opmaak Tiecelij° - Reynaertgenootschap

ezit en Reynaert omdat hij de aanstichter van alles is. Nu legt Isegrim door buitenmatig
te luiden wel erg de nadruk op het feit dat een tijd van genade is aangebroken.
Voor de tijdgenoten van de Reynaertauteur riepen predikers die een tijd van
genade aankondigden, zeker het beeld van de bedelorden op. Het grote spirituele
officie van de kloosterorden was de liturgie, dat van de bedelorden het prediken van
de blijde boodschap, in navolging van, zo zeiden ze, de eerste apostelen. Ook daarin
waren ze een anomalie. Er was nog nooit een religieuze orde gesticht uitsluitend
met het doel om te preken. Gedurende 1200 jaar was preken het voorrecht geweest
van hen die volgens de traditie en het kerkelijk recht de opvolgers waren van de
apostelen en de leerlingen van Christus: de seculiere geestelijken. ‘If the great spiritual
office of the monastic orders was the liturgy, that of the mendicants was preaching
the Gospel, in imitation, they said, of the first apostles. In this too, they were
anomalous. No other religious orders had ever been founded specifically for the purpose
of preaching. For 1,200 years, preaching had been the province of those
whom tradition and canon law declared the sacerdotal successors of the apostles
and disciples of Christ: the secular clergy’ (Szittya 1986:8). Omdat het optreden van
Reynaert en Isegrim het beeld van de bedelmonniken oproept, zit er in de scène
misschien kritiek op de bedelorden verscholen. De Reynaertauteur laat er geen twijfel
over bestaan dat Reynaert en Isegrim valse predikers zijn. Maar hij houdt zeker
een slag om de arm want je kunt, zoals ik heb aangetoond, de scène op verschillende
manieren interpreteren.
Maar stel dat je de scène interpreteert als satire op de bedelorden, dan maakt de
Reynaertauteur die satire nog bijtender door Isegrim aan het klokkentouw vlot op en
neer te laten gaan. Het statuut van de bedelorden was voor de middeleeuwer
immers onduidelijk en riep veel weerstand op. ‘The friars were indeed unlike any
other form of the religious life extant in the church. Physically, they looked like
monks, with their religious habits and evident poverty. Like monks, they lived communally
as regular orders, that is, under a Rule (Regula). But their way of life was
radically different. Where the monks owned land and could live by farming or rents,
the friars owned none. Their livelihood was what they conceived to be the apostolic
way: begging’ (Szittya 1986:7-8). De bedelmonniken leken wel op monniken want
net als de monniken hadden ze een regel, maar, in tegenstelling tot de monniken,
hadden ze geen bezit en bedelden voor hun brood. Voor het eerst sinds eeuwen
was er dus een groep die niet duidelijk koos voor ofwel het actieve ofwel het contemplatieve
leven maar de twee verenigde in contemplatie in de actie. In de ogen
van veel middeleeuwers bengelden ze, net als Isegrim, tussen contemplatie en
actie.
Antwerpen, 9 augustus 2007
254
Tiecelijn, 20, 2007