwang
te houden en moeilijk te produceren.
Bovendien moet worden onderzocht
of antiprotonenbestraling werkelijk als
alternatief kan dienen voor de huidige
bestralingstechnieken. Zo levert de
vrijgekomen energie mogelijk zelf
een gevaar voor de gezondheid op.
Wouters blijft echter hoopvol: “Het
antiprotononderzoek zit in de lift.
Binnenkort verrijst bijvoorbeeld in
Heidelberg een nieuw antiprotoncentrum.”
Bruikbare antiprotonen blijven
dus nog even science fiction, maar
dromen over toepassingen is vanaf
nu wetenschappelijk geoorloofd. •
Het onderzoek naar antiproton ­
be stra ling is een gezamenlijk project
van MAASTRO Clinic, het azM en
UM­onderzoeksinstituut GROW. Lees
meer op www.summum.mumc.nl

14
summum ©
Eerste grensoverschrijdende
specialistenopleiding
Het azM en het Universitätsklinikum in Aken beschikken over één gezamenlijk vaatcentrum,
het Euregional Vascular Center (in het Duits: Euregional Gefäß chi rurgisch
Zentrum Aachen-Maastricht). Prof.dr. Michael Jacobs, hoofd Chirurgie azM, is sinds
2005 hoofd van dit gezamenlijke, euregionale vaatcentrum. Samen met dr. Gottfried
Mommertz uit Aken gaat hij Duitse assistenten in Aken en Maastricht opleiden tot
vaatchirurg. Maastricht en Aken beschikken daarmee over het eerste grensoverschrijdende,
chirurgisch opleidingscentrum ter wereld.
De Ärtztekammer Nordrhein­Westfalen heeft na visitatie de bevoegdheid afgegeven om de
volledige opleiding tot vaatchirurg in de gecombineerde setting Aken­Maastricht te verzorgen.
Deze bevoegdheid is per 1 december 2006 ingegaan. Dit houdt in dat de vierjarige, grensoverschrijdende
opleiding tot vaatchirurg in 2007 daadwerkelijk kan starten. Vervolgens is
medio december het Euregional Vascular Center zowel in Maastricht als in Aken gevisiteerd
door de vertegenwoordigers van de Deutsche Gesellschaft für Gefäß chirurgie en de Deutsche
Gesellschaft für Radiologie. Inzet was de certificering van de combinatie Maastricht­
Aken als een officieel Zertifiziertes Gefäßzentrum. Begin januari 2007 resulteerde dit in een
positief advies en zal de officiële certificering snel volgen. De eerste ‘grensoverschrijdend
opgeleide vaatchirurgen’ zullen in 2011 klaar zijn met hun opleiding.
Het azM wil zijn topreferente functie versterken en verder uitbouwen. Het sluiten van strategische
allianties is daarbij noodzakelijk, met partners uit het bedrijfsleven of met instellingen
in de gezondheidszorg in binnen­ en buitenland. Zo bouwt het azM met name in de Euregio
aan een academisch netwerk. De inhoudelijke èn personele samenwerking met het Universitäts
klinikum Aachen is daarvan een goed voorbeeld. •
Kijk ook op www.klinikum.rwth-aachen.de
Maastricht en Aken
ontdekken nieuw nagel-gen
Dermatologen van het azM en genetici van
het Universitätsklinikum in Aken hebben
een nieuw gen ontdekt: het RSPO4­gen.
Dit gen zorgt voor de aanmaak van vinger­
en teennagels.
De ontdekking van het RSPO4­gen is
weer een stapje verder in de verklaring
hoe de mens in elkaar zit. De ontdekking
verschaft ondermeer inzicht in hoe nagels
op tenen en vingers ontstaan en inzicht
in andere dermatologische aandoeningen
waarbij nagels te dik of te dun zijn.
Bovendien laat het zien hoe het lichaam
polariseert, dat wil hetgeen dat in de groei
bepaalt wat boven, beneden, links of rechts
is. Deze zogeheten signaalsystemen spelen
ook een belangrijke rol in andere processen,
zoals de groei van embryo’s en
tumoren. Tot slot kan de ontdekking van
het RSPO4­gen mogelijk inzicht bieden in
dermatologische ziektes met bijkomende
afwijkingen zoals nierproblemen en afwijkingen
van de knieschijven. Over verder
onderzoek hiernaar zijn inmiddels afspraken
gemaakt tussen de dermatologen en
genetici in Maastricht en Aken.
