IM Jan van Lochem plus - Origo

In Memoriam
Jan van Lochem s.d.b.
Na een langdurige ziekte overleed, toch nog onverwacht,
op 26 maart 2012 Jan van Lochem sdb.
Jan begint in 1936 zijn studies in Essen omdat Don Bosco
nog geen opleiding in Nederland had. Hij sprak later met
veel respect over het onderwijs dat hij daar genoten had.
Filosofie studeerde hij in Nederland, in Lauradorp. In
1942 is hij bij de eerste groep mensen die in het pas verworven huis van
Ugchelen gaat wonen. Hij maakt daar het noviciaat. Op 16 augustus 1943
legt hij zijn eerste gelofte af. Zijn praktijkjaren brengt hij door in Ugchelen
om vervolgens naar Italie te gaan voor zijn studie theologie. Op 1 juli 1952
wordt hij priester gewijd.
Vele jaren is Jan leraar geweest aan de Technische School Don Bosco te
Leusden. Wiskunde, scheikunde en natuurkunde waren zijn vakken. Hij was
een toegewijd leraar en werd door de leerlingen en zijn collega's erg
gewaardeerd. De leerlingen noemden hem DON. Waarschijnlijk omdat hij
hen aan Don Bosco deed denken. Je mag het een erenaam noemen.
Jan had een geweldig geheugen. Van heel veel leerlingen herinnerde Jan
zich nog jaren later naam en toenaam. Hij wist waar ze vandaan kwamen en
welke vakrichting ze hadden gekozen. Veel van de oud-leerlingen hielden
contact met Jan. Hoewel hij exacte vakken onderwees, ging zijn interesse
ook uit naar talen, zowel de dode talen als de moderne. Maar eigenlijk
hadden veel meer zaken zijn belangstelling, zoals schilderkunst en klassieke
muziek. Hij verzamelde en kocht boeken over al de onderwerpen die hem
interesseerden. Bovendien hield hij aantekening van alles en nog wat. Zijn
kamer werd er niet echt ordelijk van. Hij wilde hem graag op orde maken
maar het is er niet van gekomen. 'Jan weet de weg in de chaos' merkte een
familielid eens op.
Jan was een trouw religieus. In de kapel, de eetzaal of bijenkomsten van de
communiteit was Jan altijd aanwezig en tot bijna op het einde van zijn leven
ging hij naar bijeenkomsten van de familie en de salesiaanse familie die
buitenshuis werden georganiseerd.
Jans laatste levensjaren waren niet zonder lichamelijke problemen. Als je
hem vroeg hoe het ging, noemde hij een klein mankement en voegde er
onmiddellijk aan toe dat er erger dingen in het leven waren. Toen de meer

intense zorg voor Jan op gang kwam, gleed hij weg, toch nog onverwacht.
We missen hem. Moge de herinnering aan Jan ons tot zegen zijn.
Er is gelegenheid tot afscheid nemen op zaterdag 31 maart van 15.00 tot
16.00 uur bij de Salesianen van Don Bosco aan de Heideweg 58 te Soest.
Op maandag 2 april vindt om 11.00 uur de uitvaartviering plaats in de HH
Petrus en Pauluskerk, Kerkplein2, te Soest, waarna Jan wordt begraven op
de Algemene Begraafplaats aan de Veldweg in Soest.
www.donbosco.nl - actueel
Homilie Wim Flapper s.d.b. tijdens de uitvaartdienst
(Openbaring 20, 11-15; Lucas 2, 41-52)
Wie kan zich Jan van Lochem voorstellen zonder boeken?! In zijn werkkamer,
zijn slaapkamer en op zijn gang was hij omgeven door boeken, bladen,
tijdschriften, folders en kranten. Hij voelde zich daar blijkbaar lekker tussen, het
was zijn biotoop. Anderen vonden het misschien een puinhoop, maar Jan kon er
goed de weg in vinden. Al die boeken en bladen had hij aangeschaft voor zijn
werk of uit persoonlijke belangstelling voor een bepaald onderwerp, omdat
erover gepubliceerd was; of hij had ze van anderen gekregen of geleend. Hij zal
niet alles helemaal gelezen hebben, maar dat kon later ook nog altijd; je wist
nooit hoe het eens van pas kon komen.
