Authentieke versie downloaden (pdf)

afhankelijkheid. Dat heeft onder wetenschappers geleid tot het formuleren van gemeenschappelijke
mechanismen die een rol lijken te hebben bij verslaving aan zowel verslavende
stoffen (alcohol, nicotine, cannabis en harddrugs) als aan specifiek gedrag (gokken en gamen).
Steeds meer onderzoekers proberen de nieuwe inzichten op psychisch, neurologisch en
genetisch gebied in de praktijk te toetsen met experimenteel onderzoek of door het bestuderen
van cohorten, waarbij individuen uit risicogroepen of uit de algemene bevolking gedurende
langere tijd worden gevolgd.
Naakte cijfers
Wie naar de cijfers kijkt, moet concluderen dat verslaving een zeer omvangrijk probleem is. In Nederland zijn naar
schatting 1,2 miljoen probleemdrinkers, in 2006 gingen daarvan 35.000 in behandeling. 27 Procent van de Nederlanders
van boven de vijftien jaar rookte tabak in 2008, ruim 3,5 miljoen mensen. Voor cannabisverslaving zijn 12.000 mensen in
behandeling bij de verslavingszorg en er zouden ongeveer 50.000 probleemgebruikers zijn. Zo’n 450.000 Nederlanders
gebruiken chronisch slaapmiddelen. Van de harddruggebruikers gingen er in 2006 18.000 in behandeling vanwege
problemen met cocaïne (tien jaar geleden waren er ruim 50.000 gebruikers), 15.000 vanwege heroïne en 1000 wegens
XTC-gebruik. Daarnaast zijn er zo’n 40.000 mensen verslaafd aan gokken en ongeveer één procent van de Nederlandse
bevolking is verslaafd aan video- en internetspelletjes (130.000) - die laatste groep bestaat vooral uit jongeren. Alles bij
elkaar zou het dan gaan om bijna de helft van alle Nederlanders van vijftien jaar en ouder die op een of andere manier
problemen heeft met verslavende middelen of verslavingsgedrag. Gelukkig is dat niet zo. Omdat verschillende
verslavingen vaak samen gaan (mensen die drugs gebruiken, roken veelal ook tabak en drinken dikwijls alcohol), is de
meerderheid van de Nederlanders helemaal niet verslaafd.
Hoewel de wetenschappelijke kennis over de oorzaken en risicofactoren van verslaving snel
toeneemt, is dat minder het geval met de kennis over een succesvolle preventie en behandeling
van verslaving. Het kost bijvoorbeeld moeite om de meer fundamentele kennis te concretiseren
in aanbevelingen voor preventie en behandeling in de praktijk. Immers, als er bijvoorbeeld in het
algemeen een grotere activiteit van de prefontale cortex bij verslaafde patiënten valt waar te
nemen, als een nieuwsgierige persoonlijkheid leidt tot een groter risico op verslaving of als een
bepaalde genencombinatie een grotere afhankelijkheid van nicotine veroorzaakt, wat betekent
dit dan voor de individuele cliënt of de individuele potentiële patiënt? Moet dan van iedereen
het bloed worden onderzocht en moet iedereen maar met het hoofd in de MRI-scanner worden
gelegd?
En wat is de betekenis van meer begrip over de psychische factoren die tot verslaving leiden
voor concrete behandelprotocollen in de verslavingszorg? Die vertaalslag van de meer
fundamentele wetenschap naar de praktijk van de verslavingsbehandeling is buitengewoon
lastig. In die praktijk van de verslavingszorg bestaat een veelheid aan benaderingen en scholen,
die tot evenveel uiteenlopende therapievormen leidt. Stroomlijning daarvan en toetsing van de
effectiviteit van toegepaste methoden in de verslavingszorg zijn noodzakelijk. Daarom legt het
Inleiding • Oog(st) voor de toekomst
7