Authentieke versie downloaden (pdf)

PSYCHOSOCIALE INTERVENTIE
Samen beslissen over
behandelingsdoelen
Zorgcontracten tussen cliënt en hulpverlener zijn inmiddels gemeengoed in de zorg. Patiënten
en cliënten moeten weten waar zij aan toe zijn en wat zij wel en niet van de hulp kunnen
verwachten. En zowel artsen als patiënten hebben rechten en plichten. Dit wordt geregeld in de
Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO). Begin jaren 2000 was zo’n
behandelingsovereenkomst nog geen gebruik binnen de verslavingszorg, zo bemerkte prof. dr.
Cor de Jong, hoogleraar Verslaving en Verslavingszorg aan de Radbouduniversiteit Nijmegen en
wetenschappelijk directeur van kenniscentrum NISPA. De onderzoekers vonden het, net als de
Wetgever, belangrijk dat cliënt en hulpverlener een behandelingsovereenkomst afsluiten, maar
niet vooral uit juridische overwegingen. Een goed opgestelde behandelingsovereenkomst zou
immers kunnen bijdragen aan het verbeteren van de behandeling.
Bij het NISPA, het Nijmegen Institute for Scientist-Practitioners in Addiction, is daarvoor door
promovendus Evelien Joosten een module gemaakt en getest. De basisgedachte daarvan was te
achterhalen wat de cliënt komt zoeken als deze naar de verslavingszorg toe stapt. Binnen
Novadic-Kentron was een eerste protocol ontwikkeld voor gebruik in een therapeutische
gemeenschap. De onderzoekers hebben het aangepast aan de regels die gelden voor een goed
uitvoerbaar behandelprotocol in de situatie van één cliënt en één hulpverlener. De manier
waarop de gesprekken tussen hulpverlener en cliënt worden gevoerd is gebaseerd op de
Motiverende Gesprekstechniek. Zo kwam Samen Beslissen tot stand in samenspraak en met
steun van de cliëntenraden in de diverse instellingen voor verslavingszorg waar het protocol
werd getest. De Jong: ‘Wij hebben in het protocol een
instrument uit de psychiatrie gebruikt, de Camberwell
Assessment of Needs, dat zich richt op een brede
inventarisatie van de behoeften van een cliënt. Van beter
omgaan met je partner tot kunnen surfen op internet.’
.................
‘Door “Samen Beslissen”
krijgen we een beter inzicht
in de behoefte van cliënten’
.................
Ook al is het protocol Samen Beslissen strak georganiseerd,
het heeft door zijn aard een hoog “poldergehalte”, zegt De
Jong. ‘De bij het instrument behorende vragenlijst wordt door hulpverlener en cliënt
afzonderlijk ingevuld. Daarover wordt vervolgens met elkaar gepraat en een definitieve lijst van
wensen en verwachtingen en behandeldoelen opgesteld. Het is polderen in de spreekkamer!’
Na zes weken komen cliënt en hulpverlener bij elkaar om te bezien of ze inmiddels de dingen
hebben gedaan die waren afgesproken. Na drie maanden, aan het einde van de behandeling,
heeft een vergelijkbare evaluatie plaats. Tijdens het testen van het instrument bij 212 cliënten in
drie instellingen in Limburg, Noord-Brabant, Gelderland en Twente werd ook na weer drie
maanden de cliënt ondervraagd over de zin van het komen tot een behandelingsovereenkomst
als Samen Beslissen en over het effect van de behandeling. De ene helft van de 212 cliënten
volgende de experimentele route met Samen Beslissen, de andere volgde treatment as usual en
diende als controlegroep.
De onderzoekers concluderen dat Samen Beslissen de behandeling effectiever maakt.
Psychologische klachten worden als minder heftig ervaren en de ernst van het druggebruik
neemt af. Het gezamenlijk opstellen van een behandelplan doet een beroep op de inbreng van
14 Oog(st) voor de toekomst • Interventie en Inventarisatie