Jan bewaarde van alles: niet alleen boeken, bladen, tijdschriften, folders en
kranten maar ook allerlei mappen, ordners, dozen, plastic hoezen, videobanden
en cd’s. Hij gooide niet gauw wat weg, vond het ook moeilijk – zelfs op het einde
van zijn leven – om van bepaalde zaken afstand te doen. Hij kon niet gemakkelijk
loslaten. Jan noteerde ook van alles, op kaartjes. Want – hield hij een huisgenoot
regelmatig voor – als je iets opschrijft, kun je het beter onthouden. Zelfs op de
dag van zijn overlijden vroeg hij nog aan de verpleegkundige om haar naam op
een kaartje te schrijven en ook te noteren hoe hoog de bloeddruk was en zijn
hartslag en zo meer; dan kon hij dat vergelijken met eerdere gegevens. Jan was
geïnteresseerd en leergierig, zoals de twaalfjarige Jezus in de evangelielezing.
Hij stelde zijn vragen en luisterde aandachtig naar de antwoorden. En daarom
bewaarde hij foldertjes, blaadjes en knipseltjes over allerlei zaken.
Bijna heel zijn werkzame leven is Jan leerkracht geweest in de exacte vakken;
twee lange periodes in Leusden aan de LTS Don Bosco (1954-1968, 1969-
1988) en een jaar ertussen aan ‘Don Rua’ in ’s-Heerenberg. Dat hij als leraar
graag gezien was, mag blijken uit de vele contacten met oud-leerlingen, die hij
tot op het laatst van zijn leven heeft gehad. Hij ging ook altijd naar de reünie toe

van de oud-leerlingen van Leusden, behalve naar de laatste van 24 maart
jongstleden, toen kon hij het niet meer.
Jan werd vroeger ‘don’ genoemd, zoals Don Bosco. Het was een soort koosnaam.
Misschien vond men dat hij op Don Bosco leek: uiterlijk, maar ook innerlijk met
zijn charme, beminnelijkheid en toewijding. Naast leraar was Jan ook
moderator op de LTS. Hij had aandacht voor het wel en wee van de leerlingen
bij hoogte- en dieptepunten in hun leven, zoals bij ziekte en overlijden, bij
huwelijken en geboorten. Als moderator droeg hij ook zorg voor het godsdienstige
en levensbeschouwelijke aspect van een mensenleven.
Jan van Lochem was een trouwe religieus en salesiaan. Hij deed trouw mee aan
de gebedsmomenten van de gemeenschap en aan andere bijeenkomsten van de
communiteit of de congregatie. Hij vervulde trouw de taken waarvoor hij
gevraagd was: van catechist, leraar, moderator, bibliothecaris. Dat deed hij niet
opzienbarend, hij ging rustig door in zijn eigen tempo, desnoods tot diep in de
nacht, in zijn goede jaren.
Jan was geen spectaculair religieus: hij liep niet voorop bij de vernieuwingen,
had ook geen duidelijke visie op de toekomst. Maar hij was wel geïnteresseerd,
liet zich wel informeren over de ontwikkelingen en luisterde aandachtig en
soms goedkeurend naar de nieuwe stappen die werden gezet door de salesianen
en de Don Boscowerkers.
Jan was salesiaan-priester. Zijn pastorale werk bestond vooral in de zorg voor
de oud-leerlingen. Voorgaan in de eucharistie deed hij voornamelijk in de eigen
gemeenschap. Een preek maken vond hij een hele opgave; hij was soms weken
bezig met de voorbereiding van een overweging. Want wat hij zei moest wel
verantwoord en gedocumenteerd zijn. Hij nam soms hele stapels boeken mee
naar het altaar voor zijn preek. Hij kon zich niet voorstellen, dat een pastor
wekelijks kon preken! Jan genoot van de weldaden en de voordelen van het
religieuze leven: van de gemeenschappelijke voorzieningen, de goedverzorgde
maaltijden en de feesten. Hij is er gelukkig in geweest.