De resultaten van het Maastrichts­Akense
onderzoek zijn inmiddels gepubliceerd
in het prestigieuze wetenschappelijk tijdschrift
American Journal of Human
Genetics. De publicatie is het eerste
resultaat van de joint­venture die de
Maastrichtse en Akense wetenschappers
vormen op onderzoeksgebied. “Goede
samenwerking laat zien dat je dan ook
in staat bent grote Amerikaanse en Britse
onderzoeken voor te zijn. Samenwerken
vergroot je kans van slagen”, aldus de
Maastrichtse dermatologen prof.dr. Jorge
Frank en dr. Maurice van Steensel. •
Lees meer op www.summum.mumc.nl
onder de berichten.
Cannabis en
schizofrenie
Schizofrenie is één van de ernstigste
psychiatrische aandoeningen die ongeveer
één op de honderd mensen treft.
Zowel genetische als omgevings factoren
spelen een rol in het ontstaan en in het
beloop van de ziekte. Cécile Henquet,
promovendus aan de voormalige Faculteit
der Geneeskunde, onderzocht of
cannabis – het meest gebruikte geestverruimende
middel ter wereld – een
oorzaak is van schizofrenie. Uit haar
onderzoek blijkt dat dit inderdaad het
geval kan zijn. In de ‘algemene’ bevolking
vergroot cannabis het risico op psychotische
en manische symptomen. Bij
patiënten met schizofrenie verergert
cannabis reeds bestaande symptomen.
In haar proefschrift toont Cécile Henquet
verder aan dat niet iedereen even
ge voelig is voor de negatieve effecten
van cannabis. In experimentele studies
waarin patiën ten en gezonde vrijwilligers
werden blootgesteld aan cannabis,
wordt het COMT gen geïdentificeerd als
bepalende factor voor de gevoeligheid
voor cannabis. Mensen met een bepaalde
variant van dit gen vertonen significant
meer geheugenstoornissen, hallucinaties
en wanen na cannabisgebruik.
Cannabisblootstelling voor de leeftijd van
15 jaar vormt waarschijnlijk een groter
risico op het ontwikkelen van psychose,
dan cannabisgebruik op latere leeftijd.
Henquet pleit daarom voor de ontwikkeling
van preventieprogramma’s speciaal
gericht op jongeren en tevens voor een
vroegtijdige opsporing van mensen met
een hoog risico op psychoses. Verder
adviseert zij de ontwikkeling van programma’s
die zich richten op het mini maliseren
van cannabisgebruik bij mensen
met een verhoogde kwetsbaarheid voor
psychose om zo de verdere ontwikkeling
van psychotische symptomen te verhinderen.
•
proefschrift
15
summum ©

16
Voor het eerst ruiltransplantatie in azM
Een nier voor
een nier
summum © summum ©
Het azM voerde onlangs voor het eerst een cross-over ofwel ruiltransplantatie bij twee nierpatiënten uit. Twee nierdonoren,
uit de regio Maastricht en uit de regio Rotterdam, hielpen daarbij via een ruilprogramma hun echtgenoot en
een goede kennis door onderling een vrijwillig afgestane, ‘levende’ nier te ruilen. Het cross-over programma biedt een
goede extra kans op transplantatie, naast het al langer bestaande directe levende niertransplantatieprogramma en
transplantatie via de postmortale wachtlijst.
Het aantal patiënten dat wacht op een donornier groeit
ieder jaar. De meeste van hen wachten op een postmortale
donatie waarbij ze een nier ontvangen van iemand die is
overleden. De gemiddelde wachttijd hiervoor is inmiddels
vier à vijf jaar. Sinds enkele jaren groeit daarom het aantal
donaties ‘bij leven’. Daarbij staan gezonde mensen een nier
af aan hun partner, familielid, vriend of andere dierbare.
Maar dat kan alleen als de bloedgroep van de donor en
ontvanger bij elkaar passen en de ontvanger geen antistoffen
aanmaakt tegen weefseleigenschappen van de donor bijvoorbeeld
door een zwangerschap, bloedtransfusie of eerdere
niertransplantatie. Voor koppels die elkaar willen helpen
door een nier af te staan, maar dat niet kunnen vanwege
antistoffen of een niet passende bloedgroep, bestaat sinds
januari 2004 een nieuwe mogelijkheid: cross­over ofwel
ruiltransplantaties.
