Afdeling Herentals - Volkstuinen herentals tuiniieren groenten ...

WERK VAN DEN AKKER
Afdeling Herentals
VRUCHTWISSELING
Lesgever: Van Hout Frans 27 - 11 - 11 Verslag: Michel Peeters
1 . Inleiding .
Wanneer je een moestuin optimaal wil benutten, zijn er wel een paar essentiële zaken waar
men dient rekening mee te houden:
- het belangrijkste is wel een teeltplan . dit wil zeggen welke groenten, fruit of kruiden je wil
kweken . Wat vind je lekker om zelf te kweken en
- de meeste groenten moeten elk jaar op een andere plaats, men moet dus ieder jaar een stukje
opschuiven . ( wisselteelt )
- Ze hebben ook een verschillende bemestingsbehoefte . Wat betreft de hoeveelheid mest en
kalk zijn groenten in 3 groepen te verdelen:
- Veel voedsel nodig: kool, augurken, tomaten, aardappels, prei en aardbeien .
- minder nodig: rode biet, selderij, rettich, radijs, slasoorten, spinazie, uien, bieslook,
rammenas en eenjarige bloemen .
- geen extra mest nodig: erwten bonen en kruiden .
- Ook de behoefte aan bepaalde elementen in de bodem spelen een grote rol:
- bladgewassen hebben vooral nood aan N ( stikstof )
- vruchtgewassen vooral nood aan P ( fosfor )
- wortelgewassen vooral nood aan K ( kalium )
- geen verse organische mest voor wortelgewassen ( splitsen ), sla ( wortelt slecht in ) en
aardbei ( wortelt slecht )
- Gewasbescherming:
Planten van dezelfde familie trekken dezelfde ziekten aan .
Vb. Kruisbloemigen ( kolen ) aan knolvoet
Nachtschadigen aan aaltjes ( tomaten - aardappelen )
2. Wisselteelt .
Om voornoemde redenen is het noodzakelijk dezelfde groenten ieder jaar een stukje op te
schuiven om alzo uitputting van de grond en de gevoeligheid aan allerlei kwalen te
voorkomen . Het is eigenlijk al een oude techniek die door onze voorvaderen op punt werd
gezet om de gewassen ecologisch te beschermen .
De kunst is welke soorten elkaar het best opvolgen .
Om wisselteelt toe te passen moet men zijn tuin in percelen verdelen (liefst gelijke ) .
Het aantal percelen is afhankelijk van de grote van de tuin, maar 4 percelen lijkt toch een min
Als we met het voorgaande rekening houden kunnen we de groenten in 7 groepen indelen:
- koolgewassen
1

- vruchtgewassen
- aardbeien
- aardappelen
- wortelgewassen
- peulvruchten
- bladgewassen
Waarmee moet men best rekening houden bij de indeling:
- kolen en peulvruchten om de zes jaar op hetzelfde perceel ( ziekten aan de wortel en aaltjes )
- aardappelen om de vier jaar op hetzelfde perceel ( aaltjes )
- slechte opvolging vermijden . Vb. aardbei na vroege aardappelen .
Voorbeelden
6 percelen 10 percelen
Kolen
Bladgewassen ^
Vruchtgewassen ^
Wortelgewassen ^
Aardappelen ^
Peulen
-->- | Kolen
-->- |
Bladgewassen ^
Vr Vruchtgewassen ^
Aardappelen ^
Groenbemester ^
--< -|
Aardbei ^
Aardbei ^
Wortelen ^
Aardappel ^
--< -|
Peulen
Besluit:
- Hoe meer percelen, hoe gemakkelijker .
- Bij voor en nateelt - rekening houden met familie om ziekten te vermijden .
- bladgewassen stellen hier minder eisen .
- groenbemesters ( mosterd, bladkool ) zijn koolsoorten !!
- Zaaibedden aanleggen op hetzelfde perceel als het productieperceel .
- Plantafstanden moet men altijd respecteren .
Binnen de percelen (veel mest, weinig en bijna geen ) kan men ook nog eens bekijken welke
groenten goed samengaan . Zo kan men beter geen peterselie naast sla zetten, want ze geven
stoffen af waar de andere plant last van heeft . Er zijn ook soorten die elkaar positief
beïnvloeden, bijvoorbeeld ui en wortel . Ze houden elkaars parasieten uit de buurt .
Welke groenten en kruiden passen goed bij elkaar?
- Wortel en ui
- Tomaat en wortel
- Tomaat en basilicum
- Rode biet en ui
- Kropsla en ui
- Paprika en ui
- peterselie en tomaat
- afrikaantjes met broccoli, sla of prei
- selderij met stokbonen, tomaat of herfstwortelen
- afrikaantjes naast herfstwortelen
- salie naast bonen
- bonenkruid bij bonen weert bladluis
- dille tussen wortels weert wortelvlieg
2

