Authentieke versie downloaden (pdf)

COGNITIE & HERSENEN
Brein van pathologische gokker
lijkt op dat van verslaafde
Is pathologisch gokken een impulsregulatiestoornis, zoals de DSM-IV vermeldt, of is het een
gedragsverslaving? Ofwel, komt gokgedrag tot stand door een “stof” die als het ware lijnen etst in
de koperen plaat van het brein of is het een aantasting van het geheugen voor beloning in de
hersenen? Deze vraag heeft niet alleen betekenis voor de classificatie van het pathologische
gokken, maar ook voor de vraag of het primaat van een behandeling moet liggen bij de
psychiatrie of in de verslavingszorg en voor de vraag wie de kosten van zorg moet betalen.
De afdeling Psychiatrie van AMC-UvA heeft een vervolg uitgevoerd op een eerder experiment
waarin pathologische gokkers, mensen met een alcoholafhankelijkheid, met de ziekte van Gilles
de la Tourette en gezonde vrijwilligers met elkaar werden vergeleken. Daarbij ging het om hun
prestaties op diverse neurocognitieve tests die onderscheid kunnen maken tussen
verslavingsgedrag en alleen een gestoorde impulsregulatie. De gokkers lijken meer op de
alcoholverslaafden dan op mensen met Gilles de la Tourette, een typische stoornis van de
impulsregulatie. Bij het vervolgproject zijn niet alleen neurologische tests gedaan, maar zijn ook
beelden van de hersenen gemaakt waarbij de activiteit van specifieke hersengebieden werd
gemeten. Dit bij drie groepen van elk zo’n twintig proefpersonen: mensen die alleen pathologisch
gokken, mensen met alleen een nicotineverslaving en gezonde vrijwilligers die niet gokken en ook
geen verslavende middelen gebruiken.
In de fMRI-scanner bestudeerden de onderzoekers de activiteit van hersengebieden die specifiek
te maken hebben met stoornissen in beloning en straf (de orbitofrontale cortex en de nucleus
accumbens), het monitoren en corrigeren van fouten (de anterior cingular cortex) en de aandacht
voor verslavingsprikkels (het limbische systeem). Pathologische gokkers blijken veel ongevoeliger
voor beloning te zijn dan rookverslaafden of gezonde proefpersonen. Ook voor straf zijn ze,
evenveel als de rokers, aanzienlijk minder gevoelig dan gezonde vrijwilligers. ‘Dat valt niet alleen
terug te zien in hun gedrag, maar ook in de activiteit van hun hersenen’, zegt prof. dr. Wim van
den Brink, hoogleraar Verslavingszorg. ‘De ventro-laterale prefrontale cortex van, vooral, ziekelijke
gokkers, is minder actief. Ze laten zich dus maar moeilijk corrigeren door straf. Ook zagen we bij
zowel de mensen die pathologisch gokken als die verslaafd zijn aan nicotine minder activiteit in
de anterior cingular cortex die betrokken is bij registreren en verwerken van gemaakte fouten. Bij
hen lijkt dat hersengebied wel “uit” te staan, misschien is het zelfs in belangrijke mate afwezig.’ In
de cue exposure test reageren pathologische gokkers heftiger op gokplaatjes dan rokers op
rookplaatjes. Ook zijn de erbij betrokken (emotionele) geheugengebieden in het brein, zoals de
amygdala en de hippocampus, aanzienlijk actiever dan bij niet verslaafde proefpersonen.
.................
‘Een nieuwe classificatie van
pathologisch gokken heeft
consequenties voor de manier van
behandelen van deze aandoening’
.................
72 Oog(st) voor de toekomst • Risicofactoren