Het landelijke cross­over project is een initiatief van het
Erasmus MC in Rotterdam. De landelijke coördinatie verloopt
via Eurotransplant in Leiden. John Dackus, coördinator
levende nierdonaties azM, verzorgt de coördinatie vanuit
het azM. Koppels die in aanmerking willen komen voor
een ruiltransplantatie kunnen zich bij hem aanmelden. De
gegevens van de donor en ontvanger, zoals namen, bloedgroepen
en weefseltyperingskenmerken worden dan in de
landelijke databank ingevoerd. Vier keer per jaar wordt in
dat bestand gezocht naar mogelijke matches, zodat door
het onderling ruilen van nieren beide patiënten kunnen
worden geholpen. John Dackus: “Met een ‘koppel’ bedoelen
we een donor en een ontvanger. Dat kan een echtpaar zijn,
maar ook vrienden of familieleden. Meestal werken we met
twee koppels, maar inmiddels wordt ook met drie koppels
geruild. Dit was ook het geval bij de tweede cross­over
transplantatie in het azM. Daarbij ontving de Maastrichtse
patiënt een nier uit Rotterdam, de Maastrichtse donor gaf
zijn nier aan een Leidse ontvanger en de Leidse donor
stond zijn nier af aan de Rotterdamse ontvanger. Overigens
blijven de donor en ontvangers van de ruiltransplantatie
anoniem voor elkaar.”
Hoewel niet iedereen een match vindt, is de kans op een
snelle donorniertransplantatie via het cross­over programma
aanzienlijk groter dan via de reguliere, postmortale wachtlijst,
zegt Dackus. “Van de 116 patiënten die zich hebben
aangemeld, is in twee jaar tijd inmiddels 42 procent
getransplanteerd. Via de reguliere weg hadden ze hoogstwaarschijnlijk
veel langer moeten wachten.” •
17

de expert(ise)
18
summum ©
nr 1 / 09.05
Hans Evers, hoogleraar Obstetrie &
Gynaecologie aan de UM/hoofd
van het Centrum voor Voort plantings
geneeskunde azM, raakte in
de jaren tachtig geïnteresseerd in
in­vitro fertilisatie (IVF) ofwel
reageerbuis bevruchtingen.
“Destijds bleek dat steeds meer
mensen problemen hadden met
kinderen krijgen en er waren nog
geen oplossingen. Ik vond het een
enorme uitdaging me daarmee
bezig te houden.”
Het IVF Centrum azM werd onlangs
uitgeroepen tot beste van Nederland.
Maastricht blinkt vooral uit in
het terugplaatsen van ingevroren
en later weer ontdooide embryo’s.
Evers: “Embryo’s invriezen en weer
zo ontdooien dat ze nog leven en
verder groeien, is uiterst gecompliceerd.
Als je iets invriest, droogt het
ontzettend uit. Je moet de embryo’s
daarom ‘inpakken’ in een speciale
vloeistof met allerlei eiwitten, koolhydraten,
et cetera om uitdroging te
voor komen. Onze invriestechnieken
zijn inmiddels zo goed dat we de
rest van het land voorbij zijn ge ­
gaan.” Bijkomend voordeel van
het bovenstaande is dat daardoor
minder (pijnlijke) puncties om de
eicellen weg te zuigen noodzakelijk
zijn. “Vrouwen moeten voorafgaand
aan iedere eicelpunctie enkele
weken hormonen spuiten met alle
mogelijke complicaties van dien.
Dus hoe minder puncties, hoe
beter.”
Dankzij de goede (invries) tech nie ken
wordt in Maastricht meestal maar
één embryo per IVF­behandeling
geplaatst. “Plaats je meer embryo’s,
dan stijgt de kans op een meerling.
De daarmee gepaard gaande extra
medische kosten zijn zo hoog dat
het goedkoper is één embryo per
keer te plaatsen en de overgebleven
embryo’s in te vriezen voor eventuele
latere plaatsingen.” Probleem
is alleen dat IVF wordt betaald naar
rato van het aantal eicelpuncties.
Voor het terugplaatsen van ontdooide
embryo’s hebben de zorgverzekeraars
geen prijs vast gesteld
en ontvangt het azM geen vergoeding.