- calendula naast erwten, tomaat, augurk of rode biet
- witte kool en ui
Tijm en lavendel schijnen luizen op afstand te houden .
Welke groenten kun je beter niet combineren?
- sla en peterselie
- prei naast wortel, tomaat of rode biet
- ui en prei naast bonen en erwten
- pompoen naast aardappelen
- koflook en aardbeien .
Wil je toch rode biet en worteltjes naast elkaar zetten, dan kan men er bij voorbeeld een klein
rijtje dille tussen zaaien .
In de serre
Het probleem in de serre is dikwijls dat er teveel tomaten t. o . v. de serreoppervlakte geplant
worden . Om de grond niet uit te putten plant je best om de 4 jaar tomaten op dezelfde plaats
of je benut slechts ¼ van de serre voor tomaten . Denk ook aan de grondkwaliteit voor de
verschillende teelten: - tomaten vragen een hoge zoutconcentratie ( 400 mg zouten/ 100 g
grond)
- slasoorten een lage ( 100 mg zouten/ 100 g grond )
Om de grondkwaliteit in de serre te behouden bestaan er oplossingen om de
- zouten te reduceren door: - doorspoelen met een sproeiinstallatie
- in september niet meer gieten, in de winter 5 cm grond
afscheppen en vervangen .
- sneeuw invoeren ( 1 m dik ) koelt de grond ook diep??
- om bodemschimmels te weren door: 30 cm grond uitvoeren in de winter en deze te
vervangen door tuingrond ( Vb. om de 6 à 8 jaar ).
3 . Teeltplan opmaken .
We stellen éénmaal in de winter een teeltplan op . De volgende jaren wordt dit plan aangepast
volgens ervaring en behoefte .
Werkwijze:
- welke groenten willen we telen ( een lijst maken )
- nodige oppervlakte per teelt berekenen
Vb. witte kool plantafstand 60 cm x 60 cm = 0,36 m² / plant
Je wil 5 planten zetten dan heb je 0.36 x 5 = 1,8 m² grondruimte nodig .
prei plantafstand 40 cm x 15 cm = 0,06 m² / plant
Je wil 200 planten zetten dan heb je 0,06 x 200 = 12 m² grondruimte nodig .
Probleem
De berekende oppervlakte klopt niet met de beschikbare oppervlakte en de vereiste
vruchtafwisseling .
Oplossing
- Bepaalde groenten laten vallen
- Bladgewassen als voor- of nateelt telen, zodat dit perceel vrijkomt om andere gewassen
te telen .
- De oppervlakte per teelt verkleinen .
- Zeker geen aanpassing doen van de plantafstand .
Combinatieteelt .
Door planten te combineren kunnen we volgende voordelen uitbuiten:
- verschillende bewortelingsdiepten en voedingsbehoeften
- sommige planten kunnen voor anderen een windscherm vormen
- met verschillende planten naast elkaar kunnen we ook insecten misleiden door
geuren , bladvormen en kleuren .
Voorbeelden van combinaties zijn: slasoorten - prei
selder - prei
3

wortelen - ui
ui - rode biet
look - wortelen
Ook combinaties met tagetes, goudbloemen en kruiden geven voordelen .
Teeltplan serre
Een voorbeeld
Voorjaar: bloemkool, aardbei, sla, spinazie, kervel, zaaibed plantgoed,
erwten, 15 cm hoog voor de soep .
Zomer: tomaten afwisselen met komkommer, paprika, meloen, courgette, augurken,
Kaaps kruiskruid ( physalis, ananaskers )
Najaar: spinazie, sla, kervel, andijvie………..
Teeltplan moestuin
Een voorbeeld
We veronderstellen een moestuin met afmeting 12 m breedte en 16 m diepte .
We verdelen onze tuin in 8 percelen van 12 x 2 m
We gaan eveneens uit van de aardappelen
Opbrengst aardappelen 400 kg/ are = 200 kg / 50 m²
( vroege 130 - 300 kg /are ; late 250 - 600 kg / are )
Voor 200 kg aardappelen hebben we dus twee percelen nodig
Hoeveelheid plantgoed? - plantafstand 60 x 40 = 0,24 m²/plant
- 50 m² : 0,24 = 208 bossen aardappelen
- 208 : 40 (aardappelen / kg (28/35)) = 5 kg
Hoe zou zo’n schema er uit kunnen zien?
Voorteelt Spinazie
Sla
Hoofdteelt
A
A
R
D
A
P
P
E
L
E
N
A
A
R
D
A
P
P
E
L
E
N
Nateelt Na vroege aardappel Wortelen Aardbei
- selder Spinazie
- prei Kervel
Veldsla
K
O
L
E
N
A
A
R
D
B
E
I
E
N
E
R
W
T
E
N
Bladgroenten
W
I
T
L
O
O
F
A
N
D
E
R
E
G
R
O
E
N
T
E
N
A
N
D
E
R
E
G
R
O
E
N
T
E
N
4