Jan heeft zijn deel van het lijden wel gekregen. Een paar jaar geleden kreeg hij
keelkanker, tegelijk met zijn broer Henk. Henk is eraan overleden, Jan heeft de
kanker toen overwonnen. Maar later bleken er uitzaaiingen in zijn longen, onder
zijn huid en in zijn hersenen. Hij moet toch heel wat geleden hebben. Hij werd
kortademig, erg moe, leed pijn en had last van andere ongemakken. Maar Jan
klaagde niet. Je kon zien, dat hij het moeilijk had, dat verborg hij niet; maar hij
bewaarde toch zijn goede humeur, de humor en zijn strijdlust, vooral tegen de
kanker.
Het moeilijkste van de ziekte was misschien wel het verlies van zelfstandigheid:
dat hij afhankelijk werd van anderen. Hij accepteerde graag de hulp van
mantelzorgster Lenie en de extraatjes van kokkin Christien; maar hij wilde aan-

vankelijk niks weten van de Thuiszorg en een verpleegkundige. Tot het vier
weken geleden niet meer ging en hij zich gewonnen moest geven.
Het boek des levens van Jan van Lochem is nu gesloten. Het is een beeld uit de
eerste lezing. Wat zal erin staan: wat hij allemaal van het leven kon verwachten?
Of hoe hij geleefd heeft als mens, religieus, priester; wat hij allemaal heeft
gedaan en tot stand gebracht?
Aan het begin van deze viering zongen we het lied: ‘God die ons heeft
voorzien’. We weten niet zoveel over de geloofsbeleving van Jan, daar sprak hij
niet zo over. De laatste tijd schijnt hij tegenover sommigen wel over de
Voorzienigheid gesproken te hebben. Hoe heeft hij die beleefd? Je kunt die strikt
en nauw opvatten: dat alles van je leven vooraf is voorzien en zich volgens plan
voltrekt. Je kunt ‘Voorzienigheid’ ook ruimer opvatten als: God zal erin voorzien,
wat er ook allemaal met je in je leven gebeurt; als het volste vertrouwen op
God, omdat er niets zonder God gebeurt; dat je een oordeel over jezelf aan God
overlaat. Ik geloof niet dat Jan van Lochem zich op het einde van zijn leven
druk maakte over Gods oordeel; dat hij er onrustig van werd. Ik denk dat hij
zich vol vertrouwen heeft overgegeven. Moge zijn leven een mooi boek zijn in
de handen van God.
Afscheidswoord namens de familie tijdens de uitvaartdienst
Namens de familie wil ik graag een kort woord van dank uitspreken aan de
Salesiaanse gemeenschap waar Jan vanaf zijn twaalfde levensjaar tot in zijn
89 ste jaar deel van uitgemaakt heeft.
Op de rouwcirculaire staat: “hij was een trouwe religieus en een graag geziene
leraar”. Dat is heel wat als dat van je gezegd kan worden. Dat betekent dat hij
dat ook heeft uitgestraald anders kon men dat niet van hem weten. Het is voor
ons fijn om dit te mogen horen.
Jan is dus al heel jong opgenomen in de religieuze gemeenschap en hij heeft er
zich tot op de laatste dag heel goed in gevoeld. Regelmatig zei hij ons de laatste
tijd bij elk bezoek: “Ik heb niets te mopperen, ik ben een contente mens, er
wordt goed voor me gezorgd.”
Het overlijden van Henk heeft hem meer gedaan dan wij hebben kunnen
vermoeden. Hij liet ons niet zo vaak in zijn binnenste kijken maar de naam van
Henk liet hij toch menigmaal vallen.
Het zal zeker een geruststelling voor Jan geweest zijn dat hij van zijn overste
heeft mogen horen dat hij in Soest mocht blijven tot aan zijn overlijden.