Evers: “De kans op een
zwangerschap per gestarte IVFbehandeling
is in Maastricht groter
dan elders. Maar we zijn als het
ware slachtoffer van ons eigen
succes, want hoe beter we zijn,
hoe minder we verdienen.” •
IVF-expert Hans Evers:
“We zijn
‘slachtoffer’
van ons eigen
succes”
Gezondheidszorg is
geen consumptie goed
Voor: Martijn Lamberti Tegen: René Grim
De stelling van Martijn Lamberti
summum © summum ©
Volgens Martijn Lamberti,
directeur Clinical Trial
Center Maastricht, is
ge zondheidszorg geen consumptie
goed. “Patiënten
hebben inderdaad meer
inspraak en er worden
steeds meer patiëntgerichte
activiteiten ontwikkeld. Dat
is prima, maar dat neemt
niet weg dat de arts nog
altijd de expert is en dus
leading. Het ziekenhuis is
geen winkelcentrum waar je
alles uit het rek kunt nemen.
Je gaat er gericht naar toe in
verband met een bepaalde
ziekte of aandoening en
krijgt er een diagnose en
behandeling van de arts.
Er moet geen verdringingsmarkt
zoals in de VS ontstaan
waar de happy few
alles kunnen kopen en het
voor minder fortuinlijke
burgers al moeilijk is goede
basiszorg te krijgen.
Gezondheidszorg moet
worden gestuurd door de
overheid zodat die voor
iedereen beschikbaar blijft
en geen schaarstegoed
wordt.
Ik vind wel dat we commercie
moeten toelaten. De
overheidsfinanciering wordt
steeds minder en als de
industrie extra financiële
bronnen oplevert, is dat
een goede zaak. Daardoor
kunnen we extra kennis
aantrekken en de winst
kunnen we vervolgens weer
investeren in onderzoek en
gezondheidszorg. Maar je
moet je bewust zijn van de
risico’s: we moeten geen
uitvoerend kanaal worden
van de industrie. De commercie
als ‘sponsor van de
gezondheidszorg’ zie ik niet
zitten.”
Volgens René Grim, directeur
Zorgservices Ziekenhuisgroep
Twente, is
gezondheidszorg al een
consumptiegoed. “Enerzijds
stijgen de gezondheidszorgkosten
alsmaar, anderzijds
is het politieke klimaat dusdanig
dat de belastingdruk
niet hoger mag worden.
Als de kosten stijgen, maar
we niet meer willen betalen,
moeten we kiezen voor
welke gezondheidszorg we
collectief betalen en voor
welke zorg niet. Dat gebeurt
al; het basispakket voor
verzekerde zorg wordt steeds
kleiner. De minister besloot
bijvoorbeeld dat besnijdenissen,
ooglidcorrecties en
de eerste IVF­behandeling
niet meer zouden worden
vergoed. Dat laatste is
gelukkig teruggedraaid,
want daarmee overschrijd
je een grens. Mensen met
een zwakkere portemonnee
ontneem je de kans op kinderen,
omdat ze geen IVF
kunnen betalen. Toch nemen
dergelijke keuzes alleen
maar toe. Ik verwacht
ondermeer discussies over
spataderoperaties of snurkoperaties.
Willen wij als
Nederlanders meebetalen
omdat iemand snurkt of
geven we dat geld liever
uit aan kankeronderzoek?
Als dergelijke ingrepen geen
verzekerde zorg meer zijn,
worden ze doelwit van de
commercie. Vanuit een professionele
setting en onder
begeleiding van een specialist
kun je deze zorg dan
aanbieden in bijvoorbeeld
privé­klinieken. En niet in
een academisch ziekenhuis
dat wordt gefinancierd door
de overheid.” •
de stelling 19

20
Maastrichtse kinderurologen introduceren
baanbrekende operatietechniek
Kinderen opereren met
een robot 21
summum © summum ©
De Maastrichtse urologen dr. Piet Callewaert en dr. Ernest Weil verrichten al sinds enkele jaren baanbrekend werk
bij urologische ingrepen bij kinderen; vooral op het gebied van laparoscopische ingrepen ofwel kijkoperaties.
Callewaert introduceerde samen met Weil een nieuwe operatietechniek: kijkoperaties met behulp van een operatierobot
(de Da Vinci). Deze hebben als voordeel dat de operatielittekens kleiner zijn, maar vooral dat minder schade
aan de buikwandspieren, de blaas en/of nieren optreedt. Hierdoor vermindert het risico op blaas- of nierfunctiestoornissen
na de operatie.
