Authentieke versie downloaden (pdf)

GENETICA & FYSIOLOGIE
Schade door XTC in het (ratten)brein
Ecstacy heeft invloed op het serotonerge systeem in de hersenen. Deze partydrug lijkt de zenuwuitlopers
van de cellen die de neurotransmitter serotonine gebruiken voor hun signaaloverdracht
te vernielen of vergaand te ontregelen. De “serotonerge bevezeling” vermindert sterk door XTC,
waarschijnlijk niet voor honderd procent definitief, maar wel dermate langdurig dat in de praktijk
van permanent gesproken mag worden. Wat er precies gebeurt, is niet duidelijk. De cellichamen
van de cellen waarin serotonine wordt geproduceerd blijven functioneren, maar de werking van
hun dunne uitlopers stagneert. Serotonine is alom aanwezig in de hersenen. ‘Het is overal bij
betrokken, maar nergens verantwoordelijk voor’, zoals dr. Bauke Buwalda het formuleert.
‘Serotonine speelt een rol bij depressie en stemming. Een tekort aan serotonine kan de eetlust en
de zin in seks verminderen en slaapstoornissen veroorzaken.’
Buwalda is gedrags- en neurofysioloog bij de afdeling Gedragsfysiologie van de Rijksuniversiteit
Groningen in Haren. Samen met promovendus drs. Alinde Wallinga onderzocht hij het effect van
XTC bij ratten en muizen. ‘Met zulke grote effecten op het serotonerge systeem zoals zijn
waargenomen bij eerdere experimenten met proefdieren verwacht je effecten op het gedrag’,
zegt Buwalda die benadrukt dat de bij dieren gebruikte doses relatief hoog zijn, vergeleken met
recreatief gebruik van XTC bij mensen. ‘In de relatief weinige studies die bij mensen zijn gedaan,
zien we niet veel gedragseffecten van XTC die wijzen op schade aan de serotonerge neuronen.
Maar nauwkeurige bestudering van de hersenen met SPECT en MRI toont weldegelijk schade aan
de serotonerge zenuwvezels. Misschien blijft het effect van die schade op jonge leeftijd onopgemerkt,
maar kan het bij het ouder worden, wanneer een
groter beroep wordt gedaan op de restcapaciteit van de
hersenen, wel tot uiting komen.’
.................
‘Niet-agressieve ratten reageren
heftiger op XTC dan middelmatig
en zeer agressieve ratten’
.................
In de hersenen bewerkstelligt XTC een sterk verhoogde
afgifte van serotonine. Bij velen leidt dat tot stemmingsverbetering
en een behaaglijk gevoel. XTC stimuleert
gevoelens van saamhorigheid, liefde, medeleven en vergevingsgezindheid. Belangrijke redenen
waarom deze hug-drug als partydrug wordt gebruikt. Maar XTC jaagt ook de lichaamstemperatuur
op. Echter alleen als de omgevingstemperatuur hoog is. Bij 21°C gebeurt het niet,
vanaf 24°C wel. Buwalda: ‘Bij lage omgevingstemperatuur vinden we geen hyperthermie van het
lichaam en treedt er ook geen hersenschade op. Hoe dat bij mensen is, weten we overigens niet.
Maar ze lopen zeker risico omdat de temperatuur in dansgelegenheden vaak hoog is. Bovendien
wordt er intensief gedanst waardoor de lichaamstemperatuur verder stijgt.’ Om te achterhalen
wat er precies gebeurt met XTC, omgevings- en lichaamstemperatuur en hersenschade, deden
Buwalda en zijn medewerkers een aantal experimenten met ratten. Ze gaven ze XTC bij lage
omgevingstemperatuur en bij hoge omgevingstemperatuur, ze bekeken de effecten in het
rattenbrein van alleen een hoge lichaamstemperatuur en zochten naar verschillen tussen het
inspuiten van XTC in de perifere bloedvaten en rechtstreeks in de hersenen. Daaruit blijkt dat
alleen de combinatie van een hoge lichaamstemperatuur en XTC hersenschade veroorzaakt.
Rechtstreekse toediening van XTC in de hersenen verhoogt de lichaamstemperatuur overigens
niet.
66 Oog(st) voor de toekomst • Risicofactoren