Waarom hij dan ook niet langer gebleven is, want hij was heel graag in Soest, is

alleen maar te begrijpen als we beseffen dat het niet aan hem lag, maar dat hier
een andere hogere Hand aan het werk was.
Hij sprak uit dat hij niet zou weten wat hij zou moeten doen als hij bij al die
oudere mannen in Berchmanianum of Wijchen zou moeten gaan wonen en niets
meer om handen zou hebben. Hij was ten slotte ook pas 89 en dan hoor je niet
in een huis van niets doen vond hij. En wat was voor Jan niets doen??
Bekijk zijn kamer en slaapkamer en bedenk wat het voor Jan zou zijn als hij dat
allemaal niet meer om zich heen zou kunnen hebben. Als zijn kamer keurig leeg
zou zijn geweest. Dan zou door die leegte zijn dood al jaren eerder zijn
gekomen.
Nu was hij nog “zinvol” bezig al begrepen wij, zijn broer en zussen van die
zinvolheid soms helemaal niets meer.
De laatste 8 weken zijn wij, zijn drie zussen, iedere zaterdag hem komen helpen
om wat orde in de chaos te krijgen, omdat hij de vraag had uitgesproken: “Zou
ik toch te laat met opruimen zijn begonnen?”
Maar Jan bij dit alles helpen was nog niet zo eenvoudig hoor. “Jan mag dit
weg?” ”Nee dat moet ik nog nakijken.”
“Jan mag dit naar oud papier?” “Hoe haal je het in je hoofd.”
“Jan deze boeken doe je daar nog iets mee?” ”Nee, maar die moeten in de doos
voor België. Die doos staat op de gang.” Zo ging dat nog een tijdje door.
Het schoot op die manier dus lekker op dat begrijpt u wel!!
Op een zaterdag zei hij ons dat er de avond ervoor in een communiteitsgesprek
wat ongenoegen was geuit over alle rommel in de gang. Wij gaven de
communiteit gelijk en zeiden dat we ons schaamden als hij het dan niet deed.
Maar het nuchtere antwoord van Jan was: “Ze vinden het ook zo gauw
rommel.” Voor hem was alles nog zo kostbaar. Hij kon bij iedere vraag van wie
dan ook altijd antwoord geven en zo niet dan kon hij informatie van zijn kamer
halen en de mensen van dienst zijn. Hij genoot daar van.
Jan had het liefst alles meegenomen naar boven. Dan kon hij daar rustig op zijn
gemak, zonder opgejaagd te worden door zijn zussen, alles verder uitzoeken.
Hij zou dan toch een eeuwigheid aan tijd gehad hebben. Wat een heerlijk
vooruitzicht.
Wij zijn heel dankbaar dat de communiteit dit alles toch van Jan heeft verdragen
en hem gelukkig liet zijn in dat waar hij mee bezig was.
En dat zij hem tot het laatste toe hulpvaardig hebben bijgestaan.

Ook voelen wij grote dankbaarheid naar Lenie die hem als een echte, liefdevolle
mantelverzorgster heeft bijgestaan in alle zaken waar hij hulp bij nodig had en
die hij van Lenie kreeg zonder veel praat en ophef.
Hij sprak daar altijd vol lof over en bouwde helemaal op Lenie die het allemaal
wel wist in zijn ogen. Veel dank daarvoor.
Ook sprak hij vol lof over Christine die hem stiekem verwende en lekkere hapjes
voor hem apart zette. Hij miste haar als ze er niet was. Helaas werd het verlangen
naar lekker hapjes steeds minder. Maar onze dank is er niet minder om.
Ik denk dat Jan door al deze goede mensen binnen en buiten de communiteit
hartgrondig heeft kunnen zeggen: “Ik mag niet mopperen, ik ben hier heel
gelukkig en ik ben een tevreden mens.”
Dit alles doet ons goed maar ik vermoed dat het ook u goed doet.