Al sinds 2002 voeren de urologen van het azM kijkoperaties
bij kinderen uit. Sinds 2004 gebruiken ze bij complexere
kijkoperaties de Da Vinci robot. “We ontwikkelden in 2005
twee verschillende technieken om met de robot de terugstroom
van urine naar de nieren te repareren”, aldus
Callewaert. “Slechts drie centra ter wereld voerden destijds
deze geavanceerde ingreep met behulp van de robot uit,
waaronder het azM als eerste en voorlopig enige centrum
in Europa.”
Daarnaast gebruiken de urologen de robot bij het verbreden
van vernauwingen tussen nierbekken en urineleider. Voorheen
gebeurde dat via een conventionele ‘open’ operatie
met een vrij grote en pijnlijke operatiewond tot gevolg. Weil:
“Dankzij de robot kan dit allemaal veel verfijnder, omdat we
zo bewegingen in het lichaam kunnen uitvoeren die voor de
menselijke hand onmogelijk zijn. Daarbij profiteert de chirurg
van een perfect driedimensionaal beeld (in de console van
waaruit de robot wordt bestuurd, red.) hetgeen de precisie
ten goede komt. Het is bijna alsof je een miniatuur chirurg
bent, die ongemerkt in het lichaam van de patiënt kruipt en
daar ‘aan de slag gaat’. Met de toevoeging van dr. Tom
Tuytten aan ons team, verwacht ik dat de nieuwe ontwikkelingen
op het gebied van de robotgeassisteerde chirurgie
zullen versnellen.”
De meest recente ontwikkeling van het urologieteam is het
splitsen van dubbele nieren met de robot waarbij de zieke
nierhelft wordt verwijderd. Deze ingreep wordt zelfs bij zeer
jonge kinderen, die slechts een paar kilo wegen, uitgevoerd.
Met name bij kinderen is deze robotingreep een nauwgezet
werkje, omdat hun lichaam nog klein is en omdat moet
worden ‘genavigeerd’ tussen een aantal belangrijke bloedvaten
en het gezonde stuk nier absoluut niet mag worden
beschadigd. Het voordeel van de robot is dat het instrumentarium
de bewegingen van de hand perfect nabootst
in tegenstelling tot het instrumentarium bij een gewone
laparoscopische ingreep.
Callewaert: “Ouders zijn vooral blij met de kleinere littekens;
in onze ogen is dat slechts een relatief voordeel. De echte
winst is het vlottere postoperatieve herstel, terwijl we in
principe dezelfde ingreep uitvoeren als in ‘open’ chirurgie
en met dezelfde genezingspercentages. Toch opereren we
zeker niet alle kinderen met de Da Vinci robot, omdat er
situaties zijn waarbij geen duidelijke winst is ten opzichte
van de conventionele open chirurgie.” •
Lees meer op www.summum.mumc.nl

22
promoties
11 januari 2007
Promotie mw.drs. E.
Ronckers in de Faculteit
Health Medicine en Life
Sciences
Titel: “Economic evaluation
of prevention programs for
cardiovascular diseases”
Promotor: prof.dr. W. Groot
Co­promotor: dr. A. Ament
18 januari 2007
Promotie mw. A. Myint
in de Faculteit Health
Medicine en Life Sciences
Titel: “Neurochemistry
immune systems interaction
in depression”
Promotores: prof.dr. H.
Steinbusch, prof.dr. B.
Leonard
Co­promotor: prof.dr. P.
Scharpé, Antwerpen
19 januari 2007
Promotie mw.drs. A.
Pleijers in de Faculteit
Health Medicine en Life
Sciences
Titel: “Tutorial group discussion
in problem­based
learning”
Promotor: prof.dr. C. van
der Vleuten
Co­promotores: dr. D.
Dolmans, dr. H. Wolfhagen
19 januari 2007
Promotie mw.drs. M. Mol
in de Faculteit Health
Medicine en Life Sciences
Titel: “Forgetfulness in
healthy older adults: Determinants
and interventions”
Promotor: prof.dr. J. Jolles
25 januari 2007
Promotie mw.drs. S.
Kuiper in de Faculteit
Health Medicine en Life
Sciences
Titel: “Familiy History of
Asthma; prognostic impact
in infants and cost­effectiveness
of primary prevention”
Promotores: prof.dr. C. van
Schayck, prof.dr. J.
Knottnerus
Co­promotores: dr. E.
Dompeling, dr. J. Muris
25 januari 2007
Promotie mw.drs. P.
