Authentieke versie downloaden (pdf)

COGNITIE & HERSENEN
Blowen op jonge leeftijd verandert het
brein
Een jaar of vijf geleden kwamen er signalen van hulpverleners dat steeds meer jongeren bij hen
komen met aan cannabis gerelateerde problemen. Die problemen variëren van afhankelijkheid
van blowen en psychische en sociale problemen tot schulden, vroegtijdig schoolverlaten en
crimineel gedrag. Hoewel het aantal reguliere cannabisgebruikers stabiel was in Nederland, nam
het aantal gebruikers onder de twintig jaar toe. Hoe komt dat?, vroeg Dr. Gerry Jager,
neuropsycholoog bij de divisie Neurowetenschappen van het UMC Utrecht zich af. ‘Dat baarde
ons zorgen, vooral omdat de gevolgen van veelvuldig cannabisgebruik bij jongeren ernstiger zijn
dan na het twintigste jaar. We weten bijvoorbeeld dat frontale gebieden in de hersenen, die
betrokken zijn bij complexe mentale functies zoals geheugen, concentratie en impulsregulatie,
nog lang doorgroeien.’ Eerder neuropsychologisch onderzoek, van ondermeer het geheugen, had
uitgewezen dat jongeren die voor hun zeventiende cannabis gebruiken niet merkbaar, maar wel
meetbaar minder scoren dan jongeren die hun eerste joint
pas na hun zeventiende roken. En studies met ratten lieten
ook zien dat cannabis tijdens de puberteit van de ratten
andere gevolgen in de hersenen heeft dan bij volwassen
ratten.
.................
‘Jongeren die veel stoned zijn,
doen niet veel. Juist in een periode
dat stimuli belangrijk zijn voor de
ontwikkeling van de hersenen’
.................
In een samenwerkingsproject met National Institute on Drug
Abuse (NIDA) werd met de Universiteit van Iowa in de
Verenigde Staten een project opgezet om te onderzoeken of
er een relatie is tussen veranderingen in mentale hersenfuncties en jong beginnen met
cannabisgebruik. Voor het oplossen van die vraag moeten minderjarigen worden onderzocht,
waarvoor niet alleen toestemming van de ouders nodig is, maar waarop ook een taboe rust.
Uiteindelijk zijn, voor de helft in de Verenigde Staten en voor de helft in Nederland, 45 jongens
tussen de 12 en 19 jaar oud onderzocht. 21 Van hen gebruikte cannabis, de andere 24 waren nietgebruikers.
De jongens werden uitgebreid bevraagd over hun cannabisgebruik (hoe vaak,
wanneer, met wie en in combinatie met roken en alcohol) en over mogelijke psychiatrische
aandoeningen zoals ADHD en gedragsstoornissen. Er werd een verkorte IQ-test afgenomen
evenals een aantal neuropsychologische tests (zoals geheugen- en goktaken).
Ook werden er fMRI-opnamen van de hersenen van de jongeren gemaakt tijdens het uitvoeren
van bepaalde taken, zodat de activiteit van diverse hersengebieden kan worden vastgesteld. Ze
moesten een taak doen die hun werkgeheugen belast en waarmee de activiteit in frontale
hersengebieden kan worden gemeten, een taak die hun lange termijn geheugen test, waarmee
temporale activiteit wordt gegenereerd en een goktaak, waarmee het beloningssysteem in de
hersenen wordt aangesproken en vooral het limbisch systeem wordt aangesproken. De proefpersonen
moesten twee keer komen met een tussenperiode van één week. In die tussentijd
mochten ze geen verslavende middelen gebruiken.
‘De resultaten van het onderzoek hebben mij verrast’, stelt Jager. ‘De jonge cannabisgebruikers
voeren de drie taken in de MRI-scanner even goed uit als hun niet-blowende leeftijdsgenoten.’ Bij
de test voor het functioneren van het lange termijn geheugen is er geen verschil te zien in
76 Oog(st) voor de toekomst • Risicofactoren