Voor dit alles willen wij extra danken wij weten zeker dat het gemis van Jan
met alles wat bij hem hoorde voelbaar zal zijn in de gemeenschap en daarbij
wensen wij u allen veel sterkte toe.
Zuster Giovanni van Lochem (zus van Jan).
Herinneringsprentje

Ter herinnering aan
Johannes van Lochem
Salesiaan van Don Bosco
Jan werd geboren in Rotterdam-Zuid op 12 januari 1923 als eerste van tien
kinderen. Vier zussen traden in het klooster en Jan en Henk werden priester in
de congregatie van de Salesianen Don Bosco. Jan begint in 1936 zijn studies in
Essen omdat Don Bosco nog geen opleiding in Nederland had. Hij sprak later
met veel respect over het onderwijs dat hij daar genoten had. Filosofie studeerde
hij in Nederland, in Lauradorp. In 1942 is hij bij de eerste groep mensen die in
het pas verworven huis van Ugchelen gaat wonen. Hij maakt daar het noviciaat
Op 16 augustus 1943 legt hij zijn eerste gelofte af. Zijn praktijkjaren brengt hij
door in Ugchelen om vervolgens naar Italië te gaan voor zijn studie theologie.
Op l juli 1952 wordt hij priester gewijd. Zijn zestigjarig priesterjubileum heeft
hij net niet gehaald. Vele jaren is Jan leraar geweest aan de Technische School
Don Bosco te Leusden. Wiskunde, scheikunde en natuurkunde waren zijn
vakken. Hij was een toegewijd leraar en werd door de leerlingen en zijn
collega's erg gewaardeerd. De leerlingen noemden hem DON. Waarschijnlijk
omdat hij hen aan Don Bosco deed denken. Je mag het een erenaam noemen.
Jan had een geweldig geheugen. Van heel veel leerlingen herinnerde Jan zich
nog jaren later naam en toenaam. Hij wist waar ze vandaan kwamen en welke
vakrichting ze hadden gekozen. Veel van de oud-leerlingen hielden contact met
Jan. Hoewel hij exacte vakken onderwees, ging zijn interesse ook uit naar talen,
zowel de dode talen als de moderne.
Maar eigenlijk hadden veel meer zaken zijn belangstelling, zoals schilderkunst
en klassieke muziek. Hij verzamelde en kocht boeken over al de onderwerpen
die hem interesseerden. Bovendien hield hij aantekening van alles en nog wat
Enkele uren voor zijn dood vroeg hij nog aan de verpleegster of ze even op kon
schrijven hoe zijn bloeddruk was, want dat moest genoteerd worden. Iets
weggooien deed Jan niet. Zijn kamer werd er niet echt ordelijk van. Hij wilde
hem graag op orde maken maar het is er niet van gekomen ondanks dat zijn
zussen met de moed der wanhoop hem keer op keer kwamen helpen. 'Jan weet
de weg in de chaos' merkte een familielid eens op.
Jan was een trouw religieus. In de kapel, de eetzaal of bijenkomsten van de
communiteit was Jan altijd aanwezig en tot bijna op het einde van zijn leven
ging hij naar bijeenkomsten van de familie en de salesiaanse familie die buitenshuis
werden georganiseerd.
Jans laatste levensjaren waren niet zonder problemen. Eerst werd er keelkanker
geconstateerd. Hij genas er wonderwel van. Later bleek dat uitzaaiingen van de
kanker in de rest van zijn lichaam waren terecht gekomen. Maar Jan bleef dapper

overeind. Hij kende alle doktoren en verpleegkundigen waar hij mee te maken
kreeg bij naam en als je hem vroeg hoe het ging, noemde hij een klein
mankement en voegde er onmiddellijk aan toe dat er erger dingen in het leven
waren. Toen de meer intense zorg voor Jan op gang kwam, gleed hij weg, toch
nog onverwacht. We missen hem. Moge de herinnering aan Jan ons tot zegen zijn.
De familie Van Lochem en de Salesianen van Don Bosco danken u van harte
voor de betoonde belangstelling.