Goyens in de Faculteit
Health Medicine en Life
Sciences
Titel: “a­Linolenic Acid
Metabolism in Humans”
Promotor: prof.dr.ir R.
Mensink
1 februari 2007
Promotie drs. M. Morren
in de Faculteit Health
Medicine en Life Sciences
Titel: “Cognitive bias and
the development of anxiety
in children”
Promotores: prof.dr. M.
Kindt, UvA, prof.dr. M. van
den Hout, UU
2 februari 2007
Promotie drs. Y. Temel
in de Faculteit Health
Medicine en Life Sciences
Titel: “The subthalamic
nucleus; a novel motor­
associative­limbic interface”
Promotores: prof.dr. E.
Beuls, prof.dr. H.
Steinbusch
Co­promotor: dr. V. Visser­
Vandewalle
9 februari 2007
Promotie drs. H. Hansen
in de Faculteit Health
Medicine en Life Sciences
Titel: “Blood coagulation
and diabetic vascular complications”
Promotores: prof.dr. H. ten
Cate, prof.dr. P. Reitsma, UvA
Co­promotor: dr. H. Spronk
9 februari 2007
Promotie drs. F. Feron
in de Faculteit Health
Medicine en Life Sciences
Titel: “Studies on neurodevelopmental
issues in
children”
Promotores: prof.dr. J. Vles,
prof.dr. J. Jolles
Co­promotor: dr. J.
Hendriksen
9 februari 2007
Promotie drs. G-J de
Bruijn in de Faculteit
Health Medicine en Life
Sciences
Titel: “Exploring individuallevel
and environmental­
level influences on Energy
Balance­Related Behaviors:
An integrative perspective”
Promotores: prof.dr.ir. J.
Brug, EUR, prof.dr. W. van
Mechelen, VUA
Co­promotor: dr. S. Kremers
15 februari 2007
Promotie dhr. G. Bertelli
MD. in de Faculteit Health
Medicine en Life Sciences
Titel: “Tamoxifen and beyond:
antiestrogens and
aromatase inhibitors in the
hormonal therapy of breast
cancer”
Promotor: prof.dr. J.
Wagstaff
16 februari 2007
Promotie drs. A. Vrij in de
Faculteit Health Medicine
en Life Sciences
Titel: “Inflammatory Bowel
Disease and Haemostasis;
clinical and biochemical
studies”
Promotores: prof.dr. R.
Stockbrügger, prof.dr. H.
Hemker
Co­promotor: dr. J. van
Wersch
16 februari 2007
Promotie mw.drs. D.
Bodden in de Faculteit
Health Medicine en Life
Sciences
Titel: “Individual versus
Family Cognitive
Behavioural Therapy
in children with anxiety
disorders”
Promotor: prof.dr. S.
Bögels, UvA
Co­promotor: dr. C. Dirksen
Prof.dr. Harry Hillen is benoemd tot decaan van de
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences (die is ontstaan
door de fusie van de UM­faculteiten Geneeskunde en
Gezondheidswetenschappen) per 1 januari 2007 tot 1 juli
2008.
Prof.dr. Frits van Merode is benoemd tot vice­decaan
van de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences per
1 januari 2007 tot 1 juli 2008.
Prof.dr. A. Aldenkamp is per 1 januari herbenoemd als
bijzonder hoogleraar Psychosociale aspecten van Epilepsie.
Kijk voor de actuele
agenda en nieuws op
www.summum.mumc.nl
benoemingen
23
summum ©

aan de andere kant
24
aan de ene kant
ambtenaar van de burgerlijke stand
secretaresse UM-onderzoeksinstituut Caphri
Jos Bien
secretaresse UM-onderzoeksinstituut Caphri
54 jaar
getrouwd met Paul
dochter Nina
zoon Luc
“Ik vind het altijd weer een kick om binnen enkele seconden een gezelschap in te schatten:
hoe pak ik ze aan? Spontaniteit vind ik heel belangrijk; een plechtigheid moet niet stijf zijn.
Sommige bruidsparen zijn bloednerveus als ze binnenkomen. Het is een uitdaging om dat
met een leuke opmerking of grapje te doorbreken. Die wisselwerking met het bruidspaar
is voor mij het leukste. Ik sluit 40 tot 60 huwelijken per jaar en ik maak wel eens rare dingen
mee. Bijvoorbeeld paren die hun hond meenemen en die ook een ‘pootje’ in het trouwboekje
moet zetten, maar gelukkig nog nooit weigeringen om te trouwen.”